سرطان پوست چیست؟

نوعی سرطان است که از پوست ناشی شده و دلیل آن، رشد غیرعادی سلول‌هاست. سلول‌های سرطانی توانایی حمله یا انتشار به دیگر قسمت‌های بدن را دارند. امروزه به دلیل افزایش مواجهه افراد با مواد سرطان‌زا، مانند موادی که در هواهای آلوده وجود دارند؛ درصد ابتلا به سرطان پوست افزایش یافته است.

جالب است بدانید سرطان پوست به سن ربطی ندارد و همه‌ی افراد ممکن است به آن مبتلا شوند. خوشبختانه، امکان درمان سرطان پوست، در مراحل آغاز ابتلا به آن بسیار بالاست. پس، روشن است که تشخیص سریع نشانه های سرطان پوست تا چه اندازه مهم است.

شناسایی سرطان پوست بسیار ساده‌تر از سرطان‌های دیگر است. چون معمولاً سرطان پوست از جایی آغاز می‌شود که می‌توانیم آن را ببینیم.

سرطان پوست ممکن است از هر قسمتی از پوست (پوست سر تا کف پا) شروع شود و احتمال دارد در بخش‌هایی که نور کمی دریافت می‌کنند هم، گسترش یابد.

گاهی سرطان پوست در قسمت‌هایی از پوست ایجاد می‌شود که ما را شگفت زده می‌کند مثل زیر ناخن پا یا دست، روی اندام تناسلی، درون دهان یا روی لب.
 

انواع سرطان پوست

3 نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:

** سرطان‌های پوست سلولی پایه (کارسینوم سلول بازال یا BCC)
** سرطا‌ن‌های پوست سلولی سنگفرشی (کارسینوم سلول سنگفرشی یا SCC)
** ملانوموس

سرطان‌‌های پوستی پایه و سنگفرشی، از نظر متخصصان شایع‌ترین نوع سرطان‌های پوستی هستند. هر دو در قسمت‌هایی از بدن که در معرض آفتاب قرار دارند، مانند سر و گردن بیشتر اتفاق می‌افتد. این سرطان‌ها به شدت با قرار گرفتن در معرض آفتاب در ارتباط هستند.
 

سرطان‌‌های پوست سلولی پایه

این سلول‌ها در پایین ترین بخش پوست خارجی قرار دارند که لایه سلولی پایه نامیده می‌شوند. این سلول‌ها دائما تقسیم شده و به سلول‌های جدیدی تبدیل می‌شوند و در نهایت جایگزین سلول‌های سنگفرشی که سطح پوست را می‌پوشانند می‌شوند. همانطور که این سلول‌ها از لایه پوست خارجی بالا می‌روند مسطح شده و سرانجام به سلول‌های سنگفرشی تبدیل می‌شوند. سرطان پوستی که از لایه سلول‌های بازال آغاز می‌شود سرطان پوست سلولی پایه یا کارسینوم سلول بازال نامیده می‌شوند.

این نوع سرطان از شایع‌ترین نوع سرطان پوستی است و می‌توان گفت از هر ده سرطان پوست ۸تای آن از نوع سرطان پوست سلولی پایه است. این نوع سرطان اغلب به قسمت‌های دیگر بدن منتقل نمی‌شود. اما اگر برای درمان آن اقدامی نشود این سلول‌های سرطانی به اطراف منتقل شده و سبب تخریب استخوان یا بافت‌های زیر پوست شود.

اگر سلول‌های سرطانی سلول‌های پایه به طور کامل از بین نروند، امکان بازگشت دوباره سرطان در همان محل وجود دارد. افرادی که قبلا یک بار به سرطان پوست سلولی پایه مبتلا شده‌اند، ممکن است دوباره به این نوع سرطان اما در نقطه‌ای دیگر از پوست مبتلا شوند.
 

سرطا‌ن‌های پوست سلولی سنگفرشی

 این سلول‌ها سلول‌های مسطحی هستند که در خارجی‌ترین بخش پوست بیرونی هستند و دائما رشد کرده و تقسیم می‌شوند. زمانی که رشد این نوع سلول‌ها خارج از کنترل شود‌ به سلول‌های سرطانی سنگفرشی یا کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل می‌شوند. این سلول‌ها بخش عمده‌ای از اپیدرم پوست را تشکیل می‌دهند. این سرطان یکی از رایج‌ترین نوع‌ سرطان پوست است.

برای تشخیص سرطان سلول سنگفرشی پوست، دنبال علائم زیر باشید:

* تکه‌های سفت یا پوسته پوسته شده‌ی قرمز رنگ که ضخیم شده‌اند یا خونریزی دارند.
* توده‌ها و نواحی برجسته‌ای که گاهی در مرکزشان فرو رفتگی دارند.
* توده‌های شبیه زگیل

معمولا سلول‌های سرطانی سنگفرشی به طور کامل از بین می‌روند. این سول‌ها برخلاف سلول‌های پایه تمایل دارند به قسمت‌های عمیق پوست منتقل شده و به دگر نقاط بدن نیز حمله کنند.
 

سرطان‌های پوست ملانومی

این سلول‌ها رنگدانه‌های قهوه‌ای به نام ملانین می‌سازند. ملانین‌ها سبب ایجاد رنگ قهوه‌ای یا برنزدر پوست می‌شوند. ملانین به عنوان کرم ضد آفتاب طبیعی پوست عمل می‌کند و از لایه‌های عمیق‌تر پوست در برابر اثرات مخرب نور خورشید محافظت می‌کند. سرطان پوست ملانوما از این سلول‌ها آغاز می‌شود.

ملانوما می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد؛ اما اغلب در مناطق خاصی از بدن ایجاد می‌شود. تنه (قفسه سینه و پشت) شایع‌ترین محل در مردان است. در زنان پاها شایع‌ترین قسمت بدن هستند. گردن و صورت دیگر محل‌های رایج برای شروع ملانوم است.

ملانوما مانند سرطان سلول‌های پایه‌‌ای و سلول‌های سنگفرشی رایج نیست؛ اما می‌تواند بسیار جدی‌تر باشد. ملانوما هم مانند سزطان سلول‌های پایه و سلول سنگفرشی تقریبا همیشه در مراحل اولیه درمان می‌شود. اما اگر باقی بماند و درمانی صورت نگیرد؛ ملانوم احتمالا به سایر قسمت‌های بدن نفوذ می‌کند و گسترش می‌یابد تا جایی که درمان را  بسیار سخت می‌کند.
 

دیگر سرطان ‌های پوست:

انواع دیگری از سرطان پوست نیز وجود دارد، اما آن‌ها بسیار کمتر و معمول‌تر هستند: 

** کارسینوم سلول مرکل
** سارکوم کاپوسی
** لنفوم پوستی (پوستی)
** تومورهای آدنکس پوست (تومورهایی که از فولیکول‌های مو یا عرق و غدد چربی شروع می‌شوند)
** انواع مختلف سارکوم
 

آیا سرطان پوست کشنده است؟

برخی سرطان‌ها (به خصوص سرطان‌های سلول سنگفرشی) در صورت درمان نشدن می‌توانند گسترش پیدا کنند و گاهی اوقات حتی ممکن است کشنده هم باشند. خوشبختانه ملانوما یکی از سرطان‌هایی است که احتمال بقا در آن نسبت به سایر سرطان‌ها کمی بیشتر است. به طوری که در بریتانیا بیش از ۸۶٪ و در آمریکا بیش از  ۹۰٪ کسانی که به این سرطان مبتلا شده‌اند بیش از ۵ سال احتمال زندگی داشته‌اند.
 

علت بروز سرطان پوست چیست؟

به جز در موارد نادر، اکثر سرطان‌های پوست از جهش‌های DNA ناشی از نور ماورا بنفش که بر سلول‌های اپیدرم تاثیر می‌گذارند به وجود می‌آیند. به نظر می‌رسد بسیاری از سرطان‌های اولیه با دخالت سیستم ایمنی خود بدن تحت کنترل قرار می‌گیرند. گاهی سیستم ایمنی در مواجهه با برخی سلول‌های سرطانی ممکن است توده‌های سلولی بدخیم را شکل دهند و تومورها به مرحله رشد و تکثیر برسند.

زمان قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید در ابتلا به بعضی از انواع سرطان‌ها مهم است. معمولا اگر در دوران کودکی فرد بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش باشد، سرطان بازال و ملانوما تهدیدکننده هستند ولی در سرطان سلول‌های سنگفرشی این‌گونه نیست. در مورد برخی انواع سرطان‌ها هر زمانی از دوران زندگی که فرد بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش خورشید قرار بگیرد؛ ممکن است به سرطان پوست دچار شود. بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از ملانوم‌ها از خال‌ها شروع می‌شوند.
 

علائم سرطان پوست چیست؟

سرطان بازال معمولاً خود را به شکل قسمتی از پوست که کمی بالا آمده نشان می‌دهد و برای فرد دردناک نیست. ممکن است ناحیه بالا آمده پوست کمی براق‌تر به نظر برسد و عروق خونی کوچکی که روی آن جریان دارند نیز در محل دیده شود. علائم سرطان بازال در حالتی دیگر به صورت ناحیه‌ای از پوست که بالا آمده و یک زخم نیز در محل وجود دارد؛ بروز ‌می‌کند.

احتمال انتشار سرطان سلول‌های سنگفرشی نسبت به نوع بازال، بیشتر است. علائم سرطان سلول‌های سنگفرشی معمولاً به شکل یک توده که قسمت بالایی آن پوسته پوسته شده یا به شکل زخم بروز می‌کند.

ملانوم‌ها که نادرترین نوع سرطان‌های پوستی هستند؛ تهاجمی‌ترین نوع سرطان پوستی نیز به شمار می‌روند. نشانه‌های سرطان ملانوما عبارتند از مول‌هایی که دارای شکل، رنگ و اندازه‌های متفاوتی هستند، لبه‌های نامنظم دارند، رنگ‌های متفاوتی دارند و با خارش یا خونریزی همراه هستند. اولین نشانه‌ها در ۲۰ تا ۳۰ درصد از ملانوم‌ها ظاهر شدن خال‌ها هستند.
 

عوامل خطر سرطان پوست چیست؟

خطر سرطان پوست در بعضی شرایط و برای افرادی با ویژگی‌های پوستی و ظاهری خاص بیشتر از سایرین است. از جمله افرادی که:

* مدت طولانی در معرض اشعه نور ماوراء بنفش خورشید قرار دارند
* پوست خود را برنزه می‌کنند
* پوست بسیار روشن همراه با کک و مک، چشم‌های فندقی یا آبی و موهای بور یا قرمز دارند
* در مناطقی با ارتفاع زیاد یا در نزدیکی استوا که در معرض نور خورشید هستند
* دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیفی هستند از جمله بیماران سرطانی، بیماران مبتلا به ایدز و کسانی که از برخی داروها مثل پردنیزول و یا پرتودرمانی استفاده می‌کنند.
* در معرض اشعه یونیزاسیون (اشعه ایکس) یا مواد شیمیایی شناخته‌شده برای پیشگیری از سرطان مانند آرسنیک قرار دارند
* سابقه ابتلا به نوعی از سرطان پوست را دارند
* بیماران سالمند

چطور سرطان پوست را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص سرطان پوست به یک اتاق کاملا روشن، آینه قدی، آینه دستی، ۲ صندلی و ۱ سشوار و مداد نیاز دارید. با استفاده از این وسایل تمام سطح بدنتان را مورد معاینه و بررسی قرار دهید. ابتدا لب‌ها و دهان و گونه خود را با دقت بررسی کنید. همان طور که گفته شد باید تمام سطح بدن مورد معاینه قرار گیرد؛ بنابراین برای دیدن محل‌هایی که به راحتی به آنها دسترسی ندارید می‌توانید از آینه استفاده کنید. مثلا برای دیدن پشت گوش از آینه دستی کمک بگیرید.

برای معاینه پوست سر ابتدا سشوار باد سرد را به سمت موها گرفته و آنها را کنار بزنید و بعد از آن پوست سر را به دقت مورد بررسی قرار دهید. خانم‌ها باید سینه‌های خود را نیز به دقت در آینه بررسی و معاینه کنند. بر روی صندلی نشسته، پاها را از هم باز کرده و با استفاده از آینه دستی کل ناحیه تناسلی خود را نیز معاینه کنید.

اگر در این بررسی‌ها به موردی غیرطبیعی در پوستتان برخورد کردید؛ مثلا ناحیه‌ای از پوستتان شفاف‌تر، فلس مانند، قهوه‌ای مایل به زرد یا چند رنگ شده است یا اگر خال‌ها و ماه‌گرفتگی‌هایتان رشد داشته و بزرگ‌تر شده است باید به پزشک مراجعه کنید و مشکلتان را مطرح و آن را پیگیری کنید.
 

روش‌های درمان سرطان پوست

برای درمان سرطان پوست ابتدا باید نوع آن مشخص شود؛ سپس پزشک با در نظر گرفتن نوع بیماری اقدام به درمان آن کند. تشخیص نوع سرطان پوست تنها با گرفتن نمونه بافتی (بیوپسی) صورت می‌گیرد.

بعد از نمونه‌گیری از بافت بیمار، نمونه برای متخصص پاتولوژیست فرستاده می‌شود. پاتولوژیست با میکروسکوپ‌های قوی نمونه را مشاهده و بررسی می‌کند و در نهایت با توجه به شکل سلول‌ها و برخی نکات دیگر نوع سرطان پوست و بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن مشخص می‌شود.

سرطان‌های غیر ملانومی پوست معمولاً قابل درمان بوده و خطر جدی‌ای در اغلب موارد تهدیدکننده فرد نیست. درمان سرطان‌های پوست به‌طور کلی با عمل‌های جراحی و برداشتن توده‌ی ایجاد شده، انجام می‌گیرد؛ اما ممکن است روش‌هایی مانند پرتودرمانی یا مصرف داروهای موضعی مانند فلوروراسیل هم موثر و سودمند باشند.

درمان ملانوم کمی پیچیده‌تر و دشوارتر از انواع دیگر سرطان‌هاست و ممکن است پزشک معالج ترکیبی از روش‌های عمل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و درمان موضعی  را برای فرد به کار ببندد. در افرادی که بیماری به سایر نقاط بدن آن‌ها انتشار یافته ‌است، متاسفانه چندان کاری نمی‌توان کرد و تنها می‌توان مراقبت‌های تسکینی را برای بهبود کیفیت زندگی آنها استفاده کرد.

• سرما درمانی: تومور با استفاده از نیتروژن مایع منجمد می شود و با ذوب شدن بافت از بین می رود.
 
• جراحی : تومور و برخی از پوست سالم اطراف آن بریده می شود.
 
• جراحی موس : تومور لایه به لایه برداشته می شود و هر لایه زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا زمانی که هیچ سلول غیرطبیعی قابل مشاهده نباشد.
 
• کورتاژ و جراحی الکتریکی : از یک تیغه بلند به شکل قاشق برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود و سلولهای سرطانی باقیمانده با استفاده از سوزن برقی می سوزند.
 
• شیمی درمانی : داروها به صورت خوراکی ، موضعی یا تزریقی استفاده می شوند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.
 
• فوتودینامیک درمانی : از نور لیزر و داروهایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود.
 
• تابش : از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود.
 
• درمان بیولوژیکی : درمان های بیولوژیکی برای تحریک سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سلول های سرطانی استفاده می شود.
 
• ایمونوتراپی: کرم به پوست شما زده می شود تا سیستم ایمنی بدن شما را تحریک می کند تا سلولهای سرطانی را از بین ببرد.
 

چگونه از بروز سرطان پوست جلوگیری کنیم؟

سعی کنید کمتر در معرض اشعه‌های فرابنفش نور خورشید قرار گیرید، مخصوصا در بازه زمانی ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر که اشعه‌های خورشید در شدیدترین حالت ممکن هستند. زمانی هم که از خانه خارج می‌شوید حتما کرم ضد آفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر به پوست خود بزنید (کرم زدن به لب‌ها و گوش‌هایتان را فراموش نکنید) و حتما از کلاه لبه دار و عینک آفتابی نیز استفاده کنید. توجه داشته باشید که اگر تغییراتی در پوست خود مشاهده کردید، اعم از زائده‌ای جدید، تغییر شکل ظاهری خال یا زخمی که درمان نشده فوراً به پزشک مراجعه کنید. با همین روش‌ها می‌توان تا حد زیادی از بروز ملانوم و سرطان سلول‌های سنگفرشی جلوگیری کرد.

مطالعات نشان داده‌اند استفاده از nicotinamide که یکی از مشتقات ویتامین B3 هست؛ می‌تواند به ‌طور قابل ملاحظه‌ای احتمال بروز سرطان پوست غیر ملانوم را در افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این سرطان هستند، کاهش دهد.
 

سرطان‌های پوستی بیشتر در چه افرادی بروز پیدا می‌کنند؟

قرار گرفتن در معرض نور خورشید، بزرگترین عامل سرطان است. قرار گرفتن در معرض خطرهای محیطی، پرتودرمانی یا حتی وراثت ممکن است موجب سرطان پوست شوند. اگرچه تمامی افراد مستعد گرفتن سرطان پوست هستند، اما بیشترین ریسک سرطان متوجه افرادی با شرایط زیر است:

* دارا بودن پوست روشن یا چشم‌های روشن
* دارا بودن تعداد زیادی خال بزرگ و بدشکل
* دارا بودن سابقه سرطان پوست در خانواده
* قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید و آفتاب سوختگی
* سکونت در منطقه‎ای با ارتفاع زیاد از سطح دریا یا منطقه‌ای که خورشید در تمام طول سال می‌تابد
* قرار گرفتن تحت پرتودرمانی

متخصصان پوست بیان می‌کنند افرادی که به دلایل مختلف، مانند استفاده از داروها یا بیماری‌هایی مثل ایدز دچار ضعف سیستم ایمنی هستند؛ بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.
 

آیا سرطان پوست ارثی است؟

از آنجایی که اکثر سرطان‌های پوست به علت قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفش ایجاد می‌شوند؛ سرطان‌های پوستی به طور کلی از منظر وراثتی بودن یا نبودن بررسی نمی‌شوند.

اما این واقعیت که سرطان پوست در میان افرادی که رنگدانه ضعیف دارند بسیار رایج است و این نوع پوست فاقد رنگدانه را به ارث می‌برند؛ بحث ارثی بودن سرطان پوست را مورد حمایت قرار می‌دهد. سندروم‌های ژنتیکی بسیار نادری وجود دارد که منجر به افزایش تعداد سرطان پوست در افراد مبتلا به آن می‌‌شود.
 

در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها بلافاصله به متخصص پوست مراجعه کنید.

همه‌ی نشانه های سرطان پوست به شکل موارد گفته شده نیستند و لازم نیست همه‌ی این موارد را به خاطر بسپارید. فقط، اگر متوجه هر یک از علائم زیر شدید، به متخصص پوست مراجعه کنید:
 

1. ایجاد هر گونه خال یا لکه‌ی جدید
2. لک یا خال‌هایی که شبیه بقیه لک و خال‌های بدنتان نیستند.
3. زخم‌هایی که درمان نمی‌شوند یا پس از درمان باز می‌گردند.
4. قرمزی و تورم حاشیه‌های خال و اطراف آن
5. پخش شدن رنگ خال در اطراف پوست آن
6. خارش، درد، حساس شدن و تحریک پذیری زیاد
7. رشد گنبدی شکل
8. ایجاد تکه‌هایی روی پوست که پوسته پوسته می‌شوند.
9. خطوط و رگه‌های قهوه‌ای یا مشکی زیر ناخن
10. ایجاد تغییرات در سطح خال شامل: ترشح عفونت، پوسته پوسته شدن، خونریزی یا ظاهر توده‌ای و ایجاد برآمدگی

سخن آخر

سرطان پوست از سلول‌های پوست شروع می‌شود. برخی از انواع دیگر سرطان در سایر نقاط بدن شروع می‌شوند و می‌توانند به پوست برسند اما از سرطا‌ن‌های پوستی نیستند. این سرطان سه نوع عمده دارد که عبارتند از سرطان سلول پایه‌ای (BCC)، کارسینوم سلول‌های سنگفرشی (SCC) و ملانوما.  دو مورد اول و تعدادی دیگر از انواع سرطان‌های پوست تحت عنوان سرطان‌های پوستی غیرملانومی نامیده می‌شوند.

سرطان سلول‌های بازال یا پایه‌ای رشد بسیار آهسته‌ای دارند و می‌توانند به بافت اطراف محل رشد خود آسیب برسانند اما گسترش به بافت‌های دورتر و یا مرگ ناشی از این نوع سرطان به ندرت دیده شده است. سرطان سلول‌های بازال، شایع‌ترین نوع سرطان پوست است.

پزشکان انواع مختلف سرطان پوست را از هم جدا می کنند، زیرا آنها با یکدیگر بسیار متفاوت هستند. چه از لحاظ پیدایش و شکل‌گیری و چه از نظر درمان، هر کدام طیف مخصوص به خود را دارند.

همچنین شاید برای شما مهم باشد که سرطان‌های پوست چه شباهت‌هایی با هم دارند. همین مورد می‌تواند به شما کمک کند که آن‌ها را در اولین مرحله ممکن شناسایی کنید. سرطان پوست در مراحل اولیه تشخیص، آسان‌تر درمان می‌شود و به احتمال زیاد درمان به طور کامل صورت می‌گیرد.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت لافارر
سایت بیتوته