مکان غدیرخم در حجاز

جواب اجمالی :
1- منطقه حجاز به تمام شبه جزیره عربستان اطلاق می شد و منطقه غدیر خم ، در سه الی چهار کیلومتری جحفه و جحفه هم در 64 کیلومتری مکه واقع شده است. این محل کمتر از 300 کیلومتر با مدینه فاصله داشت. فاصله بین مکه و مدینه را در حدود 360 تا 400 کیلومتر دانسته اند .
2- پیامبر علی ع در را منطقه غریر خم در بین مکه و مدینه و در سرزمین حجاز به امامت و ولایت منصوب کردند .
توضیح بیشتر :
1- درباره حدود حجاز اختلافاتی وجود دارد. حدود حجاز از شمال به جنوب به طول ۱۲۰۰ کیلومتر از مرزهای اردن و عربستان سعودی آغاز می‌شود و به موازات کرانه دریای سرخ تا منطقه عَسیر در جنوب عربستان امتداد می‌یابد. مساحت این منطقه، حدود ۴۵۴، ۴۳۶ کیلومترمربع است. مکه، مدینه، جَدّه، طائف، تبوک و ینبع از مهم‌ترین شهرهای حجازند.
حجاز سرزمین بزرگی است که از سوی شمال به فلسطین و از سوی باختر به دریای سرخ و از جانب جنوب به منطقهٔ عسیر در یمن و از سوی خاور به بیابان‌های نجد و شمر و برالشام محدود می‌شود. بخشی از شمال سرزمین تهامه که جزئی از حجاز به‌شمار می‌آید بیابانی ریگزار با کوه‌هایی سنگلاخی و خشک و بی‌گیاه است و از این رو بطلمیوس و دیگر جغرافی‌دانان یونان باستان این بخش را «آرابیا پتریا» یعنی عربستان سنگلاخ می‌خواندند.
سرزمین حجاز همانند دیگر مکان‌های شبه جزیره عربستان بسیار خشک و کم‌آب است از این رو مناطق زیست‌پذیر دائمی در آن کم بوده‌است. در هنگام ظهور اسلام فقط چند شهر مکه، مدینه، طائف و خیبر از مراکز آباد و مسکونی حجاز به‌شمار می‌آمد اما اکنون حجاز بخش آباد و پرجمعیت کشور پادشاهی عربستان را تشکیل می‌دهد.
از لحاظ طبیعی حجاز به سه بخش تقسیم می‌شود:
دشت‌های ساحلی کرانه‌های دریای سرخ به نام تِهامَه.
منطقه کوهستانی، که بیشترین باران را در حجاز دارد. در این منطقه رشته کوه‌هایی هست که از مهم‌ترین مرتفعات جزیرةالعرب و عربستان سعودی به شمار می‌آیند.
فلات حجاز، که از مشرق کوه‌های مدین تا دشت نَفود بزرگ و کوه‌های اَجا و سَلْمی کشیده شده و شیب آن به سوی شمال و مشرق است.
2- غدیر خُمّ مکانی در مسیر مکه به مدینه و نزدیک جحفه از میقات‌های پنج‌گانه است که در ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری، پیامبر(ص) در این مکان، امام علی(ع) را به عنوان ولی و جانشین خود به مسلمانان معرفی کرد.
غدیرخُم، نام برکه‌ای است که در چهار کیلومتری جُحفه واقع شده است. جحفه حدوداً در فاصله 64 کیلومتری شمال غربی مکه قرار دارد و یکی از میقات‌های پنجگانه است.این مکان به دلیل وجود مقداری آب و چندین درخت، محل توقف و استراحت کاروانیان بوده است.
در غدیر خم نام ناحیه‌ای میان مکه و مدینه است که پیامبر اسلام، در ۱۸ ذی‌الحجه سال ۱۰ هجری قمری (برابر با ۲۸ اسفند سال ۱۰ خورشیدی) علی بن ابی طالب ع را «مولای» مؤمنان اعلام کرد. سالروز این واقعه در میان شیعیان به عید غدیر شهرت دارد.
پیامبر اسلام، در بازگشت از آخرین حج خود همه مسلمانانی را که در حج شرکت داشتند در غدیر خم جمع و خطبه‌ای ایراد کرد که عبارت معروف مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا علیٌ مَولاه (ترجمه: هرکه من مولای اویم پس علی مولای اوست) قسمتی از آن است. ولی یا مولا به معنای رهبر یا دوست قابل اعتماد و با کلمه ولایت (با کسر واو) یا وَلایت (با فتح واو) که حکومت، غلبه معنوی و قدرت معنی می‌دهد، مرتبط است. وقوع این رخداد و بیان سخنان با تفاوت‌هایی در عبارات حدیث متواتر مورد قبول بین شیعه و سنی می‌باشد. اما، در تفسیر حدیث غدیر خم در بین شیعه و سنی اختلاف وجود دارد.
منابع جهت مطالعه بیشتر :
– مدخل دایره المعارف ها و دانشنامه ها در باره حجاز ،غدیر خم
– دانشنامه جهان اسلام
– دایرةالمعارف بزرگ اسلامی
– لغت‌نامه دهخدا، مدخل حجاز و مدخل غدیر خم
– کتاب الغدیر ، علامه امینی
– فروغ ابدیت،جعفر سبحانی ،