آشالازی

آشالازی (Achalasia) نوعی اختلال نادر است که عبور مواد غذایی و مایعات را در معده شما دشوار می کند. بیماری آشالازی زمانی اتفاق می افتد که اعصاب موجود در لوله ای که دهان و معده شما را به هم متصل می کند (مری)، آسیب می بینند.

در نتیجه، مری توانایی بلع غذا را از دست داده و دریچه ماهیچه بین مری و معده (اسفنکتر پایین مری) به حالت آرامش کامل در نیامده و نهایتاً عبور غذا به سمت معده با مشکل مواجه خواهد شد. علائم شایع آشالازی شامل مشکلات در بلع غذا (دیسفاژیا)، درد قفسه سینه و بازگشت مواد غذایی و مایعات به مری است.

همچنین فرد مبتلا ممکن است دچار عوارض جانبی مثل مشکلات تنفسی و کاهش وزن ناگهانی شود. البته در بعضی از موارد این عارضه ممکن است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد که این قضیه هنوز کاملاً تأیید نشده است. هیچ درمانی برای بیماری آشالازی وجود ندارد.

اما معمولاً علائم را می توان با اقدامات نیمه تهاجمی یا جراحی کنترل کرد. این شیوه های درمانی معمولاً شامل داروهای خوراکی، گشاد کردن یا کشش مری و تزریق مستقیم بوتاکس به عضلات مری می شود.1
 

علت آشالازی

علت اصلی بروز این بیماری ناشناخته است. در بعضی از فرضیه ها تصور می شود که عفونت، وراثت یا بروز ناهنجاری های سیستم ایمنی بدن از جمله مواردی است که باعث می شود تا بدن خود به خود به مری آسیب زده (بیماری خود ایمنی) و منجر به بروز آشالازی شود.

مری از عضلات و اعصاب تشکیل شده است. اعصاب قرار گرفته در مری باز شدن و منقبض شدن اسفنکترها کنترل کرده و امواج پریستالتیک در بدنه مری را هماهنگ می کند. بیماری آشالازی بر روی عضلات و اعصاب قرار گرفته در مری به صورت همزمان اثر گذار خواهد بود. البته پزشکان بر این باورند که تأثیر گذاری این بیماری بر روی اعصاب بیشتر از عضلات است.

در اوایل ابتلا به بیماری آشالازی شاهد بروز التهاب در عضلات قسمت پایینی مری به خصوص در اطراف محل قرار گیری عصب ها خواهیم بود. با پیشرفت بیماری، اعصاب شروع به ضعیف تر شدن کرده و در نهایت کاملاً از بین خواهند رفت. در اثر این بیماری، عصب هایی که باعث شل شدن اسفنکتر قسمت انتهایی مری می شوند بیشتر از دیگر عصب ها آسیب خواهند دید.

بعد از آسیب دیدگی عصب ها نوبت به تحلیل رفتن عضلات رسیده و به علت آسیب های وارده به عصب ها، عضلات این قسمت نیز بعد از مدتی از بین خواهند رفت. نتیجه همه این تغییرات باعث می شود تا دیگر قسمت انتهایی اسفنکتر دیگر قدرت منبسط شدن نداشته و عضلات در قسمت پایینی بدنه مری دیگر قابلیت حمایت از امواج پریستالتیک را نخواهند داشت. با گذشت زمان، بدنه مری کاملاً به حالت کشیده در آمده و بزرگ خواهد شد.1

علائم و نشانه های آشالازی

علائم ابتلا به آشالازی معمولاً شامل موارد زیر می شود:

سوزش سر معده

مشکلات در بلع غذا

مشکل در بلع غذاهای مایع و جامد

درد ناگهانی و شدید قفسه سینه که معمولاً دلیل مشخصی ندارد.

کاهش ناگهانی وزن به خاطر مشکلات تغذیه و ناتوانی در بلع غذا

ناراحتی قفسه سینه به خاطر مواد غذایی در داخل مری مانده یا گشاد شدن مری

بازگشت غذای باقی مانده در داخل مری فرد، این بازگشت غذا بیشتر در طول شب اتفاق افتاده و می تواند برای سیستم تنفسی مشکلات جدی به دنبال داشته باشد.2
 

چه افرادی در خطر ابتلا به آشالازی قرار دارند؟

آشالازی معمولا در بزرگسالی رخ می دهد اما گاهی در کودکان نیز دیده می شود.

افراد میانسال و سالخورده، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. آشالازی در افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی نیز شایع تر است.3
 

نحوه تشخیص آشالازی

در صورت اختلال در بلع جامدات و مایعات، خصوصا زمانی که این اختلال با گذشت زمان تشدید می گردد، پزشک، مشکوک به آشالازی می شود.

گاهی پزشک از مانومتری مری برای تشخیص آشالازی استفاده می کند. این روش شامل قرار دادن یک لوله در مری در هنگام بلع است.

این لوله، فعالیت عضله را ثبت می کند و مطمئن می شود مری به درستی کار خود را انجام می دهد.

تست اشعه ایکس یا تست مشابه دیگر نیز می تواند در تشخیص این عارضه مفید باشد. برخی پزشکان ترجیح می دهند آندوسکوپی انجام دهند.

در این روش، پزشک، یک لوله دوربین دار را به داخل مری وارد می کند تا به جستجوی هرگونه مشکل بپردازد.

روش تشخیصی دیگر، بلع باریم است. در این تست، باریم مایع توسط فرد بلعیده می شود. پس از آن پزشک، حرکت باریم در مری را از طریق اشعه ایکس رصد می کند.3

نحوه درمان آشالازی

اغلب درمان های آشالازی، اسفنکتر تحتانی مری را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از درمان ها، یا موقتا علائم را کاهش داده یا فعالیت دریچه را به طور دائم تغییر می دهند.

در مرحله اول درمان، پزشک می تواند اسفنکتر را گشاد کرده یا آن را تغییر دهد. اتساع بادی معمولا شامل قرار دادن یک بالون در مری و باد کردن آن است.

این کار باعث کشیده شدن اسفنکتر شده و به عملکرد بهتر آن کمک می کند. اگرچه، گاهی اوقات این اتساع، اسفنکتر را پاره می کند. در این صورت، ممکن است برای ترمیم نیاز به جراحی باشد.

ازوفاگومایوتومی، نوعی جراحی است که به مبتلایان به آشالازی کمک می کند.

پزشک از برشی بزرگ یا کوچک برای دسترسی به اسفنکتر استفاده کرده، با احتیاط آن را تغییر داده تا به جریان بهتر مواد به داخل معده کمک کند.

اکثر عمل های ازوفاگومایوتومی موفقیت آمیز هستند. اگرچه، برخی افراد پس از عمل دچار بیماری رفلاکس معده-مری می شوند.

در این حالت، اسید معده به داخل مری بر می گردد و می تواند باعث سوزش قفسه سینه شود.

در صورت عدم امکان انجام جراحی یا اصلاح به کمک باد، پزشک از بوتاکس برای شل کردن اسفنکتر کمک می گیرد.

بوتاکس از طریق اندوسکوپ به داخل اسفنکتر تزریق می شود.

در صورتی که این گزینه ها در دسترس نبوده یا موفقیت آمیز نبودند، مسدودکننده های کانال نیترات یا کلسیم می توانند به شل کردن اسفنکتر کمک کرده تا غذا راحت تر بتواند از آن عبور کند.3
 

عوارض آشالازی

 زخم های مخاطی ناشی از آزردگی غذای باقی مانده(خونریزی ناشی از زخم پپتیک واقعی در آشالازی نادر است.)
 
سوءتغذیه خفیف تا متوسط ولی ممکن است در اثر بی توجهی شدید شود.

کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) در ۳-۵ درصد موارد،که این ضایعه در ناحیه گشادکننده مری معمولاً پس از سال ها بعد از تظاهرات اولیه روی می دهد.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.mizanonline.com
3.www.doctorkhosravi.com