بنیانگذار سلسله پادشاهی صفوی، شاه اسماعیل یکم است که در سال ۸۸۰ خورشیدی در تبریز تاجگذاری کرد و اوج اقتدار آن هم در دوران زمامداری شاه عباس اول بود و آخرین پادشاه حقیقی صفوی، شاه سلطان حسین است که در سال ۱۱۰۱ خورشیدی از افغانها شکست خورد.
اما آنچه تا به حال در مورد این خاندان کمتر شنیده شده نام دختری است به نام پریخان خانم. او دختر شاه طهماسب اول و از زنان قدرتمند دربار این سلسله بود که توانست با اقتدار خود دو نفر از شاهزادگان صفوی را به سلطنت بنشاند.
مادر او از قوم چرکسی بود و در حوالی اهر یا ابهر پای به دنیا گذاشت. وی علاوه بر کشورداری و سیاست، زنی علم پرور و شاعره بود و تخلص «حقیقی» را برای خود برگزیده بود. حتی نقل است که مدرسهای در اصفهان ساخت که سالها مورد استفاده طلاب دینی بود. او را باید یکی از وزنههای مهم معادلات دربار صفوی در دوران پس از درگذشت شاه تهماسب یکم بدانیم.
پریخانخانم رسماً با دو برادرش که دعوی جانشینی پدر را داشتند، در افتاد و از قضا، هر دو را از پا درآورد. ابتدا، حیدرمیرزا را که چند روزی تاج بر سر نهاد، با کمک شمخال سلطان، دایی خود، در داخل حرمسرای سلطنتی به قتل رساند و هنگامی که برادر دیگرش اسماعیل میرزا را به سلطنت نشاند و نافرمانی او را دید، با کمک زنان حرمسرا، شاه جدید را به دیار باقی فرستاد! پری خانخانم برای آنکه دوباره درگیر میدان منازعه برادران قدرتطلبش نشود و بتواند با طیب خاطر، بر ایران حکم براند، سلطان محمد، معروف به خدابنده را به سلطنت برداشت؛ فردی کمبینا که برای امور روزمرهاش هم محتاج کمک دیگران بود، چه برسد به سلطنت! اما اینبار پریخانخانم رقیبی از جنس خودش پیدا کرد؛ خیرالنساء بیگم، همسر سلطانمحمد خدابنده.
خیرالنساء نیز، بیخبر از فنون سیاستورزی نبود؛ او در ابتدای کار با پریخانخانم راه آمد و حتی به کُرنش در برابر او پرداخت، اما چون عرصه تکاپو برای قدرت را فراخ دید، تصمیم گرفت رقیب قدرقدرت را از میان بردارد. این بود که با دستیاری میرزا سلمان، وزیر دربار، سلطان محمد خدابنده را از قدرت روزافزون خواهرش بیم داد و او را از نفوذ روزافزون پریخانخانم بر حذر داشت. به این ترتیب، شاه جواز حذف فیزیکی خواهرش را صادر کرد.
پریخانخانم، اینبار در دام هولناک خیرالنساء گرفتار آمد. روز هشتم اسفندماه سال ۹۵۶، تعدادی از قزلباشهای اجیر شده خیرالنساء، بر سر پریخان خانم ریختند و به حیاتش خاتمه دادند؛ اما این اقدام، به اغتشاشی که تمام ایران را فرا گرفته بود، خاتمه نداد. نیروهای عثمانی از غرب، ازبکان از شرق و پرتغالیها از جنوب، به خاک ایران هجوم آورده بودند. آشوبی که سراسر مملکت را فرا گرفته بود، تنها با روی کار آمدن شاه عباس یکم و تسلط وی بر اوضاع، خاتمه پیدا کرد.
پریخان خانم در روز ۹ ذی الحجه ۹۸۵ کشته شد و جسدش در امامزاده حسین، در کنار سلیمان میرزا و شاه اسماعیل به خاک سپرده شد.
خراسان