خانه » همه » مذهبی » واقعیت و دین

واقعیت و دین


واقعیت و دین

۱۳۹۲/۰۹/۲۸


۱۷۶ بازدید

در این باره باید به چند نکته توجه کرد:

۱. دین داراى اصول و محکماتى است که تغییر ناپذیر و پایدار است.

معارف اساسى (مانند توحید، نبوت و معاد) و احکام ضرورى (مانند اصل نماز،روزه، حرمت شراب) و حتى بسیارى از فروعات عقاید، اخلاقیات و احکام نیز از این قسم است.

۲. برخى احکام بر موضوعات با تعریف خاص وارد شده است؛ از این رو هرگاه موضوع بازشناسى شود و یا تغییر یابد، چه بسا حکم نیز تغییر کند.

در این باره باید به چند نکته توجه کرد:

1. دین داراى اصول و محکماتى است که تغییر ناپذیر و پایدار است.

معارف اساسى (مانند توحید، نبوت و معاد) و احکام ضرورى (مانند اصل نماز،روزه، حرمت شراب) و حتى بسیارى از فروعات عقاید، اخلاقیات و احکام نیز از این قسم است.

2. برخى احکام بر موضوعات با تعریف خاص وارد شده است؛ از این رو هرگاه موضوع بازشناسى شود و یا تغییر یابد، چه بسا حکم نیز تغییر کند.

مثلًا ماهى بدون فلس حرام است. از طرف دیگر بعضى از ماهى ها بدون فلس از آب گرفته مى شوند ولى تحقیقات اخیر نشان داده است که اصالتاً داراى فلس بوده ولى به عللى فلس ریزى دارد. در این صورت بازشناسى موضوع موجب فتواى برخى از مراجع به حلیت آنها شد. نمونه دیگر حرمت موسیقى لهوى است.

اکنون اگر در مورد بعضى از موسیقى ها تشخیص داده شود که مطرب و یا لهوى نیست، از آنجا که شرایط حرمت را به طور کامل ندارد، حکم حرمت برداشته مى شود.

3. در مواردى نیز تغییر موضوع موجب تغییر حکم مى شود. فروش چیز نجسى که منفعت حلال ندارد، از نظر شرعى حرام است. از همین رو همه فقهاى پیشین خرید و فروش خون را حرام مى دانستند. اما امروزه که تکنولوژى پزشکى انتقال خون به بدن بیماران را ممکن ساخته است هیچ فقیهى فتوا به حرمت فروش خون نمى دهد، زیرا موضوع عوض شده و خون از جمله امورى شده که داراى منفعت حلال است.

4. برخى اعمال و رسوم، جزء مباحات است و انجام و عدم انجام آن، به سلیقه و تشخیص خود مردم واگذار شده است. مانند مراسم سینه زنى که هر جامعه اى فرهنگ خاصى در عزادارى دارند. این گونه موارد، به شرط اینکه به فعل حرام آلوده نشود، از سوى شارع منع نمى شود.

5. برخى اعمال از تجربیات بزرگان گرفته شده و جزء مقبولات گشته است و از آنجا که در دایره بدعت و محرمات قرار ندارد- بلکه فوایدى بر آن مترتب است- انجام آن ترجیح دارد و دلیل بر منع شرعى نیست (مانند برخى اذکار در نمازها که به نیت مطلق ذکر گفته مى شود).

6. بعضى از احکام امضایى است؛ یعنى، در میان عرف عقلا، رایج است و شارع منع نکرده؛ بلکه ادامه آن را جایز شمرده است (مانند بسیارى از معاملات و داد و ستدها چون بیمه و …) در نتیجه به خوبى مى توان به دست آورد که هر آنچه فایده عقلایى داشته و منع شرعى نداشته باشد، جایز است.

براى توضیح بیشتر توجه به مطالب زیر پرفایده است:

یکم. شیوه هاى عزادارى، غیر از ماهیت عزادارى است. عزادارى به گونه هاى متفاوت و در شکل هاى مختلف، ظهور مى کند؛ بنابراین صرفاً یک ابزار است نه بیشتر.

دوم. ابزار و شیوه هاى عزادارى، باید با محتوا و پیام آن، متناسب باشد؛ به صورتى که بتواند با بهترین، وجهى آن را به دیگران منتقل کند و لباسى باشد که به قامت آن راست آید.

سوّم. مى توان براى ابلاغ محتواى پیام، از ابزارهایى که در فرهنگ و تمدن ملل گوناگون وجود دارد، سود جست و آنها را به خدمت گرفت؛ چنان که جهان اسلام زبان اردو را در هند به خدمت گرفت و آن را ابزارى براى صدور اسلام به شبه قاره قرار داد؛ یا فلسفه را از یونان گرفت و با اصلاحاتى آن را در خدمت آموزه هاى وحیانى گذاشت و ….

چهارم. اسلام به آداب و رسوم ملل تا زمانى که با آموزه هاى اسلام در تضاد و تهافت نباشد، احترام گذاشته و هیچ منعى نسبت به آنها روا نمى دارد.

براى مثال اسلام هیچ گاه براى زبان و رنگ لباس و کیفیت غذاى ملل مختلف، فنون، صنایع و علوم- مادامى که با هنجارهاى اسلام منافات نداشته باشد- محدودیتى قائل نیست.

با توجه به آنچه گفته شد، از دیدگاه اسلام «عزادارى و سوگوارى» اهل بیت علیه السلام، مى تواند در قالب ها، فرم ها و ابزارى که در میان ملل و اقوام مختلف مرسوم بوده، محقق شود و به شیوه هاى گوناگون تجلّى یابد. این تا زمانى است که قالب ها، شیوه ها و گونه ها، به اصل پیام و محتوا لطمه وارد نسازد. از این رو استفاده از برخى شیوه هاى عزادارى- که در زمان صدر اسلام نبوده بدعت در دین یا تغییرپذیرى دین و یا به منزله اثرپذیرى معرفت دینى از ذهنیات انسانى نیست و اساساً نباید این گونه امور را با روح و اصل ماهیت عزادارى یا دیگر مسائل دینى- چه در حوزه رفتارها و چه در حوزه بینش ها و اعتقادات- که ریشه در متن نصوص دینى دارد، خلط نموده و یکسان انگاشت.

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد