سید موسی مبرقع، دومین فرزند امام جواد(ع)، در زمرۀ امام زادگانی است که از کوفه به قم آمد. ایشان از مادری به نام «سمانه مغربیه» است و در سال 214 ق در روستای «صریا» از توابع مدینۀ النبی(ص) دیده به جهان گشود و در بیت امامت به شکوفایی رسید. در سال 220 ق که امام نهم به بغداد فرا خوانده شد و سپس توسط همسر اولش، ام الفضل شهید گردید، موسی مبرقع شش ساله بود که بعد از شهادت پدر، تحت نظارت برادرش امام هادی(ع) به رشد فکری و معنوی رسید، و خالصانه مطیع برادرش گردید و علما و سؤال کنندگان را به ایشان ارجاع می داد. علما و محدثان شیعه، وثاقت، دیانت و انصاف موسی مبرقع را مورد تأیید قرار داده اند و شیخ کلینی، شیخ طوسی و شیخ مفید(ره) از او روایاتی نقل نموده اند. موسی مبرقع در سال 256 ق به قم آمد و مورد توجه اصحاب ائمه، رؤسای شیعه و اقشار گوناگون قرار گرفت. او در سال 296ق، رحلت نمود و در خانه اش دفن گردید. آرامگاه او و عده ای از افراد خاندانش در مجموعۀ «چهل اختران» قم می باشد. عوامل متعددی در هجرت امامزادگان به ایران نقش داشته است؛ از جمله:1- سیاست سرکوب علویان در دوران بـنی امیه و بنی عباس؛2- علاقه، آگاهی و معرفت شیعیان ایران نسبت به ایشان؛
3- ایجاد شـرایطی بهتر برای جذب نـیرو عـلیه حاکمان وقت؛
4- هجرت امام رضا(ع) به خراسان در سال 200 ق؛
5- رحلت و دفن پیکر مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) در قم؛
6- قناعت در زندگی و عدم وابستگی به سرزمینی خاص در جهت تبلیغ دین از سوی امامزادگان؛
7- وجود افرادی در دسـتگاههای حکومتی و نیز اعراب مهاجر به ایران که شرایط را برای برنامه های ترویجی و تبلیغی و نیز مسائل مبارزاتی امام زادگان هموار می ساختند.[1]بوستانی معطر در قم
شهر قم محل اجتماع یاوران مهدی موعود(عج) نامیده شـده اسـت.[2] رسول اکرم(ص) و ائمه هدی(ع)، فضیلت قم را ستوده اند و به پیروان خود سفارش کرده اند به آنجا بروند؛ چرا که بلاها از آن دور شده است و اگر متجاوز یا ستمگری قصد تعرّض به آن را داشته باشد، شـکست مـی خورد.[3]قم غیر از این ویژگیها به لحاظ آب و هوا و شرایط جغرافیایی برای ساکنان حجاز و عراق محیط مناسبی بود و با روحیۀ آنان سازگاری داشت و نیز از نظر موقعیت ارتباطی، دور از مرکز خلافت عباسیان قـرار داشـت و مـی توانست برای سادات، محل امن تری بـاشد.[4]مـردم ایـن دیار از اوایل فتح این شهر به دست مسلمانان، در زمرۀ علاقه مندان خاندان پیامبر (ص) به شمار آمده اند و همواره با کارگزاران اموی مبارزه مـی کردند.
مـادری بـا فضیلت
امام جواد(ع) با کنیزی نیکو سرشت بـه نـام «سمانه» از اهالی مغرب«مرا کش کنونی» واقع در شمال آفریقا، ازدواج کرد.[5]اگر چه سمانه کنیزی بیش نبود؛ ولی این شایستگی و تـوفیق را داشـت کـه در بیت امامت، دارای فرزندانی گردد که یکی از آنان به مقام بـا عظمت ولایت و امامت برسد.
پی نوشت ها:
[1] تاریخ تشیع، محمد حسین مظفر، صص287-285‌؛ امامزادگان‌ ری، محمد مهدی فقیه بحرالعلوم، صص113-112.
[2] انوارالمشعشعین، محمد علی کچولی اردستانی، ج1، ص96.
[3] سفینۀ البحار، محدث قمی، ج4، صص136-129؛ مجالس المؤمنین، قاضی نورالله شوشتری، ج1، ص83؛ بحارالانوار، عـلامه‌ مـجلسی‌، ج60‌، ص218-215.
[4] تاریخ مذهبی قم، علی اصغر فقیهی، ص77.
[5] بحارالانوار‌، عـلامه‌ مـجلسی‌، ج50، صـص116-115.