وظایف شعیب بن صالح

به احتمال زیاد منظور از ظالمانی که شعیب بن صالح با انها می جنگد ، سفیانی و سربازان تکفیری او باشد ؛ چنان که در روایتی آمده است : “یَخْرُجُ شَابٌّ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ بِکَفِّهِ اَلْیُمْنَى خَالٌ، مِنْ خُرَاسَانَ بِرَایَاتٍ سُودٍ بَیْنَ یَدَیْهِ شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ یُقَاتِلُ أَصْحَابَ اَلسُّفْیَانِیِّ فَیَهْزِمُهُمْ”؛ “شعیب بن صالح با لشکریان سفیانی جنگ خواهد کرد و آنان را شکست خواهد داد” الملاحم و الفتن، ص۲۷۰.
امیر المومنین(ع) می‌فرماید:”إِذَا هَزَمَتِ اَلرَّایَاتُ اَلسُّودُ خَیْلَ اَلسُّفْیَانِیِّ اَلَّتِی فِیهَا شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ تَمَنَّى اَلنَّاسُ اَلْمَهْدِیَّ فَیَطْلُبُونَهُ، فَیَخْرُجُ مِنْ مَکَّةَ “؛ هرگاه پرچم‌های سیاهی که شعیب بن صالح فرماندهی آن را به عهده دارد ظاهر شوند و لشکریان سفیانی را شکست دهند، مردم آرزوی مهدی کنند و به جستجوی او برآیند و او از مکه خروج کند” (الملاحم و الفتن، ص۶۴).
این گونه روایات نشان می‌دهد که قیام شعیب بن صالح و نبرد و جهاد وی با جبهه سفیانیان، نقش مهمی در تقویت جبهه حق و فراهم‌سازی مقدمات ظهور حضرت مهدی (ع) خواهد داشت. سخن امام سجاد(ع) نیز که فرمود: “فَإِذَا ظَهَرَ السُّفْیَانِیُّ اخْتَفَى الْمَهْدِیُّ ثُمَّ یَخْرُجُ بَعْدَ ذَلِک “(بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۳.) بیانگر نقش مؤثر قیام شعیب بن صالح در حمایت از حضرت و شکست سفیانی است .
آنچه از مجموع روایاتی که درباره “شعیب بن صالح” رسیده است استفاده می‌شود این است که: به حسب ظاهر، شعیب بن صالح هرکس که باشد، نام رمزی فرمانده سپاه و سردار لشکر، و پرچمدار سید حسنی، و یا سرکرده لشکریان توانمند ” خراسانی” در جنگ و لشکرکشی به عراق، و عامل بسیار مؤثری در بیرون راندن دشمن متجاوز از سرزمین ایران اسلامی و شکست لشکریان سفیانی است. و او چنانکه از بعضی از اخبار وارده درباره وی استفاده میشود، مردی شجاع و دلیر و متهور و جنگجو و باایمان، و سیاستمداری کاردیده، و از شیعیان مخلص و فداکار است. [3] برخی روایات، وی را مردی از تبار بنی تمیم معرفی کرده‌اند. از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود: “بعد از آن، مرد تمیمی که شعیب بن صالح نام دارد خدا شهرهای شعیب را آباد می‌کند و با بیرق سیاه به نصرت دین خدا می‌آید تا این که بین رکن و مقام با مهدی(ع) بیعت نماید”[۴]؛ در برخی از روایات، قیام وی از منطقه سمرقند ذکر شده است. از امام زین العابدین (ع) نقل شده است که بعد از خروج عوف سلمی در تکریت عراق، شعیب بن صالح از سمرقند خروج می‌کند: ” شعیب بن صالح از سمرقند خروج می‌کند پس از وی سفیانی ملعون از سرزمین خشک خروج می‌کند”[۵]؛ زمان قیام وی نیز ظاهراً هم زمان با خروج سفیانی یا کمی پیش از آن است. در روایتی از امام رضا(ع) قیام شعیب بن صالح هم زمان با خروج سفیانی و یمانی ذکر شده است: ” قَبْلَ هَذَا الْأَمْرِ السُّفْیَانِیُّ وَ الْیَمَانِیُّ وَ الْمَرْوَانِیُّ وَ شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ “[۶]. در روایتی دیگر، جذلم بن بشیر روایت کرده که در محضر امام زین العابدین(ع) عرض کردم: “آمدن مهدی و نشانه‌ها و علائم آن را برای من بیان فرمائید تا بدانم کی ظهور می‌کند. حضرت فرمود: “پیش از آمدن حضرت مهدی (ع) مردی به نام عوف سلمی از جزیره خروج می‌کند. او در تکریت سکونت دارد و در مسجد دمشق کشته می‌شود. آنگاه شعیب بن صالح از سمرقند خروج می‌کند و سپس سفیانی ملعون از بیابان یابس می‌آید”[۷]؛ بر اساس روایات، قیام وی همانند خراسانی با هدف مقابله با جریان ستمگر سفیانی انجام می‌گیرد. این قیام، اندکی قبل از ظهور به وقوع می‌پیوندد و به ظهور امام مهدی (ع) منتهی می‌شود. با ظهور حضرت مهدی (ع) شعیب بن صالح و نیروهای تحت امرش با ایشان بیعت می‌کنند و به حمایت از ایشان می‌پردازند. بر اساس برخی روایات، وی پس از پیوستن به لشکریان حضرت مهدی (ع) جزو سرداران سپاه حضرت خواهد شد؛ تا جایی که از وی به عنوان علمدار سپاه حضرت مهدی (ع) یاد شده است: “آن‌گاه مهدی(ع) قیام مى‌کند و فرمانده و سپهسالار او شعیب بن صالح است”[۸]؛ “هنگامی که سفیانی به کوفه رسید و یاران آل محمد (ص) را کشت، مهدی(ع) خروج می‌کند در حالی که شعیب بن صالح پرچم دار او خواهد بود”[۹]؛ امیر المومنین(ع) می‌فرماید: هرگاه پرچم‌های سیاهی که شعیب بن صالح فرماندهی آن را به عهده دارد ظاهر شوند و لشکریان سفیانی را شکست دهند، مردم آرزوی مهدی کنند و به جستجوی او برآیند و او از مکه خروج کند”[۱۰] و…

2الملاحم و الفتن، ج ۲، ص ۱۳۷، باب ۶۰.
3هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۵۲۴-۵۲۷.
4″ ثُمَّ یُقَبِّلَ الرَّجُلُ التَّمِیمِیِّ شُعَیْبِ بْنِ صَالِحٍ سَقَى اللَّهِ بِلَادِ شُعَیْبٍ – بِالرَّایَةِ السَّوْدَاءِ المهدیة بِنَصْرِ اللَّهِ وَ کَلِمَتَهُ حَتَّى یُبَایَعُ الْمَهْدِیِّ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ “؛ الملاحم و الفتن، ص۱۳۸. وی در سخنی که از محمد بن حنفیه نقل شده نیز تمیمی یاد شده است: “علی مقدمتهم رجل یقال له شعیب بن صالح أو صالح بن شعیب من تمیم”. الملاحم و الفتن، ص۵۲.
5″ّیَکُونُ خُرُوجُ شُعَیْبِ بْنِ صَالِحٍ مِنْ سَمَرْقَنْدَ ثُمَّ یَخْرُجُ السُّفْیَانِیُّ الْمَلْعُونُ مِنَ الْوَادِی الْیَابِس “؛ الغیبة، طوسی، ص۴۴۴؛ الخرائج و الجرائح، ج۳، ص۱۱۵۵؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۳.
6مسند الإمام الرضا (ع)، ج۱، ص۲۱۸.
7″ یَکُونُ قَبْلَ خُرُوجِهِ خُرُوجُ رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ عَوْفٌ السُّلَمِیُّ بِأَرْضِ الْجَزِیرَةِ وَ یَکُونُ مَأْوَاهُ تِکْرِیتٌ وَ قَتْلُهُ بِمَسْجِدِ دِمَشْقَ ثُمَّ یَکُونُ خُرُوجُ شُعَیْبِ بْنِ صَالِحٍ مِنْ سَمَرْقَنْدَ ثُمَّ یَخْرُجُ السُّفْیَانِیُّ الْمَلْعُونُ مِنَ الْوَادِی الْیَابِسِ “؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۳.
8″ثُمَّ یَخْرُجُ اَلْمَهْدِیُّ عَلَى لِوَائِهِ شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ”؛ الغیبة، طوسی، ص۴۶۴؛ معجم الاحادیث الامام المهدی (ع)، ج۱، ص۳۹۹.
9″إِذَا بَلَغَ اَلسُّفْیَانِیُّ اَلْکُوفَةَ وَ قَتَلَ أَعْوَانَ آلِ مُحَمَّدٍ، خَرَجَ اَلْمَهْدِیُّ عَلَى لِوَائِهِ شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ”؛ الملاحم و الفتن، ص۵۵.
10″إِذَا هَزَمَتِ اَلرَّایَاتُ اَلسُّودُ خَیْلَ اَلسُّفْیَانِیِّ اَلَّتِی فِیهَا شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ تَمَنَّى اَلنَّاسُ اَلْمَهْدِیَّ فَیَطْلُبُونَهُ، فَیَخْرُجُ مِنْ مَکَّةَ “؛ الملاحم و الفتن، ص۶۴.