خانه » همه » مذهبی » چرایی دو دهه فاطمیه

چرایی دو دهه فاطمیه

مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها مصیبتی عظیم است و هر چه مصیبت بزرگتر باشد، عزاداری مربوط به آن هم بیشتر خواهد بود. آیت الله وحید خراسانی از مراجع تقلید آن را مصیبت کبری می نامد ایشان می گوید: «… در این مصیبت کبری که ناموس خدا و بضعة خاتم انبیاء وکفو سید اوصیاء و مادر ائمه هدی نیمه شب دفن شد… به پاخیزیم و آنچه در توان داریم در تعظیم شعائر شهادت او انجام دهیم.( خراسانی، وحید، جزوه «در آستانه مصیبت عظمی شهادت صدیقه کبری(س)، قم، مدرسه باقرالعلوم. ص5 .)
به واسطه همین بزرگی مصیبت است که شیعیان ممکن است چند روز قبل یا بعد از شهادت اقامه عزا کنند. از طرفی به واسطه نزدیک بودن این دو روزاختلافی، کم کم یک حالت پیوستگی بین ایام به وجود آمده و برخی آن را به دو دهه تقسیم کرده و آن را اختصاص به حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ داده اند. و روایتی در این زمینه وجود ندارد. اما سیره ائمه اطهار و علمای دین بزرگداشت شهادت آن حضرت بوده است .
تناقضی نیست البته در حال حاضر نمونه های عرفی زیادی نیز مانند ایام عزا وجود دارد مثلا در هفته معلم یا هفته دولت و… با اینکه فقط یک روز اختصاص به این مناسبت ها دارد ولی به خاطر عظمت جایگاه، دهه و هفته به این نامها برگزار می شود .
نه تنها ایام فاطمیه و سوگواری برای صدیقه شهیده سلام الله علیها در طول تاریخ وجود داشته است بلکه این عزاداریها برای همه ائمه اطهار که مظلومانه به شهادت رسیده اند وجود داشته است .
اولین عزاداران بر حضرت صدیقه شهیده سلام الله علیها, امیرالمومنین علی علیه السلام و خاندان مطهرش می باشند, چنانکه از سیدالشهدا نقل شده که امیرالمومنین در هنگام دفن فاطمه زهرا سلام الله علیها اینگونه عزاداری فرمود: بر این مصیبت بزرگ همچون مادرى که فرزند از دست داده مى نالیدم . یارسول الله! در محضر خداوند دخترت مخفیانه به خاک سپرده شد، حقّش را به زور گرفتند، و آشکارا از ارث خود محروم گشت، و حال آن که هنوز از رحلت تو دیرى نپائیده و یاد تو فراموش نگشته است )الکافی ج 1 ص 458 و الأمالی ، المفید – ص 282 ).
این عزاداریها در زمان دیگر ائمه هم ادامه داشته است به طور نمونه خصیبی در «الهدایه الکبری» و بحرانی در «العوالم» و همچنین بسیاری دیگر با ذکر سند نقل کرده اند که امام صادق علیه السّلام در عزای مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها آن چنان می‌گریست و ذکر مصیبت می‌کرد که محاسنش از اشک تر میشد .

اطلاعات بیشتر:
تاریخ شهادت حضرت زهرا(س)در روایات مختلفی متفاوت است. اما میان علمای شیعه، دو احتمال معتبر است: هفتاد و پنج روز بعد از رحلت پیامبر(ص) یا نود و پنج روز بعد از رحلت ایشان.شهادت غریبانه
حضرت زهرا(س) در فاصله کمی از رحلت پدر گرامیشان اتفاق افتاده است. اما تاریخ دقیق شهادت ایشان در میان روایت های مورخان متفاوت است.با توجه به رحلت پیامبر اسلام(ص) در بیست و هشتم صفر، بنا به روایت هفتاد و پنج روز، در مورخه سیزدهم تا پانزدهم جمادی الأوّل، شهادت حضرت زهرا(س) است و این ایام را فاطمیة اوّل می‌ خوانند.اما بنا به روایت نود و پنج روز، شهادت حضرت زهرا (س) در سوم تا پنجم جمادی الثانی است و این ایام را فاطمیة دوم می‌ خوانند.بنابراین؛ ایام فاطمیه جمعا ۶ روز می باشد، ۳ روز در ماه جمادی الاول و ۳ روز در ماه جمادی الثانی. فاطمیه اول از ۱۳ تا ۱۵ جمادی الاول است و فاطمیه دوم از سوم تا پنجم جمادی الثانی می باشد.البته در فرهنگ عامه شیعیان عراق عزاداری فاطمیه به جای دو دهه، در سه دهه برگزار می‌شود، که «دهه اول فاطمیه» ۴۰ روز بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) می‌باشد، که مورخ هشتم ربیع الثانی است. البته این تقسیم بندی دربعضی هیات های شهرهایی مانند قم و تهران هم وجود دارد.
علت اختلاف ها در زمان شهادت چیست؟
با وجود این که علمای شیعه و سنی به خاطر شرایط خاص روزهای پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت و تدفین مخفیانه و شبانه حضرت زهرا(س) روایت های مختلفی از تاریخ شهادت آن حضرت ذکر کرده اند. اما شاید بتوان گفت بزرگترین دلیل این اختلاف، شیوه نگارش و رسم الخط خاص آن زمان بوده است.
در عرف، به دهه دوم جمادی الاول، از دهم تا بیستم جمادی الاول که بنابر قول ۷۵ روز، شهادت آن بانوی بزرگوار در آن واقع شده است دهه فاطمیه اول و به دهه اول جمادی الثانی از اول تا دهم جمادی الثانی، که طبق قول ۹۵ روز، شهادت حضرت زهرا(س) در آن واقع شده است، دهه فاطمیه دوم گفته می شود.
در نوشته‌های عربی قدیم از نقطه استفاده نمی‌شده است و کلیه‌ی حروف دارای نقطه نبودند، به‌همین خاطراعداد «هفتاد»(سبعون) و «نود» (تسعون) در زبان عربی مانند هم نوشته می‌شده است که برای تاریخ نویسان دوره‌های بعد قابل تشخیص از هم نبوده است، و بسته به اینکه ماه‌های قبلی 29یا سی روزه باشه تعیین دقیق روز شهادت با تردید و اما واگر است لذا سه روز را ملاک قرار می‌دهند.
با این حال به نظر می رسد براساس روایت های مختلف مورخان شیعه، احتمال شهادت حضرت زهرا(س) در فاطمیه دوم یعنی۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) بیشتر باشد. هرچند علما و بزرگان دینی توصیه به پاسداشت و عزاداری در هردو تاریخ داشته‌اند.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد