پاسخ امام علی(ع) به سوال اهالی بصره درباره فتنه

هنگام خطبه امام علی علیه‌السلام در جمع مردم بصره مردى برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین ما را از فتنه خبر ده. آیا در این باب از رسول الله (صلى اللّه علیه و آله ) سخنى پرسیده‌اى؟

مشرق- هنگام خطبه امام علی علیه‌السلام در جمع مردم بصره مردى برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین ما را از فتنه خبر ده. آیا در این باب از رسول الله (صلى اللّه علیه و آله ) سخنى پرسیده‌اى؟

فرمود: هنگامى که این آیه نازل شد (( آیا مردم پنداشته اند که چون بگویند ایمان آوردیم رها شوند و دیگر آزمایش نشوند؟ ))(عنکبوت-2) دانستم، که تا رسول الله (صلى اللّه علیه و آله ) در میان ماست، فتنه‌اى بر ما فرود نیاید.

پرسیدم: یا رسول الله، این فتنه اى که خدا از آن خبر داده چیست؟ گفت: یا على، امّت من بعد از من گرفتار فتنه خواهد شد.

گفتم: یا رسول الله ، آیا تو در روز احد که جماعتى از مسلمانان به شهادت رسیده بودند، و من شهید نشده بودم و این بر من دشوار مى‌آمد، مرا نگفتى: بشارت باد تو را که شهادت در پى توست؟ پیامبر (صلى اللّه علیه و آله ) مرا گفت: چنین است که گویى. در آن هنگام چگونه صبر خواهى کرد؟

گفتم: یا رسول الله، آنجا جاى صبر نیست، بلکه جاى شادمانى و سپاسگزارى است.

گفت: یا على، این مردم فریفته دارایی‌هاى خود شوند و از اینکه دین خدا را پذیرفته‌اند بر خداى منت نهند و رحمت او را تمنّا کنند و از خشم او خود را در امان پندارند. با شبهات دروغ و هواهاى سهوآمیز، حرام خدا را حلال شمارند و “شراب” را نبیذ نام نهند و حلال کنند و ربا را عنوان خرید و فروخت دهند و رشوه را “هدیه” خوانند.

گفتم: یا رسول الله، در آن زمان مردم را در چه پایگاهى بدانم؟ از دین برگشتگان یا فریب خوردگان؟

فرمود: آنها را در پایگاه فریب خوردگان بدان.

متن حدیث:

وَ قامَ إ لَیهِ رَجُلْ وَ قالَ:

اءخْبِرْنا عَنِ الْفِتْنَةِ، وَ هَلْ سَاءَلْتَ رَسُولَ اللّهِ صَلَّى اللّهِ علَیْهِ وَ آلِهِ؟

فَقالَ عَلَیْهِ‌السَّلامُ:

إِنَّهُ لَمَّا اءَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحانَهُ قَوْلَهُ: (الم. اءَحَسِبَ النّاسُ اءَنْ یُتْرَکُوا اءَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ) عَلِمْتُ اءَنَّ الْفِتْنَةَ لا تَنْزِلُ بِنا وَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِه بَیْنَ اءَظْهُرِنا، فَقُلْتُ یا رَسُولَ اللَّهِ، ما هَذِهِ الْفِتْنَةُ الَّتِى اءَخْبَرَکَ اللَّهُ بِها؟

فَقالَ: ((یا عَلِىُّ إِنَّ اءُمَّتِى سَیُفْتَنُونَ مِنْ بَعْدِى )) فَقُلْتُ یا رَسُولُ اللَّهِ اءَوَ لَیْسَ قَدْ قُلْتَ لِى یَوْمَ اءُحُدٍ حَیْثُ اسْتُشْهِدَ مَنِ اسْتُشْهِدَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ حِیزَتْ عَنِّى الشَّهادَةُ، فَشَقَّ ذلِکَ عَلَىَّ، فَقُلْتَ لِى : ((اءَبْشِرْ فَإِنَّ الشَّهادَةَ مِنْ وَرائِکَ))؟ فَقالَ لِى : ((إِنَّ ذلِکَ لَکَذلِکَ فَکَیْفَ صَبْرُکَ إِذن ))؟ فَقُلْتُ: یا رَسُولَ اللَّهِ، لَیْسَ هَذا مِنْ مَواطِنِ الصَّبْرِ، وَ لکِنْ مِنْ مَواطِنِ الْبُشْرى وَ الشُّکْرِ، وَ قالَ: ((یا عَلِىُّ إِنَّ الْقَوْمَ سَیُفْتَنُونَ بَعْدِى بِاءَمْوالِهِمْ، وَ یَمُنُّونَ بِدِینِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ، وَ یَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ، وَ یَاءْمَنُونَ سَطْوَتَهُ، وَ قیَسْتَحِلُّونَ حَرامَهُ بِالشُّبُهاتِ الْکاذِبَةِ وَ الْاءَهْواءِ السّاهِیَةِ، فَیَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِیذِ، وَ السُّحْتَ بِالْهَدِیَّةِ، وَ الرِّبا بِالْبَیْعِ قُلْتُ: یا رَسُولَ اللَّهِ، فَبِاءَىِّ الْمَنازِلِ اءُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذَلِکَ؟ اءَبِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ اءَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ؟ فَقالَ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ.