سندروم پیکا چیست؟

فرد مبتلا به سندروم پیکا ، بر خوردن چیزهایی که ارزش غذایی ندارند و غیر خوراکی هستند پافشاری می کند. مبتلایان ممکن است هر چیزی، از سکه گرفته، تا لباس و ته ‌سیگار را بخورند و هنگامی که این امر به طرز نامناسبی توسعه یابد ( مثلا در کودکان زیر دو سال تشخیص داده نمی شود) و یا هنگامی که در سنن و فرهنگ (مثلا طب سنتی، مناسک مذهبی یا موضوعی عمومی مثل خوردن خاک رس در جورجیا) یک کشور نباشد، تشخیص داده می شود.

بیماران تمایل دارند مواد غیرسمی (مثل کاغذ، خاک رس، خاک، مو، گچ، نخ و یا پشم) بخورند. برای کودکان زیردو سال این رفتار تا زمانی که زیاد نشود، نامناسب تلقی نمی ‌شود؛ کودکان به کرات اشیای مختلفی را در دهان خود می گذارند یا می مکند. سندروم پیکا در دوران بارداری نیز شایع است.

پیکا معمولا، باعث آسیب جدی پزشکی نمی ‌شود. با این حال، برخی از بیماران مشکلاتی از قبیل موارد زیر را پیدا می کنند:

انسداد روده به وسیله مواد بلعیده شده

مسمومیت ناشی از خوردن اشیای رنگی

عفونت انگلی ناشی از خوردن کثیفی

خود سندروم پیکا به ندرت عملکرد اجتماعی را مختل می ‌کند، اما اغلب در افراد با اختلالات ذهنی دیگر که باعث ضعف ذهنی هستند (مثل اوتیسم، ناتوانی ذهنی، اسکیزوفرنی) رخ می دهد. بلعیدن اشیا به منظور تلاش برای آسیب رساندن به خود پیکا محسوب نمی شود. پیکا ممکن است چند ماه طول بکشد و سپس خود به خود از بین برود؛ به ویژه در کودکان.1

انواع اختلال هرزه خواری

نوعی از سندروم پیکا که در آن فرد مبتلا تمایل زیادی برای خوردن مواد نشاسته‌ای و قندی دارد و بیشتر در زنان باردار دیده می‌شود.

گروهی دیگر افرادی هستند که تمایل زیادی به خوردن خاک و گچ دارند. این اختلال ژئوفاژی نامیده می‌شود و در زنان باردار و کودکان دیده می‌شود.

خوردن شیشه نوعی دیگر از تمایلات افراد مبتلا به پیکا است؛ فرد تمایل زیادی برای جویدن مواد شیشه‌ای دارد.

در برخی موارد فرد علاقه زیادی به خوردن یخ و نوشیدنی‌های بسیار یخ دارد که به سبب کم خونی شدید اتفاق می‌افتد و به آن پاگوفاژی می‌گویند. 

خوردن وسایلی از جنس چوب و یا خوردن مو از دیگر اختلالات هرزه خواری است.2

عوامل موثر در بروز سندروم پیکا

برخی عوامل باعث افزایش خطر بروز سندروم پیکا در فرد می شوند:

عادت کشیدن موها

اختلال پوست کَنی یا چیدن پوست

کمبود مواد مورد نیاز بدن

رژیم های غذایی سخت

عدم نظارت والدین روی کودک یا محرومیت غذایی

معلولیت ذهنی و مشکلات روانی

بارداری

توجه: اگر سندروم پیکا همزمان با اختلالات روانی همچون اوتیسم، اسکیزوفرنی، اختلال وسواسی-اجباری یا وضعیت های پزشکی خاص مانند بارداری در فرد دیده شود ممکن است نیاز به توجه ویژه پزشکی داشته باشد.3
 

علل پیکا (هرزه خواری)

از جمله مهم‌ترین علل ابتلا به هرزه خواری می توان به موارد زیر اشاره داشت:

کم خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است و زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه‌ی کافی آهن نداشته باشد. بدن برای تولید هموگلوبین خون نیاز به آهن دارد. به طور بالقوه فرد جهت رفع این نیاز بدن به سمت هرزه خواری پیش می‌رود.

سوء تغذیه یکی دیگر از عواملی است که بر شروع هرزه خواری تاثیر دارد. و زمانی رخ می‌دهد که بدن مقدار لازم مواد مغذی را جذب نکند، و با کمبود مواد معدنی مواجه شود.

در دوران بارداری مادر به موادی که قبلا علاقه‌ای نداشته ممکن است ویار پیدا کند در این دوران هرزه خواری نیز احتمال دارد بروز کند، قابل ذکر است که علت مشخصی برای به وجود آمدن ویار غیر خوراکی تا به حال مشخص نشده است.

به علاوه محیط، عدم نظارت و غفلت والدین، و تاخیر در رشد می‌تواند سبب افزایش خطر ابتلا به پیکا باشد.2
 

تشخیص سندروم پیکا

پس از مراجعه فرد به پزشک، پزشک با مطالعه سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار ممکن است تست و آزمایش هایی جهت تشخیص کم خونی احتمالی، انسداد روده یا دستگاه گوارش یا مسمومیت فرد انجام می دهد.

پزشک با استفاده از رادیوگرافی و آزمایش خون، سموم و سایر مواد یا اشیا بلعیده شده توسط فرد را تشخیص داده و احتمال کم خونی را بررسی خواهد کرد.

همچنین ممکن است آزمایش جهت تشخیص عفونت احتمالی ناشی از بلعیدن مواد آلوده به باکتری و میکروب ها انجام شده و عادت های غذایی فرد بازبینی شود.

پزشک قبل از نظر قطعی، سایر اختلالات مانند عقب ماندگی ذهنی، اختلال رشد یا وسواسی اجباری را بررسی می کند تا به علل احتمالی این اختلال پی ببرد.

به طور کلی سندروم پیکا در کودکان کمتر از 2 سال قابل تشخیص نیست زیرا بسیاری از کودکان در این سن اشیا را به سمت دهان خود می برند.

در دوران بارداری مصرف مواد غیرخوراکی چندان غیرمعمول نبوده و به جز در مواردی که باعث بروز مشکل حاد یا دائمی شود معمولا غیر قابل تشخیص است.

سندروم پیکا معمولا توسط روانپزشک یا متخصص اطفال تشخیص داده می شود زیرا اغلب در دوران کودکی رخ می دهد.3

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه شدید که فرزند شما به این سندروم مبتلا است، برای بررسی های بیشتر به پزشک متخصص یا روانشناس مراجعه کنید. اگر بیش از 2 هفته سعی در ترک عادات غلط سندروم پیکا در خود، کردید و نتیجه مثبتی نگرفتید حتما به پزشک مراجعه کنید.1
 

درمان پیکا (هرزه خواری)

در ابتدای درمان هرزه خواری باید مشکلات مسمومیت و کمبود مواد مغذی و کم خونی فرد بررسی و رفع شود. سپس درمان‌های رفتاری، تغییر محیط و آموزش خانواده کمک رسان است. یکی از درمان‌ها تنبیه فرد در صورت هرزه خواری و دادن پاداش برای خوردن غذاهای طبیعی است.

همچنین می‌توان از روش‌های برانگیختن حس بیزاری نسبت به مواد غیر خوراکی استفاده کرد. لازم است آموزش‌های گسترده در مورد عوارض و پیامدهای این بیماری به فرد داده شود.

گاه پیکا در کنار بیماری‌های دیگر بروز پیدا می‌کند. اگر هرزه خواری ناشی از بیماری‌های دیگر رشدی مثل ناتوانی ذهنی، طیف اوتیسم و اختلال وسواس فکری عملی باشد دارو درمانی به همراه درمان‌های رفتاری می‌تواند نشانه‌ها را کاهش دهد.

علم روانشناسی با پیشرفتی که در دهه‌های گذشته داشته، توانسته با ابداع روش‌های مختلف بدون استفاده از دارو درمان بسیاری از بیماری‌های خلقی را میسر کند. لذا آثار مراجعه به روانشناس در بلند مدت مشهودتر خواهد شد.2
 

پیشگیری بیماری

• موادی‌ را که‌ کودک‌ می‌خورد سعی کنید تا جای که امکان دارد از دسترس‌ وی‌ دور کنید.

• از یک‌ رژیم‌ غذایی‌ متعادل‌ مطلوب‌ برای‌ خود و کودکانتان‌ استفاده‌ کنید.

• یک‌ محیط‌ مطلوب‌ و دارای‌ تمهیدات‌ حمایتی‌ برای‌ کودکان‌ در منزل‌ طراحی‌ کنید.

• خانه‌هایی‌ را که‌ دارای‌ رنگ‌ سرب‌دار هستند مجدداً رنگ‌ بزنید. از تختخواب‌های‌ قدیمی‌ با رنگ‌ سرب‌دار برای‌ کودکان‌ استفاده‌ نکنید.4

پینوشتها
1.www.hidoctor.ir
2.www.honarehzendegi.com
3.www.coca.ir
4.www.beytoote.com