عصراسلام: از عقبة بن عامر جُهَنی نقل شده است:
زمانی که آیه «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلْعَظِيمِ» [واقعه:۷۴] نازل شد، رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) به ما فرمودند: «این آیه را در رکوعتان بخوانید.»
و زمانی که آیه «سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّكَ اَلْأَعْلَى»[أعلی:۱] نازل شد، رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) به ما فرمودند: «این آیه را در سجدهتان بخوانید.»
تهذيبالأحکام، ج۲، ص۳۱۳
اما جالب است بدانید که پشتصحنه نزول این آیه چه بوده است و در عوالم بالا چه رخ داده که در پی آن، این آیه نازل شده و رسول خدا به مسلمانان دستور دادهاند که این ذکر را در سجدههایشان بخوانند.
از امام صادق، از پدرشان، از جدشان (امام سجاد علیهمالسلام) نقل شده است:
«در عرش، تمثال تمام مخلوقات خداوند هست؛ چه مخلوقات خشکی و چه مخلوقات دریا. این تأویل سخن خداوند است که:
«وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاّٰ عِنْدَنٰا خَزٰائِنُهُ»[حجر:۲۱]؛
«و هیچچیزی نیست، مگراینکه گنجینهها (مخزنهای) آن نزد ماست.»
بهراستی که میان (هریک از) پایههای عرش تا پایه بعدی، (بهاندازهی) هزار سال پرواز پرندهای تیزپرواز فاصله است و عرش، در هر روز با هفتادهزار رنگ از نور که هیچیک از مخلوقات خداوند توانایی نگاه کردن بهسوی آن را ندارد، پوشانده میشود و تمام اشیاء در عرش، مانند حلقهای در بیایان است.
و بهراستی که خداوند فرشتهای دارد که به آن «حزقائیل» میگویند. این فرشته، هجدههزار بال دارد و میان هر بالش با بال دیگر، پانصد سال راه فاصله است.
[روزی] به ذهنش خطور کرد که «آیا بالای این عرش، چیزی هست؟!»
پس خداوند مثل همان بالهایی که داشت، بالهای دیگری (به همانتعداد و به همان اندازه) بالهایی اضافه کرد، پس بالهایش سیوششهزار تا شدند که میان هر بال با بال دیگر، پانصد سال فاصله بود.
سپس خداوند (به او) وحی فرمود: «ای فرشته! پرواز کن!»
حزقائیل بهقدر بیستهزار سال پرواز کرد، اما سرش حتی به یکی از پایههای عرش هم نرسید.
سپس خداوند تعداد و توان بالهایش را دوبرابر کرد و به او دستور داد که پرواز کند. پس بهقدر سیهزار سال پرواز کرد، اما باز هم نرسید.
آنگاه خداوند به او وحی فرمود: «ای فرشته! اگر تا زمان نفخ صور با این بالهایت و با همین توانت پرواز کنی، هرگز به ساق (پایین پایههای) عرش نخواهی رسید.»
پس فرشته (حزقائیل) عرض کرد: «سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَى»؛ «منزّه است پروردگارم که والاتر (از همهچیز) است.»
آنگاه خداوند (عزّوجلّ) این آیه را نازل کرد که:
«سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّكَ اَلْأَعْلَى»[واقعه:۷۴]؛
«(ای پیامبر!) نام پروردگار والاترت را تسبیح (تنزیه) کن.»
پس پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) [به مسلمانان] فرمود: «این آیه را در سجدهتان بخوانید.»
روضةالواعظین، ج۱، ص۴۷
خوب است هنگام سجدههایمان، این ماجرا را و عظمت وصفناپذیر پروردگارمان را یاد کنیم و بعد، این ذکر مبارک را بر زبان جاری کنیم که: «سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ» آنگاه لذت مضاعفی از جریان این ذکر بر جانتان خواهید چشید. امتحان کنید.
حـدیـثـنـا