کشمکش و نزاع حقّ و باطل، ایمان وکفر و خیر و شرّ همیشگی و پایدار نیست و سرانجام باید با پیروزی یک طرف و شکست و نابودی جبهه دیگر پایان یابد. این مسئله، هم از طریق «فلسفة تاریخ» قابل توضیح است و هم ادله عقلی و نقلی متعدّدی بر آن دلالت دارد. بر این اساس، شواهد قرآنی و روایی، بیانگر پیروزی نهایی حقّ بر باطل در عصر مهدی موعود است. در واقع نقطه اوج و متعالی تاریخ، پیروزی آن حضرت بر سپاه «کفر و شرّ و ظلمت» و «تحقق حاکمیت حقّ و ایمان و نور» است. در «عصر ظهور»، تمامی نیروهای اهریمنی و شیطانی فرجام ذلّت باری خواهند داشت و قدرت و شوکت ظاهری و باطل آنها از هم فرو خواهد پاشید.

از دیدگاه اسلام حضرت مهدی(عج) رهبری گروه حقّ و حزب خدا را در دست می‌گیرد و با تمام توان به جنگ نهایی با جبهه کفر و باطل و جنود شیطان می‌پردازد و در تحقق وعده‌های حتمی الهی، پیروز می‌شود و تاریخ به شکوهمند ترین فرجام خود می‌رسد.

این وعده قطعی و حتمی خداوند، تخلف نمی‌پذیرد و حقّ با تمام توان و شکوه به پیروزی می‌رسد. از مجموع آیات و روایات استنباط می‌شود که قیام مهدی موعود(عج) آخرین مرحله از مبارزات حقّ در برابر باطل است. او تحقق بخش آرمان‌ها و خواسته‌‌های همه پیامبران و اولیای الهی است.

به گفته شهید مطهری:

از آیات قرآن استفاده می‌شود که ظهور مهدی موعود(عج)، حلقه ای است از حلقات مبارزه اهل حقّ و اهل باطل که به پیروزی نهایی اهل حقّ منتهی می‌شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت، موقوف به این است که آن فرد عملاً در گروه اهل حقّ باشد. آیاتی که بدان‌ها در روایات استناد شده است، نشان می‌دهد که مهدی موعود(عج) مظهر نویدی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است؛ مظهر پیروزی نهایی اهل ایمان[102].

در طول تاریخ گذشته و آینده، نبردهای انسان تدریجاً بیشتر جنبه عقیدتی و مسلکی پیدا کرده و می‌کند و انسان تدریجاً از لحاظ ارزش‌های انسانی، به مراحل کمال خود؛ یعنی به مرحله انسان آرمانی و جامعه آرمانی نزدیک تر می‌شود تا آنجا که در نهایت امر، حکومت و عدالت؛ یعنی حکومت ارزش‌های انسانی ـ که در تعبیرات اسلامی از آن حکومت مهدی تعبیر شده است ـ مستقر خواهد شد و از حکومت نیروهای باطل و حیوان مآبانه و خود‌خواهانه و خودگرایانه اثری نخواهد ماند.[103]
یک. تصویر پیروزی حق

در روایات به زیبایی، صحنة پیروزی حقّ بر باطل تصویر تصویر شده است:

ـ در این هنگام فجر دولت حقّ می‌دمد و تاریکی باطل را صحنة گیتی برچیده می‌شود (فعندها تیلألؤ صبح الحقّ وینجلی ظلام الباطل)[104]؛

ـ زمانی که قائم قیام کند، هر دولت باطلی از بین می‌رود (اذا اقام القائم، ذهبت دولة الباطل)[105]؛

ـ خداوند حقّ را به دست آنان، ظاهر می‌کند و باطل را با شمشیرهایشان نابود می‌سازد (یظهر الله الحق بهم و یخمد الباطل بأسیافهم)[106]؛

ـ خداوند به دست او، حقّ را پایدار و پیروز و باطل را نابود می‌کند (یحقّ الله به الحقّ و یزهق الباطل)[107]؛

ـ خداوند آنان (مهدی و یارانش) را مالک شرق و غرب جهان نموده، آیین اسلام را پیروز می‌گرداند و بدعت‌ها و باطل‌ها را به دست او و یارانش نابود می‌سازد (یملّکهم الله مشارق الارض و مغاربها و یظهر الدین و یمیت الله ـ عزّوجل‌ـ به و باصحابه البدع و الباطل)[108]؛

ـ قائم ما اهل بیت وقتی قیام کند، بر دولت باطل چیره می‌شود (القائم منّا اهل البیت اذا قام، غلب دولة الباطل)[109]؛

ـ بعد از دولت قائم، برای هیچ کس، دولتی مقدر نشده است (لیس بعد دولة القائم لاحد دولة)[110]؛

ـ همانا نابودی پادشاهان ستمگر و ظالم به دست قائم ما است (انّ زوال ملک الجبابرة و الظلمة علی ید القائم منّا)[111]؛

ـ زمین را از دشمنان من پاک و میراث دوستانم می‌کند (اطهّر الارض من اعدائی و اورثها اولیائی)[112]؛

ـ حکمرانان ستم پیشه را عزل می‌کند و زمین را از هر انسان نیرنگ باز و فریبکاری پاک می‌سازد (لیعزلنّ عنکم امراء الجور و لیطهّرن الارض من کل غاش)[113] و… .

بر اساس پاره‌ای از احادیث قیام مهدی(عج) زمانی رخ خواهد داد که سعید و شقی (گروه حقّ و باطل) به نهایت کار خود رسیده باشند؛ یعنی، هر چه این حرکت تاریخ رو به جلو می‌رود، هم شقی شقی تر و هم سعید سعیدتر می‌شود. شیخ صدوق روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند بر اینکه: این امر تحقق نمی‌پذیرد؛ مگر اینکه هر یک از شقی و سعید به نهایت کار خود برسد. براساس روایتی در عصر ظهور، گروه حقّ و گروه باطل برای مبارزه نهایی با ندای آسمانی دعوت می‌شوند. در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است: «لاتذهب الدنیا حتّی ینادی مناد من السماء یا اهل الحقّ اجتمعوا فیصیرون فی صعید واحد، ثمّ ینادی مرّ، اخری یا اهل الباطل اجتمعوا فیصیرون فی صعیدو احد…»[114]؛ «دنیا به آخر نمی‌رسد تا وقتی که ندا کننده‌ای از آسمان بانگ می‌زند که ای اهل حقّ! یک جا جمع شوید. پس همةشان در یک سرزمین جمع می‌شوند. بعد از آن، دفعه دیگر ندا می‌کنند: ای اهل باطل! به یک جا جمع شوید؛ پس اینان نیز در یک سرزمین جمع می‌شوند…».

پس سخن در این است که گروه «سعداء» و گروه «اشقیاء»، هر کدام به نهایت کار خود برسند، نه اینکه سعیدی در کار نباشد و فقط اشقیاء به منتها درجة شقاوت برسند. در روایات اسلامی، سخن از گروهی زبده است که به محض ظهور امام به آن حضرت ملحق می‌شوند. به هر حال از مجموع آیات و روایات استنباط می‌شود که «قیام حضرت مهدی(عج)»، پایان بخش عمر گروه باطل و اهل شقاوت است و در این دوران صالحان وحق پویان، به رهبری آن حضرت، اهل نجات و ظفرمندی خواهند بود. در اینجا بعضی از این آیات و روایات نقل می‌شود.

دو. آیات و روایات پیروزی

2-1. نابودی و براندازی باطل

جابر می‌گوید: شنیدم امام باقر علیه السلام درباره آیة شریفة لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ[115] می‌فرمود: «مراد این است که قائم(عج)، حقّ آل محمد را تثبیت کند و باطل را براندازد…».[116]
امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه وَقُلْ جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقاً[117] فرمود: «هنگامی که امام قائم قیام کند، دولت باطل برچیده می‌شود، «اذا اقام القائم ذهبت دولة الباطل».[118]
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ[119] فرمود: «مقصود قائم ما است که اهل باطل را با شمشیر فرو می‌گیرد».[120]
حضرت باقر علیه السلام در تفسیر آیة وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى[121] فرمود: «مقصود از «نهار»، قائم آل محمد صلی الله علیه و آله است؛ چون ظاهر شود، باطل را محو کند و از بین ببرد…».[122]

2-2. نابودی شیطان (رهبر گروه باطل)

در روایتی آمده است: «حکومت ابلیس تا روز قیامت است و آن روز قیام قائم است».[123]
وهب بن جمیع می‌گوید: از حضرت صادق علیه السلام پرسیدم: اینکه خداوند به شیطان فرمود: فانک من المنظرین الی یوم الوقت المعلوم، این وقت معلوم چه زمانی است؟ آن حضرت فرمود: خداوند تا روز قیام قائم ما به شیطان مهلت داده است. وقتی (قائم قیام می‌کند)، به مسجد کوفه می‌رود؛ در آن هنگام شیطان ـ در حالی که با زانوان خود راه می‌رود ـ به آنجا می‌آید و می‌گوید: ای وای بر من از امروز! پس حضرت مهدی، پیشانی او را می‌گیرد و گردنش را می‌زند و آن هنگام، روز وقت معلوم است که مهلت شیطان به پایان می‌رسد».[124]
امام کاظم علیه السلام نیز فرمود: «یبید به کل جبّار و یهلک علی یده کل شیطان مرید»[125]؛ «… به دست او هر جبّار سرسختی نابود می‌شود و هر شیطان سرکشی نابود می‌گردد».

2-3. پیروزی و غلبه حزب الله (جبهه حق)

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی به معرفی جانشینان بعد از خود پرداخت؛ آن گاه که به امام حسن عسکری رسید، فرمود: «بعد از او فرزندش مهدی، قائم و حجت خوانده می‌شود و غایب خواهد شد تا زمانی که بیرون آید و ظهور کند. پس زمین را از عدل و داد آکنده سازد، آن طور که از جور و ستم پر شده باشد. خوشا به حال صبر کنندگان و بردباران غیبت او و خوشا به حال کسانی که ایشان را دوست می‌دارند. خداوند در وصف آنان فرمود: أُوْلَئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛[126] (آنان حزب الله اند، بدانید ]و آگاه باشید که[ حزب الله، پیروز است)».[127]

2-4. نابودی مشرکان و کافران

زراره می‌گوید: از امام باقر علیه السلام از تأویل آیه وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِکِینَ کَآفَّةً کَمَا یُقَاتِلُونَکُمْ کَآفَّةً[128] پرسیدند، حضرت فرمود: «موقع تأویل این آیه نرسیده است. هر کس قیام قائم ما را درک کند و او را ببیند، تأویل آن را می‌بیند. دین محمد تا جایی که شب و روز است، گسترش می‌یابد؛ به گونه‌ای که در روی زمین مشرکی نباشد (حتی لایکون شرک علی ظهر الارض)؛ همان گونه که خداوند فرموده است».[129]
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ[130] فرمود: «به خدا سوگند! تأویل این آیه به مرحله اجرا نمی‌آید؛ مگر آنکه قائم ما مهدی(عج) ظهور کند. تمام مشرکان در روی زمین محو می‌شوند؛ تا جایی که سنگ به سخن آید و به مؤمن گوید: ای مؤمن! درون من کافری است، مرا بشکن و او را به قتل برسان».[131]
در روایتی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: «… یسومهم خسفاً و یسقیهم بکأس مصبرة و لایعطیهم الاّ السیف هرجا»[132]؛ «… ]ظالمان و کافران[ را خوار و ذلیل خواهد کرد و جام زهرآگین به کامشان خواهد ریخت و با شمشیر با آنان برخورد خواهد کرد».

2-5. نابودی جباران و فراعنه

از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ[133]؛ روایت شده است: «این آیه درباره صاحب الامر است که در آخر الزمان، ظهور می‌کند و جبّاران و فراعنه را نابود می‌سازد (یبید الجبابرة و الفراعنة) و شرق و غرب عالم را مالک می‌شود و آن را از عدل آکنده می‌سازد؛ همان طور که از ستم پر شده بود».[134]
در روایتی آمده است: «به دست او هر جباری نابود می‌شود و هر شیطان سرکشی، هلاک می‌گردد (یبید به کل جبار عنید و یهلک علی یده کل شیطان مرید)».[135]

2-6. مکافات و عذاب پیروان باطل

در تفسیر آیه حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّکَاناً وَأَضْعَفُ جُنداً[136] آمده است: امام صادق علیه السلام فرمود: إذا رأوا ما یوعدون، قیام قائم ما است و آن ساعتی است که پیروان باطل خواهند دید و عذاب خدا را به دست توانای قائم آل محمد6 خواهند دید که در پیشگاه امام زمان چه جای بدی دارند و چقدر ناتوانند».[137]

2-7. ذلت و خواری دشمنان حق

امام علی علیه السلام در تفسیر آیه وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا …[138] می‌فرماید: «این گروه آل محمد صلی الله علیه و آله هستند؛ خداوند مهدی آنان را بعد از زحمت و فشاری که بر آنان وارد می‌شود، بر می‌انگیزد و به آنها عزت می‌دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار می‌کند».[139]
آن حضرت همچنین می‌فرماید: «مستعضعفان زمین ـ که در قرآن از آنان یاد شده و خداوند آنها را پیشوا قرار می‌دهد ـ ما اهل بیت هستیم. خداوند مهدی ما را بر خواهد انگیخت؛ پس ایشان را عزّت و دشمنانش را ذلّت خواهد داد».[140]

2-8. نابودی ستمگران و پادشاهان ظالم

امام باقر علیه السلام در ذیل آیه شریفه یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَافْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حقّ جِهَادِهِ … فَأَقِیمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاکُمْ[141] فرمود: «مراد از کسانی که نماز به پاداشته و زکات می‌دهند، آل محمد صلی الله علیه و آله و اصحاب آن بزرگوار می‌باشند که خداوند، آنان را مالک شرق و غرب عالم می‌کند و به دست (مهدی)، ظلم و ستمگران را ریشه کن می‌سازد و اهل بدعت و باطل را نابود می‌کند و اثری از ستم باقی نمی‌گذارد و امر به معروف و نهی از منکر می‌کند».[142]
در روایتی آمده است: «همانا نابودی پادشاهان ستمگر و ظالم به دست قائم ما است (ان زوال ملک الجبابره و الظلمه علی ید القائم منا).[143]
همچنین نقل شده است: «]مهدی[، حکمرانان ستم پیشه را عزل می‌کند و زمین را از هر انسان نیرنگ باز و فریب‌کاری پاک می‌سازد».[144]

2-9. تغییر وضع جهان و سپری شدن دوران باطل

مردی از امام صادق علیه السلام از تفسیر آیه بَلْ هُوَ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ[145] پرسید، حضرت فرمود: «مقصود ماییم که قائم به امر خدا، یکی پس از دیگری هستیم تا اینکه صاحب شمشیر (حضرت بقیة الله)، بیاید و در هنگامه آمدن صاحب شمشیر، امر به گونه‌ای دیگر خواهد شد».[146]
یکی از نمودهای روشن تغییر وضع جهان، نابودی باطل و سپری شدن وقت آن است؛ چنان که امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه وَقُلْ جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقاً[147] فرمود: هنگامی که قائم قیام کند، دوران دولت باطل سپری خواهد شد».[148]

2-10. فتح و پیروزی حقّ طلبان با نصرت الهی

در تفسیر آیه وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِیبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ[149] آمده است: «فتح و پیروزی به دست توانای بقیة الله(عج) در دنیا خواهد بود و این مژده‌ای برای مؤمنان است».[150]
در تفسیر‌ آیه وَلَئِن جَاء نَصْرٌ مِّن رَّبِّکَ[151] آمده است: «نصر الهی در این آیه، به معنای ظهور قائم علیه السلام است».[152]
امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «قائم ما، یاری شده با ]سپاه[ ترس و تأیید شده به وسیله نصرت ]الهی[ است. زمین برای وی در هم پیچیده می‌شود».[153]
امام علی علیه السلام نیز فرموده است: «ترس و رعب پیشاپیش او حرکت می‌کند. هیچ دشمنی با او برخورد نمی‌کند؛ مگر اینکه شکست می‌خورد».[154]

2-11. حاکم ساختن اسلام و غلبه بر مذهب باطل

در تفسیر آیة وَعْدَ اللَّهِ لا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ[155] آمده است: «پیامبر اسلام به حذیفة بن یمان فرمود: ای حذیفه!، اگر در دنیا تنها یک روز باقی بماند، خداوند آن روز را چنان طولانی کند تا مردی از اهل بیت من، حکومت کند و اسلام را حاکم گرداند. به درستی که خداوند خلاف وعده نمی‌کند و خدای سبحان بر وعدة خود توانا است»، پس فرمود: والله لا یخلف وعده.[156]
امام سجاد علیه السلام درباره آیه شریفه یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ[157] فرمود: «نور، در این آیه، امامت است و خداوند متعال، امامت را به ظهور قائم به اتمام می‌رساند و او را بر همه مذاهب باطل غلبه دهد؛ به طوری که جز خدای یگانه پرستش نشود».[158]

منبع:

فصلنامه انتظار، مقاله مهدویّت و فرجام ستیزش حقّ و باطل ، رحیم کارگر