خانه » همه » مذهبی » نخل حضرت مریم در کربلا

نخل حضرت مریم در کربلا

در قرآن مکان مشخصی برای محل تولد حضرت عیسی (علیه السلام) بیان نشده و در سوره مریم آیه 22، اشاره به مکانی دور شده است «فَحَمَلَتْهُ فَانتَبَذَتْ بِهِ مَکَانًا قَصِیًّا»سرانجام (مریم) به او باردار شد؛ و او را به نقطه دور دستی برد (و خلوت گزید)
مقام نخل مریم، با نام‌های نخلة مریم و جذع النخلة نیز خوانده شده است. [۱] نخل مریم، به درخت خرمایی اشاره دارد که حضرت مریم هنگام به دنیا آوردن حضرت عیسی(ع) به آن پناه برد. بر پایه روایتی از امام سجاد(ع)، مکان به دنیا آمدن حضرت عیسی(ع)‌، کربلا، در محل قبر امام حسین(ع)‌ بود.[۲] نام جذع النخلة نیز، به واژگان «جذع النخلة» به معنای تنه درخت خرما، در آیه ۲۳ سوره مریم اشاره دارد.
مقام نخل مریم، در حرم امام حسین(ع)، دیوار جنوبى بالاسر، رو به روی ضریح، به فاصله تقریبى دو متر از آن، در محل خواندن دو رکعت نماز زیارت قرار داشت.[۳] عضد الدوله نیز، در سفرنامه خود،‌ در سال ۱۲۸۴ق. نخل مریم را در «پیش روى مبارک و بالا سر مطهر» دانسته است.[۴]این مقام، محرابی با سنگ‌های مرمر و دارای دو ستون به درازای نزدیک به نیم‌متر بود؛ وسط و بالای این دو ستون، سنگ مرمر گردی، به رنگ سیاه مایل به قرمز نصب بود و روی آن آیه‌ای از قرآن نوشته شده بود که به حضرت مریم(س) پس از به دنیا آوردن عیسی(ع) می‌گفت: «هُزّى اِلَیکِ بِجِزعِ النَّخلِ تُساقِط عَلَیکِ رَطباً جَنیاً»[یادداشت ۱] بر پایه گزارشی، این سنگ سیاه، در حفاری‌های حرم پیدا شده بود، البته مردم بر این باور بودند که این سنگ، با امداد غیبی، بدون دخالت بشر، به این مکان آمده است.[۵] این مقام، با سنگ‌های مرمر خالص زینت داده شده بود، به گونه‌ای که بیننده درآغاز می‌پنداشت جنس آن‌ها آینه است. در وسط این محراب، سنگ سیاهی به شکل دایره با قطر نزدیک به ۴۰ سانتی‌متر قرار داشت.[۶]بر پایه گزارشی در سال ۱۲۸۴ق. این سنگ سیاه، میان دو ستون باریک تراشیده به ارتفاع یک ذراع، نصب شده بود.[۷] ناصرالدین شاه قاجار، در سال ۱۲۸۷ق. (۱۲۴۹ش)، از این دو ستون کوتاه یاد کرده و سنگ گرد را به رنگ سیاه مایل به قرمز گزارش کرده است. وی از زبان مردم گفته این سنگ ۱۵سال پیش خودش از خراسان با زائران می‌غلتیده و تا این جا آمده است.[۸] بنا بر گزارشی در سال ۱۲۸۴ق. مردم بر این باور بودند که این سنگ بدون امداد بشر به آن آستان آمده است.[۹] برخی گزارش کرده‌اند روی سنگ مرمر سیاه، نوشته شده بود: «هُزّى اِلَیکِ بِجِزعِ النَّخلِ تُساقِط عَلَیکِ رَطباً جَنیاً»[۱۰] سید سلمان هادی آل طعمه (ت.۱۳۵۴ق) [۱۱] گفته این سنگ را دیده است.[۱۲]
محراب نخل مریم، به دستور سلطان اویس جلائرى (م.۷۷۴ق)، در ضمن دیگر بازسازی‌های او، در سال ۷۶۷ق.[۱۳] ساخته شد. تاریخ ساخت آن، در همان محل نوشته شده و حتی پس از یورش وهابیان به کربلا، در سال ۱۲۱۶ق. باقی بود. هنگامی که عثمانیان حکومت را به دست گرفتد، آن تاریخ را برداشتند.[۱۴] به گزارش برخی، در سال ۱۲۱۶ق. تاریخ بازسازی حرم که سلطان اویس جلائری انجام داده بود،‌ از روی دیوار برداشته شد و به جای آن سنگ مرمر معروف به نخل مریم نصب شد.[۱۳]در سال ١٣۶۶ق (١٩۴۶م)، طاهر قیسی، برای نابودی مکان تاریخی نخل مریم بسیار پافشاری کرده،[۱۵] آن را از بین برد. او اهل سنت بوده و بر این باور بود که مردم نباید به این سنگ تبرک بجویند. پیش از تخریب، مردم به این سنگ تبرک کرده، سپس به زیارت قبر حبیب بن مظاهر می‌رفتند. [۱۶]
بر پایه قرآن، حضرت مریم(س)، پس از این که به مکانی دور رفت، درد زایمان او را به سمت تنه درخت خرمایی کشاند. مریم(س) آرزو کرد کاش پیش از این می‌مرد و از فراموش‌شدگان می‌بود. حضرت عیسی(ع) به دنیا آمده، به امر خدا از زیر پای مریم(س) نهر آبی جاری شد و درخت خرما به بار نشست.[۱۷] در قرآن، به مکان دقیق ولادت حضرت عیسی(ع) اشاره نشده و تنها گفته شده مریم به مکانی دور، کناره گرفت.[۱۸] روایات، در این‌باره گوناگون است؛ برخی از مکان‌های گفته شده در روایات عبارتند از: بیت لحم،[۱۹] کربلا در محل قبر امام حسین(ع)[۲۰] و صخره‌ای سفید در زمین براثا که محل مسجد براثای کنونی است.[۲۱] بر پایه روایتی، امام سجاد(ع) پس از خواندن آیه «پس مریم به عیسی باردار شد و با او به مکان دوری پناه جست»،[یادداشت ۲][۲۲] مکان دور را کربلا دانسته است. بنا بر این روایت، حضرت مریم(س) از دمشق بیرون رفت تا این که به کربلا رسید. او عیسی را در محل قبر امام حسین(ع) به دنیا آورد و همان شب بازگشت.[۲0] پی نوشت:
(1) گفت و گو با نویسنده سخت‌کوش استاد سید سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۴، ص۵۰.
(2) تهذیب الأحکام، ج 6، ص73.
(3)گفت و گو با نویسنده سخت‌کوش استاد سید سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۴، ص۵۰؛ حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص 232.
(4) سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص161.
(5) تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص۸۳؛ حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص 232؛ تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص۸۳؛ سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص161؛ تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص۸۳؛ شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۹ و ۱۲۰.
(6) تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص۸۳.
(7) سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص161.
(8) شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۹ و ۱۲۰.
(9) سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص161.
(10) حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص 232.
(11) گفت و گو با نویسنده سخت‌کوش استاد سید سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۴، ص۵۰.
(12) همان، ص 54.
(13) دائرة‌المعارف الحسینیة، تاریخ المراقد، ج۲، ص۴۳.
تاریخ مرقد الحسین و العباس(ع)، ص۸۳.
(14) حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، سوم و چهارم، تابستان و پاییز 1389، ص 232؛ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، ص۲۵۱.
(15) گفت و گو با نویسنده سخت‌کوش استاد سید سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۴، ص۵۰.
(16) سوره مریم، ۲۲-۲۵.
(17) سوره مریم، ۲۲-۲۵.
(18)سوره مریم، ۲۲.
(19) بحارالانوار، ج۱۴، ص۲۰۸.
(20) تهذیب الاحکام، ج۶، ص۷۳.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد