اوج تجلی این اعتماد به ملت را می‌توان در روز دوازدهم فروردین ماه 1358 که به نام “روز جمهوری اسلامی” نامگذاری شد، مشاهده نمود. با اوج گیری نهضت اسلامی ملت ایران بود که این سؤال مهم مطرح گردید که نوع و مدل حکومت اسلامی که جایگزین نظام طاغوت خواهد شد کدام است؟ تمامی نگاهها به رهبری نهضت دوخته شده بود که ایشان در این مورد چه می گویند. حضرت امام(ره) اولین چهره سیاسی تاریخ ملت است که نظام جمهوری اسلامی را برای اداره کشور مطرح نمود. طرح این مسأله – که در ادبیات سیاسی جهان سابقه نداشت – سؤالات فراوانی را در اذهان موافقان و مخالفان نهضت مطرح ساخت. حضرت امام(ره) در طول نیمه دوم سال 57 در جلسات و مصاحبه های مختلفی به تبیین آن پرداخت:

نظام جمهوری اسلامی؛ نظامی که متکی به قانون اسلام است و از طرفی متکی به اراده مردم و آرای عمومی، نظامی که در تاریخ معاصر جهان نمونه ندارد و الگوی آن حکومت رسول اللَّه(ص) و حضرت علی(ع) است. جمهوری اسلامی بدین معنا که قانون کشور را قوانین اسلامی تشکیل می دهد، ولی فرم حکومت، جمهوری است و مراد از جمهوری، به همان معنایی که در همه جای دنیا رایج است، با این تفاوت که قانونش اسلامی خواهد بود.

در همین مقطع است که اولین مخالفت‌های جدی برخی جریان‌های سیاسی التقاطی که وابستگی برخی از آنها بعدها در ماجرای افشای اسناد لانه جاسوسی محرز گردید با اندیشه نیروهای خط امام نمایان شد و آنها به مخالفت با جمهوری اسلامی پرداختند و با طرح وجود پارادوکس در ترکیب “جمهوری اسلامی”، ارتجاعی خواندن آن و … عناوینی چون “جمهوری دموکراتیک”، “جمهوری خلق”، “جمهوری مطلق”، “جمهوری دموکراتیک اسلامی” و… را مطرح نمودند.

حضرت امام(ره) در آستانه انتخاب با بیان اینکه “جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم، نه یک کلمه زیاد” به صراحت اعلام نمود که به جمهوری اسلامی رأی خواهد داد و از همه اقشار مردم و گروههای سیاسی دعوت نمود تا در این رفراندوم به جمهوری اسلامی رأی آری بدهند. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که حضرت امام(ره) از ملت می خواهد که آزادانه رأی دهند و توضیح می دهد که رأی “نه” معنایش پذیرش رژیم سلطنتی نیست. و اینچنین بود که سرانجام در سپیده دم 12 فروردین سال 58 نخستین روز حکومت اللَّه تحقق یافت و کنگره های قصر 2500 ساله حکومت طاغوت در ایران زمین فرو ریخت.

این فرآیند که به شکل گیری حماسه دوازدهم فروردین ماه سال 1358 انجامید، دارای پیام‌های فراوانی بود که توجه به آن ماهیت نهضت اسلامی ملت ایران را آشکارمی‌سازد:

1- یکپارچگی ملت: روز جمهوری اسلامی حکایت از یکپارچگی ملت ایران داشت. در این روز بیش از 98 درصد واجدین شرایط در همه‌پرسی شرکت کردند و بیش از 99 درصد ملت به جمهوری اسلامی رای دادند. این هماهنگی را تا آن روز هیچ ملت و نظام سیاسی به خود ندیده بود. و تنها 140 هزار رای نه و 150 هزار رای باطله در مقابل بیش از 20 میلیون رای آری در صندوق‌ها مشاهده شد.

2- مردمی بودن انقلاب: پیام دیگر رفراندوم جمهوری اسلامی، آن بود که نشان داد این انقلاب، انقلابی کاملا مردمی و با قدرت حضور فراگیری ملت به ثمر رسیده است و همه قدرت‌های دیگر در ذیل آن معنا خواهند یافت. مدعیان قدرت همچون برخی احزاب و گروه‌های سیاسی مدعی مدیریت انقلاب نیز در مقابل منبع قدرت ملت ناتوان‌تر از آن بودند که عرضه اندام کنند. به واقع حضور 98 درصدی واجدین شرایط در این همه پرسی، رکوردی تکرار ناپذیر در قرن بیستم و در عصر انقلاب‌ها بود که ملت ایران خلق کردند.

3- اسلامی بودن انقلاب: همه پرسی روز 12 فروردین حکایت دیگری نیز برای همه کارشناسان و ناظران داشت و آن اینکه ماهیت این نهضت و حرکت ملت ایران کاملا اسلامی و برخاسته از تعلقات دینی است. چرا که اولا رای آنها به الگویی از جمهوری بودن که از خاستگاهی اسلامی برخوردار است. ضمن آنکه تئوریسین این الگو که با اقبال مطلق ملت ایران همراه بود، حکیم فرزانه‌ای بود که مرجعیت دینی این ملت را نیز برعهده داشت و مبتنی بر فقه جعفری(ع) و اسلام ناب محمدی(ص) سخن می‌گفت.

4- جایگاه رهبری الهی: یکی از عرصه‌هایی که جایگاه ممتاز رهبری الهی در نهضت اسلامی ملت ایران را آشکار نمود، همه‌پرسی جمهوری اسلامی بود. در این ماجرا همه ناظران دیدند که تا چه اندازه این مرجعیت و رهبری صاحب اعتبار است که حرف و سخن او برای یک ملت بزرگ صاحب اعتبار و حجیت است. سخن او درباب مدل جمهوری اسلامی به مثابه جایگزین نظام سلطنتی، بدون هیچگونه تردیدی چنان با حمایت قاطبه ملت همراه شدکه فرصتی برای عرضه اندام اندیشه های مخالف و رقیب نداد و رای 99 درصدی آری به جمهوری اسلامی سند آشکار این سخن بود.

5- الگوی مردم‌سالارانه مدیریت انقلاب: رهبری دینی نیز نشان داد که رویکردی کاملا مردم‌سالارانه داشته و در حالی که طبیعت انقلاب‌ها پیش از این، آنگونه بود که رهبری مقتدر با رویکردی نخبه‌گرا و حتی توتالیتر، تا مرحله تثبیت انقلاب پیش رفته و اداره نظام سیاسی جدید را برعهده بگیرد، وی ترجیح داد که از روز اول کار نظام سیاسی را به ملت بسپارد و آنان را تصمیم‌گیر واقعی و نهایی سرنوشت خود بداند. به واقع این حرکت حکایت از آن داشت که رهبری الهی با دیکتاتوری و استبداد و خودرایی بیگانه است و او تنها در مقام هادی امت نقش آفرین بوده و هدایت سرنوشت یه جامعه را با تمسک به آشنایی به دین خدا و تقوایی که حاصل از مراقبت و خودساختگی است برعهده دارد. اما این هدایت نافی اراده و انتخاب و اختیار ملت نیست و در نظام اسلامی هیچ چیز بدون اراده ملت محقق نشده و مشروعیت نخواهد یافت.

بصیرت

رضا موحدی 13 فروردین 1394