نقش«اپوزيسيون» در حکومت دموکراتيک

اپوزيسيون در نظام دموکراتيک از حمايت قانون برخوردار است تا در کار نظام حاکم «نظارت» کند. اين نظارت شامل پرسشگري، نقادي، جلوگيري از قانونگذاري نامطلوب و بازداشتن دولت از خودکامگي و تماميت خواهي، مبارزه با انواع فساد، تبعيض، نابرابري و پنهانکاري است. 

نقش ديگر اپوزيسيون، آمادگي براي «جايگزين شدن» به عنوان بديل دولت حاکم است. اپوزيسيون با برخورداري از موقعيت رسمي در نظام هاي دموکراتيک، همواره سياست ها و عملکردهاي حاکميت را به چالش مي کشد تا شمار خطاها، ناراستي ها و اقدامات غير قانوني يا فرا قانوني را به صفر برساند، يا دست کم کاهش دهد. 

اپوزيسيون با اين نقش آفريني، در واقع به حاکميت ياري و کمک مي کند تا بر مدار قانوﻥ رفتار کند و ضريب مشروعيت و کارآمدي خود را به بالاترين حد ممکن برساند. اپوزيسيون در حکومت هاي دموکراتيک، براي حاکمان نعمتي بزرگ و تکيه گاهي اميدبخش است.

اپوزيسيون با مطرح کردن برنامه ها و ارائه راه حل هاي خود در فرايند مبارزات انتخاباتي، با دولت حاکم به رقابت ميپردازد و با جلب آراي مردم، در مقام دولت قرار ميگيرد. بديهي است که جابه جايي قدرت در نظام هاي دموکراتيک، هم از فرسودگي حاکميت جلوگيري مي کند، هم اميد به بهبود ادارة کشور را زنده نگاه مي دارد و هم نقش اپوزيسيون را به دولت مغلوب وا ميگذارد تا اين بار او به نقد قدرت سياسي بپردازد و دولت غالب را در سياست گذاري، برنامه ريزي و امور اجرايي ياري رساند.

در بريتانيا، رهبر اپوزيسيون به عنوان «نخست وزير جايگزين» داراي حقوق معين، همانند پاسخ گويي به مواضع نخست وزيري است که در رأس قدرت است. او به مثابه “اپوزيسيون علياحضرت ملکه” حقوق مي گيرد و طرف مشورتِ نخست وزير در ارتباط با مسائل مهم سياسي قرار مي گيرد.

 در ايالات متحده، اپوزيسيون با نظارت مستمر نسبت به عملکرد رئيس جمهوري و دولت، از گرايش حاکميت به عدول از موازين دموکراتيک و يکهتازي جلوگيري ميکند و در کنگره، رئيس جمهوري و حزب حاکم را به چالش فرا مي خواند تا حاکميت از موازين قانوني و خواسته هاي مردم فاصله نگيرد. اپوزيسيون در نظامهاي دموکراتيک همانند شمشير داموکلس عمل ميکند تا دموکراسي نمايندگي از بازتاب دادﻥ ارادة ملي به سوي حاکميتِ گروهي از افراد جامعه تنزل نکند و به سوي حکومت مطلق استبدادي نگرايد.