دانشجوی محترم ضمن تشکر از تماس مجدد شما با این مرکز در مورد مواضعی که غرب و به ویژه آمریکا پس از انجام توافق ژنو اتخاذ کرده و دیدگاه و عملی را به منصه ظهور رساندند که ظاهرا مغایر با متن و روح توافق نامه ژنو بود باید بگوییم که این قبیل دیدگاه ها و عملکرد ها به سه صورت مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است:

تحلیل نخست این است که همانطور که از قبل نیز قابل پیش بینی بود آمریکایی ها صرفا به دنبال دست یابی به اهداف و منافع خود هستند و اعتباری برای هیچ توافقی قایل نیستند و به همین دلیل این قبیل مواضع و عملکردها در واقع همان نیات اصلی غربی هاست و به همین دلیل باید واکنش مقتضی نسبت به آن صورت گیرد که این واکنش می تواند شامل عقب نشینی ایران از توافقنامه ژنو ، تعلیق گفتگوهای فنی و ادامه فعالیت های عادی مراکز هسته ای نیز باشد .

اما تحلیل دوم این است که آمریکایی ها به توافقنامه ژنو پایبند هستند و عمده دیدگاه ها و عملکردهایی که پس از این توافقنامه مشاهده می شود بیش از آنکه واقعی باشد مصرف داخلی داشته و درجهت آرام کردن گروه های تندرو و به ویژه لابی صهیونیستی که نقش مهمی در نظام سیاسی آمریکا بازی می کنند دارد . ولی در عمل آنان همچنان پیگیر حل و فصل فیمابین ایران و غرب از طریق دیپلماتیک و مسیر مورد توافق هستند .

تحلیل سوم نیز از این عملکردها و مواضع این است که آنان مطلبی بر خلاف توافقات ژنو بیان نکرده و عملی بر خلاف متن و روح این توافقنامه انجام نداده اند . به عنوان مثال وقتی آمریکایی ها بر عدم حق غنی سازی اورانیوم از سوی جمهوری اسلامی ایران تاکید می کنند به این دلیل است که اساسا در متن توافقنامه ، چنین تصریحی وجود نداشته و صرفا بر ادامه غنی سازی در ایران تاکید شده بدون اینکه این حق صریحا به رسمیت شناخته شود کما اینکه در مواردی مسئولان مذاکره کننده ایرانی نیز به این مساله اذعان کرده و اعلام کرده اند که حق غنی سازی اورانیوم چیزی نیست که از طریق توافق کسی بخواهد برای ما به رسمیت بشناسد بلکه بر اساس بند 4 معاهده خلع سلاح هسته ای این حق خود به خود برای کشور ما به رسمیت شناخته شده است و ضرورتی برای درج آن در توافقنامه ژنو نمی باشد و اگر هم چنین مطلبی درج می شد صرفا نوعی تاکید بود و نه رسمیت بخشی .

در این میان مسئولان مذاکره کننده ایرانی در مقابل واکنش های داخلی به نقض عهد غربی ها و گزافه گویی های آنان بر علیه حق هسته ای کشورمان تحلیل دوم را مورد استفاده قرار داده و معتقدند که شواهد حاکی از این است که چنین دیدگاه هایی صرفا مصرف داخلی داشته و در مقام عمل ، آمریکایی ها همچنان پایبند به تعهدات خود هستند و به همین دلیل ، توجیهی برای عقب نشینی ما از ادامه مذاکرات وجود ندارد . در این زمینه پیروز مجتهد زاده کارشناس مسائل بین المللی معتقد است : «سیاست اجرایی اوباما متناقض و چند جانبه است و وقتی یک تصمیم گیری متناقض است باید این نکته را در نظر گرفت که حرف هایی که برای دلخوشی عده ای زده می شود جنبه اجرایی پیدا نمی کند. آنها تلاش می کنند جلوی تحریم های جدید را بگیرند و ما باید به عمل نگاه کنیم نه حرف.» (جهان نیوز ، http://jahannews.com/vdcjiyettuqetoz.fsfu.html )

اما مسئولان آمریکایی در تحلیل های خود معمولا هر گونه مغایرت عملکرد و دیدگاه خود را با توافقنامه ژنو رد می کنند و به نوعی تحلیل نوع سوم را در اظهارات خود مورد استفاده قرار می دهند که به نظر میر سد علت این امر و نیز توجیهاتی که در جهت اثبات نبود تناقض ارائه می کنند نیز ریشه در ابهام هایی دارد که متن توافقنامه ژنو دارد و باعث شده است تا آمریکایی ها بتوانند هم نقض عهد کنند و هم اینکه نقض عهد خود را توجیه کنند همچون مساله به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی که در توافقنامه مبهم می باشد و تصریحی به آن نشده است و با توجه به اینکه آمریکایی ها حتی قبل از توافقنامه نیز از عدم حق ایران سخن می راندند و توجیه حقوقی ایران را در حق غنی سازی قبول نداشتند حداقل برای محکم کاری و تاکید بیشتر ، لازم بود که رسمیت این حق در متن توافقنامه مورد تصریح قرار می گرفت تا غربی ها به بهانه عدم تصریح به این حق ، سخن سابق خود را تکرار نمی کردند .

به هر حال واقعیت بسیار مهمی در روابط ایران و غرب وجود دارد و آن این است که ایرانی ها به دلیل عملکرد غربی ها نمی توانند اعتمادی به آنها داشته باشند و این مطلبی است که حتی خود سیاستمداران غربی نیز به آن اعتراف کرده اند کما اینکه گری سیک -استاد دانشگاه کلمبیا، کارشناس مسائل خاورمیانه و نویسنده‌ی چندین کتاب درباره‌ی روابط ایران و آمریکا- معتقد است: «آنها (ایرانی‌ها) دلیل محکمی در دست دارند که نمی‌توانند به ما اعتماد کنند.» جک استراو -وزیر پیشین امور خارجه‌ انگلیس- نیز چندی پیش در مصاحبه‌ای به همین موضوع اشاره کرد و گفت: «بسیاری از ایرانی‌ها با گرایش‌های مختلف سیاسی، به دلایل متعددی به آمریکا اعتماد ندارند.» نشریه‌ی تایمز هم اخیراً ضمن مطلبی به همین مسأله پرداخته است.(علیرضا رضاخواه ، چرا به آمریکا اعتماد نداریم ، سایت دفتر مقام معظم رهبری ، http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=24363 )

بر این اساس وقتی خود غربی ها نیز به ایرانی ها حق می دهند که نسبت به آنها هیچ اعتمادی نداشته باشند دلیلی ندارد که مسئولان سیاست خارجی کشور ما از این مساله غفلت نمایند و به همین دلیل لازم است در مذاکراتی که در حال حاضر در جریان است با هوشیاری بیشتری وارد عمل شوند ، به قول آیت الله جوادی آملی « آمریکایی‌ها خیال نکنند اگر ما با آنها مذاکره کردیم و دست دادیم، یعنی اینکه به آنها اعتماد داریم؛ بلکه این از ادب، درایت و عقلانیت ما است که انسان مذاکره کند؛ دست بدهد و بعد انگشتانش را بشمرد. »(خبرگزاری فارس ، http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920908000631 ) چرا که آمریکایی ها اثبات کرده اند که هم حیله گرند و هم غیر قابل اعتماد و نباید متن توافقات به گونه ای تنظیم شود که همچنان بهانه برای دور زدن آن از سوی آمریکایی ها وجود داشته باشد و امید است این دغدغه در توافق نهایی که مقدمات آن درحال انجام است مورد توجه تیم مذاکره کننده قرار گیرد .