نام دو فرشته ثبت كننده اعمال در سمت راست و چپ بدن چيست؟

«رقيب» به معنى مراقب و «عتيد» به معنى كسى است كه مهياى انجام كار است، لذا به اسبى كه مهياى دويدن است «فرس ‍عتيد» مى گويند، و به كسى كه چيزى را ذخيره و نگهدارى مى كند نيز عتيد گفته مى شود (از ماده (عتاد) بر وزن جهاد به معنى ذخيره كردن ).

غالب مفسران معتقدند كه رقيب و عتيد همان دو فرشته اى است كه در آيه 17 همين سوره به عنوان «متلقيان» از آنها ياد شده است، فرشته سمت راست نامش «رقيب» و فرشته سمت چپ نامش «عتيد» است، گرچه آيه مورد بحث صراحتى در اين مطلب ندارد، ولى با ملاحظه مجموع آيات چنين تفسيرى بعيد به نظر نمى رسد.

در اينكه اين دو فرشته چه سخنانى را مى نويسند؟ در ميان مفسران گفتگو است: جمعى معتقدند همه را مى نويسند، حتى ناله اى را كه دردمند در موقع درد سر مى دهد! در حالى كه بعضى ديگر عقيده دارند تنها الفاظ خير و شر و واجب و مستحب يا حرام و مكروه را مى نويسند و كارى به مباحات ندارند. اما عموميت تعبير آيه نشان مى دهد كه تمامى الفاظ و گفتار آدمى ثبت مى شود. جالب اينكه در حديثى از امام صادق (عليه السلام ) آمده است كه “ان المؤمنين اذا قعدا يتحدثان قالت الحفظة بعضها لبعض اعتزلوا بنا، فلعل لهما سرا و قد ستر الله عليهما!”: (هنگامى كه دو مؤمن كنار هم مى نشينند و بحثهاى خصوصى مى كنند، حافظان اعمال به يكديگر مى گويند: ما بايد كنار رويم، شايد آنها سرى دارند كه خداوند آنرا مستور داشته).

راوى مى گويد: مگر خداوند عز و جل نمى فرمايد: «ما يلفظ من قول الا لديه رقيب و عتيد»: (هيچ سخنى انسان نمى گويد مگر اينكه فرشته مراقب و آماده ثبت اعمال نزد آن حاضر است)؟ امام فرمود: ان كانت الحفظة لاتسمع فان عالم السر يسمع و يرى :(اگر حافظان سخنان آنها را نشنوند خداوندى كه از اسرار با خبر است مى شنود و مى بيند)! از اين روايت استفاده مى شود كه خداوند براى اكرام و احترام مؤمن بعضى از سخنان او را كه جنبه سرى دارد از آنها مكتوم مي دارد، ولى خودش حافظ تمام اين اسرار است.

از بعضى از روايات نيز استفاده مى شود كه فرشتگان شب غير فرشتگان روزند.