پاسخ اجمالی: زن در مقابل همسر دو وظیفه اصلی بر عهده دارد: اول؛ تمکین: که عبارت است از اجازه برای برقراری رابطه جنسی مگر در مواردی که دلیل شرعی مانند حیض یا نفاس وجود دارد یا دلیل عقلی مانند ضرر جسمی برای زن یا بارداری وی. دوم؛ کسب اجازه برای خروج از منزل از شوهر: که در این مورد مواردی که شامل دلیل عقلی است، مانند ضرر جانی یا واجبات شرعی، استثنا شده اند.موارد زیر نیز واجبات اخلاقی است که رعایت آنها بهتر است: خوش اخلاقی با شوهر، رعایت حقوق و وضعیت مالی وی، اظهار محبت به شوهر با کارهایی مانند: استقبال از او، احترام به شوهر، خدمت به شوهر، جلب رضایت شوهر، وفاداری به شوهر، بخشیدن عذر همسر، رازداری برای شوهر، صبر بر اخلاق بد شوهر، آراستن خود برای شوهر.
پاسخ تفصیلی:
در این زمینه ابتدا به وظایف متقابل زن و شوهر یعنی وظایفی که بر عهده هر دو نفر است می پردازیم بعد به وظایف اختصاصی هر یک اشاره می کنیم. همانگونه که مى دانید اسلام براى زن و شوهر، حقوق واجب و مستحبى قرار داده که لازم است رعایت کنند و مراقب باشند که این دستورات حیات بخش را زیر پا نگذارند چرا که این حقوق، پایه های اساسى خانواده را تشکیل مى دهد و خیر و سعادت، محبت، لذّت و آرامش و بقاى زندگى مشترک را تأمین مى کند. در ذیل به مهمترین وظایف متقابل زن و شوهر نسبت به هم اشاره مى شود:- حفظ حریم و احترام و خوش رفتارى با هم.- تأمین نیاز جنسى و روحی و روانی یکدیگر.- اجتناب از سوء ظن هاى بى مورد.- پرهیز از تندخوى، بدزبانی، درشت گفتاری، ترشروى و سرسنگین نبودن در برابر یکدیگر.- اجتناب از تمجید دیگران در مقابل یکدیگر؛ یعنی هیچگاه زن نباید از مرد دیگر در مقابل شوهر تعریف کند و متقابلا مرد نیز نباید از زن دیگری در مقابل همسرش تعریف و تمجید کند.- تحقیر نکردن یکدیگر و همین طور خویشان و بستگان همدیگر.- تندخویى و گاهى بداخلاقى همدیگر را تحمل نمودن.- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعایت صداقت، امانت، فداکارى و گذشت.- با تمام توان از میهمانان یکدیگر پذیرایى کردن و ابراز ناراحتى نکردن از اینکه میهمانان متعلق به همسر هستند.- به خویشاوندان هم خصوصا خویشاوند نزدیک او احترام فوق العاده بگذارید.- عیوب یکدیگر را پیش هیچ کس بازگو نکنید و به رخ هم نکشید.- در حق همدیگر دعا کنید و از خداوند بخواهید که در کارها موفقتان بدارد.- با مشکلات زندگى به طور منطقى برخورد کردن و کمتر دچار احساسات شدن.- در تمام مدت زندگى به هم ابراز علاقه و عشق کردن و در مناسبتها براى هم هدیه (هر چند ارزان قیمت) تهیه کردن.با توجه به این نکات و وظائف مذکور، بعضى از خصوصیات بارز یک مرد هم بدست مى آید از جمله غیرت و مردانگى، صداقت، راستگوئى و امانت دارى، داشتن روحیه ى فداکارى، گذشت و ایثار، داشتن روحیه محبّت، همکارى و همیارى و…اما وظایف اختصاصی زن در برابر شوهر عبارتند از:- بدون اجازه شوهر در مال او تصرف نکردن.- بدون اجازه و توافق شوهر از خانه بیرون نرود.- توجه داشتن به مسائل محرم و نامحرم هم در نزد شوهر و هم در غیاب او؛ سعی کند در سه مورد فوق اعتماد شوهرتان را جلب کند.- خود را براى شوهر آرایش کردن.- هنگامى که همسر مى خواهد از خانه خارج شود او را تا دم در همراهى کند.- هنگام ورود او به خانه سعى کند خود را از قبل آماده و مهیا نموده به استقبال او برود.- هیچ گاه از مردان دیگر نزد او تعریف نکند.- اگر مشکلى در خانه بوجود آمده در بدو ورود او مطرح نکند.- سطح توقعات و انتظارات خود را با میزان درآمد شوهر تنظیم کند و از او چیزی که توان تهیه آن را ندارد نخواهد و دائما مردان دیگر را در این زمینه به رخ او نکشد.برخی از وظایف اختصاصی مرد در قبال همسرش عبارتند از:در رابطه با رفتار مرد با خانم خود قرآن در (سوره نساء آیه 19)می فرماید: ((و عاشروهن بالمعروف ; به نیکی با آنان معاشرت و زندگی کنید)).نیکی به همسر دارای شاخص های ثابت و متغیر است شاخص های ثابت عبارت است از:- تأمین مسکن و تهیه پوشاک و خوراک در حد شأن شخصی و خانوادگی همسر.اما شاخص های متغیر به تناسب شرایط زندگی طرفین متفاوت است و هر فردی در طول زندگی با همسر خود و با توجه به شرایط زندگی و روحیات طرف مقابل بهتر می تواند موارد تعادل را شناسایی و اعمال کند, مثلا پیامبر بزرگوار اسلام می فرمایند: خدمت و کمک مرد به زن در امور خانه , نشانه صداقت و علاقه اوست .علاوه بر آنچه در مورد وظایف زوجین بیان شد، 40 نکته زیر را به عنوان راهکارهای اولیه برای زوج های جوان برایتان ارسال می کنیم و امیدواریم با عمل کردن به آن دستورالعمل ها محبت و عشق و علاقه متقابل بین شما ایجاد و گسترش پیدا کند و تنش های موجود یا احتمالی به حداقل کاهش پیدا کند.1 . با مطالعه کتب مربوط به انتخاب همسر، آیین همسردارى، چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه هاى آموزش خانواده دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید . 2 . با همدلى، همفکرى، همکارى و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف میان اعضاى خانواده روابط سالم پدید آورید . 3 . هر یک از زوجین دیگرى را نزدیک ترین و محرم ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامى و پشتیبان خود تلقى کند . 4 . با یادگیرى مهارت هاى ارتباطى نظیر فعالانه به حرف هاى یکدیگر گوش کردن، احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعى و مشورت کردن روابط خود را بهبود بخشید . 5 . بکوشید، باایجاد کانونى گرم و صمیمى، تمام اعضاى خانواده به ویژه زن و شوهر مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند . تا که از جانب معشوق نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد 6 . هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جاى سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایى مساله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید . 7 . براى رسیدن به ا منیت روانى وعاطفى در روابط زناشویى داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید . 8 . در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندى مخرب و پیشرونده تبدیل نشود . 9 . به هر طریق ممکن رفتارهاى مطلوب همسرتان را مورد توجه و تایید قرار دهید; به گونه اى که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید . 10 . تشویق و تایید و بیان نکات مثبت به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفى و انتقاد به طور محرمانه و در تنهایى صورت گیرد . 11 . براى خصوصیات و نیازمندى هاى یکدیگر ارزش قائل شوید و در روابط کلامى، عاطفى، اقدام ها و تصمیم گیرى ها به افکار و خواسته هاى همسرتان توجه کنید . 12 . اگر رفتار خاصى براى شما مبهم است، ساده ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید . 13 . خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید . خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتى مناسب درباره مساله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید . 14 . بکوشید در سراسر زندگى، به خصوص در روابط بین خود و همسرتان، به جاى هر گونه پیش داورى یا مشاهده اشکالات و ضعف ها نقاط مثبت و قوت را ببینید; به عبارت دیگر، به جاى توجه به نیمه خالى لیوان به نیمه پر آن توجه کنید . 15 . سعى کنید در برنامه ریزى براى فعالیت هاى اجتماعى، اوقات فراغت، دید و بازدیدهاى خانوادگى و نظایر آن به مشورت کردن با یکدیگر بپردازید و از یک جانبه نگرى بپرهیزید . 16 . در هر فرصتى که پیش مى آید، با همسر و اعضاى خانواده تان ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنید . شایان ذکر است زن ها از صحبت کردن با همسرشان بیش تر لذت مى برند . بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسرانشان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند . 17 . اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصى نمى تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وى انتقال دهد، و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتى دیگر واگذارد . 18 . هر از چند گاهى زوجین در فضایى محرمانه، محبت آمیز و صمیمانه به ارزیابى رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاطتر شود؟ 19 . همیشه، در رویارویى با مسائل و مشکلات خانوادگى، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روى آورید . 20 . در روز یا در هفته زمان مشخصى را براى گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید . 21 . از داشتن نگرش هاى آرمان گرایانه و شاعرانه در مساله ازدواج و روابط زناشویى و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید . 22 . ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه دور باشد . اگر موضوع و مساله اى ذهن یکى از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستى و نادرستى اش را با همسرش مورد بررسى قرار دهد . 23 . هر یک از زوجین باید زمینه هاى بروز سوء تفاهم ها و سوء ظن ها را از بین ببرد و از رفتارهایى که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن مى شود، خوددارى کند . 24 . هر یک از زوجین باید بکوشد با روان شناسى همسرش آشنا شود تا بداند زن یا مرد به چه امورى بها مى دهد و نظام ارزشى اش چگونه است; براى مثال معمولا زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفى و مورد حمایت واقع شدن اهمیت مى دهد و مردان مى خواهند مستقل و خود مختار باشند و آزادى عمل را داراى ارزش مى دانند . 25 . زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند . 26 . از رفتارهایى نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت هاى روانى در طرف مقابل است، جدا باید پرهیز شود . 27 . در سراسر زندگى، از جمله در زندگى خانوادگى، بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت هایى که در اختیار دارید بیندیشید نه به امورى که در اختیار ندارید . 28 . از خطاهاى یکدیگر سریعا بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید . 29 . بایادآورى برخى ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه هایى هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین یا سمبلیک عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید . 30 . خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید از پریشانى و وضع نامرتب بپرهیزید . 31 . در انتخاب دوست و برقرارى روابط دوستانه و معاشرت هاى خانوادگى با زوج هاى دیگر دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید . 32 . از هر گونه رفتارى که به مرد سالارى یا زن سالارى مى انجامد، پرهیز کنید . 33 . خطاى یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین یکدیگر و . . . بازگو نکنید . 34 . هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید . 35 . از رفتارهاى مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیش تر سازید . 36 . از تصمیم هاى نادرست و غیر منطقى و کلى گویى هاى منفى و شکل گیرى افکار منفى درباره همسرتان شدیدا پرهیز کنید . 37 . حتى المقدور به قول هایى که به همسرتان داده اید عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگى نینجامد . 38 . از نسبت دادن القاب و زدن برچسب هاى ناگوار و نامطلوب مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله شق، یک دنده، لجباز و خودخواه به یکدیگر پرهیز کنید . 39 . در مواردى که غمگینى و افسردگى و یا عصبانیت زن یا شوهر شدت مى یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبى یا غدد درون ریز به ویژه غده تیروئید وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادى بودن ترشح غدد از جمله غده تیروئید مطمئن شوید . 40 . براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید .برای آگاهی بیشتر ر.ک :- آیین همسرداری , ابراهیم امینی , انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی- جوانان و انتخاب همسر, علی اکبر مظاهری , انتشارات پارسایان- اخلاق در خانواده، نوشته حسین مظاهری- بهشت خانواده، مصطفوی
پاسخ تفصیلی:
در این زمینه ابتدا به وظایف متقابل زن و شوهر یعنی وظایفی که بر عهده هر دو نفر است می پردازیم بعد به وظایف اختصاصی هر یک اشاره می کنیم. همانگونه که مى دانید اسلام براى زن و شوهر، حقوق واجب و مستحبى قرار داده که لازم است رعایت کنند و مراقب باشند که این دستورات حیات بخش را زیر پا نگذارند چرا که این حقوق، پایه های اساسى خانواده را تشکیل مى دهد و خیر و سعادت، محبت، لذّت و آرامش و بقاى زندگى مشترک را تأمین مى کند. در ذیل به مهمترین وظایف متقابل زن و شوهر نسبت به هم اشاره مى شود:- حفظ حریم و احترام و خوش رفتارى با هم.- تأمین نیاز جنسى و روحی و روانی یکدیگر.- اجتناب از سوء ظن هاى بى مورد.- پرهیز از تندخوى، بدزبانی، درشت گفتاری، ترشروى و سرسنگین نبودن در برابر یکدیگر.- اجتناب از تمجید دیگران در مقابل یکدیگر؛ یعنی هیچگاه زن نباید از مرد دیگر در مقابل شوهر تعریف کند و متقابلا مرد نیز نباید از زن دیگری در مقابل همسرش تعریف و تمجید کند.- تحقیر نکردن یکدیگر و همین طور خویشان و بستگان همدیگر.- تندخویى و گاهى بداخلاقى همدیگر را تحمل نمودن.- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعایت صداقت، امانت، فداکارى و گذشت.- با تمام توان از میهمانان یکدیگر پذیرایى کردن و ابراز ناراحتى نکردن از اینکه میهمانان متعلق به همسر هستند.- به خویشاوندان هم خصوصا خویشاوند نزدیک او احترام فوق العاده بگذارید.- عیوب یکدیگر را پیش هیچ کس بازگو نکنید و به رخ هم نکشید.- در حق همدیگر دعا کنید و از خداوند بخواهید که در کارها موفقتان بدارد.- با مشکلات زندگى به طور منطقى برخورد کردن و کمتر دچار احساسات شدن.- در تمام مدت زندگى به هم ابراز علاقه و عشق کردن و در مناسبتها براى هم هدیه (هر چند ارزان قیمت) تهیه کردن.با توجه به این نکات و وظائف مذکور، بعضى از خصوصیات بارز یک مرد هم بدست مى آید از جمله غیرت و مردانگى، صداقت، راستگوئى و امانت دارى، داشتن روحیه ى فداکارى، گذشت و ایثار، داشتن روحیه محبّت، همکارى و همیارى و…اما وظایف اختصاصی زن در برابر شوهر عبارتند از:- بدون اجازه شوهر در مال او تصرف نکردن.- بدون اجازه و توافق شوهر از خانه بیرون نرود.- توجه داشتن به مسائل محرم و نامحرم هم در نزد شوهر و هم در غیاب او؛ سعی کند در سه مورد فوق اعتماد شوهرتان را جلب کند.- خود را براى شوهر آرایش کردن.- هنگامى که همسر مى خواهد از خانه خارج شود او را تا دم در همراهى کند.- هنگام ورود او به خانه سعى کند خود را از قبل آماده و مهیا نموده به استقبال او برود.- هیچ گاه از مردان دیگر نزد او تعریف نکند.- اگر مشکلى در خانه بوجود آمده در بدو ورود او مطرح نکند.- سطح توقعات و انتظارات خود را با میزان درآمد شوهر تنظیم کند و از او چیزی که توان تهیه آن را ندارد نخواهد و دائما مردان دیگر را در این زمینه به رخ او نکشد.برخی از وظایف اختصاصی مرد در قبال همسرش عبارتند از:در رابطه با رفتار مرد با خانم خود قرآن در (سوره نساء آیه 19)می فرماید: ((و عاشروهن بالمعروف ; به نیکی با آنان معاشرت و زندگی کنید)).نیکی به همسر دارای شاخص های ثابت و متغیر است شاخص های ثابت عبارت است از:- تأمین مسکن و تهیه پوشاک و خوراک در حد شأن شخصی و خانوادگی همسر.اما شاخص های متغیر به تناسب شرایط زندگی طرفین متفاوت است و هر فردی در طول زندگی با همسر خود و با توجه به شرایط زندگی و روحیات طرف مقابل بهتر می تواند موارد تعادل را شناسایی و اعمال کند, مثلا پیامبر بزرگوار اسلام می فرمایند: خدمت و کمک مرد به زن در امور خانه , نشانه صداقت و علاقه اوست .علاوه بر آنچه در مورد وظایف زوجین بیان شد، 40 نکته زیر را به عنوان راهکارهای اولیه برای زوج های جوان برایتان ارسال می کنیم و امیدواریم با عمل کردن به آن دستورالعمل ها محبت و عشق و علاقه متقابل بین شما ایجاد و گسترش پیدا کند و تنش های موجود یا احتمالی به حداقل کاهش پیدا کند.1 . با مطالعه کتب مربوط به انتخاب همسر، آیین همسردارى، چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه هاى آموزش خانواده دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید . 2 . با همدلى، همفکرى، همکارى و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف میان اعضاى خانواده روابط سالم پدید آورید . 3 . هر یک از زوجین دیگرى را نزدیک ترین و محرم ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامى و پشتیبان خود تلقى کند . 4 . با یادگیرى مهارت هاى ارتباطى نظیر فعالانه به حرف هاى یکدیگر گوش کردن، احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعى و مشورت کردن روابط خود را بهبود بخشید . 5 . بکوشید، باایجاد کانونى گرم و صمیمى، تمام اعضاى خانواده به ویژه زن و شوهر مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند . تا که از جانب معشوق نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد 6 . هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جاى سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایى مساله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید . 7 . براى رسیدن به ا منیت روانى وعاطفى در روابط زناشویى داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید . 8 . در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندى مخرب و پیشرونده تبدیل نشود . 9 . به هر طریق ممکن رفتارهاى مطلوب همسرتان را مورد توجه و تایید قرار دهید; به گونه اى که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید . 10 . تشویق و تایید و بیان نکات مثبت به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفى و انتقاد به طور محرمانه و در تنهایى صورت گیرد . 11 . براى خصوصیات و نیازمندى هاى یکدیگر ارزش قائل شوید و در روابط کلامى، عاطفى، اقدام ها و تصمیم گیرى ها به افکار و خواسته هاى همسرتان توجه کنید . 12 . اگر رفتار خاصى براى شما مبهم است، ساده ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید . 13 . خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید . خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتى مناسب درباره مساله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید . 14 . بکوشید در سراسر زندگى، به خصوص در روابط بین خود و همسرتان، به جاى هر گونه پیش داورى یا مشاهده اشکالات و ضعف ها نقاط مثبت و قوت را ببینید; به عبارت دیگر، به جاى توجه به نیمه خالى لیوان به نیمه پر آن توجه کنید . 15 . سعى کنید در برنامه ریزى براى فعالیت هاى اجتماعى، اوقات فراغت، دید و بازدیدهاى خانوادگى و نظایر آن به مشورت کردن با یکدیگر بپردازید و از یک جانبه نگرى بپرهیزید . 16 . در هر فرصتى که پیش مى آید، با همسر و اعضاى خانواده تان ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنید . شایان ذکر است زن ها از صحبت کردن با همسرشان بیش تر لذت مى برند . بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسرانشان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند . 17 . اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصى نمى تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وى انتقال دهد، و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتى دیگر واگذارد . 18 . هر از چند گاهى زوجین در فضایى محرمانه، محبت آمیز و صمیمانه به ارزیابى رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاطتر شود؟ 19 . همیشه، در رویارویى با مسائل و مشکلات خانوادگى، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روى آورید . 20 . در روز یا در هفته زمان مشخصى را براى گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید . 21 . از داشتن نگرش هاى آرمان گرایانه و شاعرانه در مساله ازدواج و روابط زناشویى و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید . 22 . ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه دور باشد . اگر موضوع و مساله اى ذهن یکى از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستى و نادرستى اش را با همسرش مورد بررسى قرار دهد . 23 . هر یک از زوجین باید زمینه هاى بروز سوء تفاهم ها و سوء ظن ها را از بین ببرد و از رفتارهایى که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن مى شود، خوددارى کند . 24 . هر یک از زوجین باید بکوشد با روان شناسى همسرش آشنا شود تا بداند زن یا مرد به چه امورى بها مى دهد و نظام ارزشى اش چگونه است; براى مثال معمولا زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفى و مورد حمایت واقع شدن اهمیت مى دهد و مردان مى خواهند مستقل و خود مختار باشند و آزادى عمل را داراى ارزش مى دانند . 25 . زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند . 26 . از رفتارهایى نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت هاى روانى در طرف مقابل است، جدا باید پرهیز شود . 27 . در سراسر زندگى، از جمله در زندگى خانوادگى، بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت هایى که در اختیار دارید بیندیشید نه به امورى که در اختیار ندارید . 28 . از خطاهاى یکدیگر سریعا بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید . 29 . بایادآورى برخى ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه هایى هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین یا سمبلیک عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید . 30 . خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید از پریشانى و وضع نامرتب بپرهیزید . 31 . در انتخاب دوست و برقرارى روابط دوستانه و معاشرت هاى خانوادگى با زوج هاى دیگر دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید . 32 . از هر گونه رفتارى که به مرد سالارى یا زن سالارى مى انجامد، پرهیز کنید . 33 . خطاى یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین یکدیگر و . . . بازگو نکنید . 34 . هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید . 35 . از رفتارهاى مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیش تر سازید . 36 . از تصمیم هاى نادرست و غیر منطقى و کلى گویى هاى منفى و شکل گیرى افکار منفى درباره همسرتان شدیدا پرهیز کنید . 37 . حتى المقدور به قول هایى که به همسرتان داده اید عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگى نینجامد . 38 . از نسبت دادن القاب و زدن برچسب هاى ناگوار و نامطلوب مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله شق، یک دنده، لجباز و خودخواه به یکدیگر پرهیز کنید . 39 . در مواردى که غمگینى و افسردگى و یا عصبانیت زن یا شوهر شدت مى یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبى یا غدد درون ریز به ویژه غده تیروئید وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادى بودن ترشح غدد از جمله غده تیروئید مطمئن شوید . 40 . براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید .برای آگاهی بیشتر ر.ک :- آیین همسرداری , ابراهیم امینی , انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی- جوانان و انتخاب همسر, علی اکبر مظاهری , انتشارات پارسایان- اخلاق در خانواده، نوشته حسین مظاهری- بهشت خانواده، مصطفوی