فقر آهن در کودکان چیست ؟

فقر آهن وضعیتی است که در آن بدن کودکان تعداد کم تری از گلبول های قرمز خونی دارد و به همین دلیل سطح هموگلوبین آن ها را پایین می آورد و اکسیژن رسانی به بدن کم می شود . هموگلوبین پروتئینی مولکولی است که اکسیژن را در ریه به سمت خون در بخش های مختلف بدن حمل می کند و سطح پایین هموگلوبین می تواند باعث کمبود جریان اکسیژن در بدن شود .

سلول های خونی بدون اکسیژن کافی قادر به پردازش فرآیند های سلولی نیستند . این تاثیرات می تواند در جنبه های مختلف زندگی کودک خودش را نشان دهد که یکی از این جنبه ها در مورد رشد و سلامت او است. به همین دلیل فقر آهن می تواند سلامت کلی و رشد کودک را مختل کند و تحت تاثیر قرار دهد.1
 

آهن مورد نیاز در کودکان چه قدر است؟

میزان آهن مورد نیاز کودکان در هر سن متفاوت است. آهن مورد نیاز روزانه کودکان در سنین مختلف به شرح زیر می باشد:

کودکان 1 ساله تا 3 ساله : 7 میلی گرم در روز

کودکان 4 ساله تا 8 ساله : 10 میلی گرم در روز

کودکان 9 ساله تا 14 ساله : 8 میلی گرم در روز

دختران 14 ساله تا 18 ساله : 15 میلی گرم در روز

پسران 14 ساله تا 18 ساله : 11 میلی گرم در روز

نکته : نوزادان زودرس و نوزادانی که وزن پایینی دارند، نسبت به نوزادان دیگر به آهن بیش تری نیاز دارند.2
 

علائم کمبود آهن در کودکان

علائم ممکن است در همان ابتدا ظاهر نشوند، اما همان‌طور که کم‌خونی تشدید می‌شود، ممکن است کودک‌تان علائم زیر را داشته باشد:

خستگی؛

پوست رنگ‌پریده؛

تحریک‌پذیری؛

ضربان قلب سریع یا نامنظم؛

کاهش اشتها؛

کند بودن روند افزایش وزن (وزن‌گیری آهسته)؛

سرگیجه؛

سردرد؛

سبکی سر.3
 

عوارض فقر آهن در کودکان

از آنجایی که کودکان به سرعت در حال رشد هستند فقر آهن می تواند آسیب های بیشتری به آن ها وارد کند. موارد زیر از جمله مهم ترین عوارض کمبود آهن در کودکان است:

– اختلال در رشد کودک

– بروز اختلالات یادگیری و رفتاری

– مشکل در مهارت های حرکتی

– ضعف عضلات و خستگی مفرط

– ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال مبتلا شدن به آنفولانزا و سرماخوردگی.2
 

فقر آهن در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود ؟

آزمایش های عنوان شده در ادامه ی این بخش از نمناک می تواند کم خونی در نوزادان و کودکان را نشان دهد :
 

1. شمارش سلول های قرمز خونی

در این آزمایش یک نمونه از خون کودک را برای شمارش تعداد کلی سلول های خونی قدیم و جدید برمی دارند . آزمایش هماتوکریت برای مشخص کردن درصد پلاسمای خون نیز در این مورد انجام می شود . پزشک در این موارد آزمایش خون نیز می گیرد که از طریق آن سلول های خونی را بررسی می کند و بیماری های خونی را نیز تشخیص می دهد.
 

2. آزمایش آهن

محتوای آهن کلی در این آزمایش و همزمان توانایی آهن در تولید خون اندازه گیری می شود.
 

3. الکتروفورز هموگلوبین

زیر شاخه های هموگلوبین و الکرتوفورز می توانند تعیین کننده خون کودک در زمان فعلی باشند . این آزمایش در تشخیص اختلالات ژنتیکی که باعث کم خونی شده است، بسیار موثر می باشد ، مثلا اگر کودک در سلول های خونی خود دارای هموگلوبین s باشد، یعنی این که به بیماری سلول های داسی شکل مبتلاست که یکی از علت های فقر آهن است.
 

4. بایوپسی مغز استخوان

جراح در این شرایط، بایوپسی مغز استخوان را در بیمارستان انجام می دهد . یک سوزن کوچک را درون استخوان ران می کنند و نمونه ای از بافت نرم درونی را از مغز استخوان برمی دارند و آن را در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می دهند . این آزمایش می تواند به دلیل بیماری مغز استخوان یا سرطان باشد.1
 

مبارزه با فقر آهن در کودکان با برنامه غذایی مناسب 

مصرف غذاهای غنی شده از آهن به همراه منابع غذایی دارای ویتامین C به جبران کمبود آهن کمک می کند. از جمله مواد غذایی سرشار از آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

مصرف گوشت بدون چربی

گوشت قرمز از جمله گوشت گوسفند، مرغ، گاو و بوقلمون سرشار از آهن هستند. در هنگام درست کردن غذا برای کودک دقت کنید که چربی گوشت را جدا کنید چرا که چربی فاقد آهن است و برای سلامت کودک مضر است.
 

استفاده از غلات غنی شده در وعده صبحانه 

غلات غنی شده مانند بلغور جو دوسر از غذا هایی است که تمام آهن مورد نیاز روزانه کودک را در یک وعده غذایی تامین می کند. چند بار در هفته این صبحانه را برای کودک خود فراهم کنید تا مطمئن شوید که آهن مورد نیاز خود را دریافت کرده است.
 

مصرف حبوبات

اگر کودکتان از گوشت خوشش نمی آید و نمی خورد، می توانید به جای آن از حبوبات استفاده کنید. حبوبات سرشار از مواد معدنی مغذی مثل آهن است. در صورتی که مقداری برنج نیز به همراه حبوبات برای کودک درست کنید، یک وعده غذایی کامل حاوی ویتامین و آهن برای کودک خود فراهم کرده اید.
 

اسفناج و بروکلی

سبزیجات دارای برگ تیره مثل اسفناج و کلم بروکلی سرشار از ویتامین و آهن هستند. بهتر است در وعده های غذایی مختلف کودک مقداری از این سبزیجات نیز استفاده کنید تا از فقر آهن در کودک پیشگیری کنید.
 

استفاده از میوه های خشک شده

میوه های خشک شده مثل کشمش سرشار از آهن هستند و بچه ها نیز معمولا از خوردن آن ها لذت می برند. در صورتی که این میوه ها را به عنوان میان وعده به کودک بدهید هم از فقر آهن و هم از یبوست در کودک پیشگیری می کنید.
 

سیب زمینی با پوست

در صورتی که برای کودک تان سیب زمینی درست می کنید پوست آن را جدا نکنید. چرا که بیش تر آهن سیب زمینی در پوست آن است. سیب زمینی یک منبع سرشار از ویتامین C  نیز هست پس مصرف آن به جذب بالای آهن کمک بسیار می کند.2
 

اثرات بلند مدت فقر آهن

1. مهارت های ضعیف ذهنی و مشکلات اجتماعی

مطالعات نشان می دهد که کودکان با فقر آهن مزمن بیش از بقیه در معرض مشکلات مهارت های ذهنی هستند . این مشکلات کاهش آی.کیو را حتی بعد از سپری کردن دوران کودکی شامل می شود و همچنین می تواند در رفتار آن ها در اجتماع در آینده نیز تاثیر بگذارد.
 

2. تاخیر در رشد جسمی

جریان ضعیف اکسیژن در بدن می تواند رشد سلولی را دچار مشکل کند ، یعنی فقر آهن درمان نشده در کودک می تواند باعث کمبود وزن و قد در کودکان شود.
 

3. سیستم ایمنی ضعیف

اگر فقر آهن درمان نشود ، در نهایت به سیستم ایمنی کودک آسیب وارد می شود . چون که آهن در نگهداری سلامت سلول های T و سیستم ایمنی بسیار حائز اهمیت است.
 

4. کاهش سلامت عمومی

خستگی مداوم ، کمبود اشتها و سرگیجه باعث کاهش سلامت کلی می شود.1
 

درمان فقر آهن

 مکمل های آهن در رژیم غذایی می تواند سطح هموگلوبین را برای رسیدن به یک سطح سالم تضمین کند . والدین در این شرایط باید یک چارت رژیمی مناسب را برای کودکان خود تهیه کنند.

 کودکان ویتامین ها را به شکل ویتامین رژیمی و مکمل ها برای فقر آهن دریافت می کنند.

 در چنین مواردی ، کم خونی داسی شکل و تالاسمی در جایی اتفاق می افتد که بدن نتواند سلول های خونی را تولید کند و به اهدای خون نیاز پیدا می کند.

 اگر فقر آهن به دلیل مشکلاتی از جمله مغز استخوان باشد ، پزشک پیوند مغز استخوان را پیشنهاد می کند که این پیوندها مشخصا در مواردی مثل سرطان خون کاربردی هستند که مغز استخوان نتواند سلول های خونی را تولید کند.3

پینوشتها
1.www.namnak.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.chetor.com