چرا اوکراین بهشت کمدین‌ها شده است؟

فرارو- “ورونیکا مِلکوزرُوا”، نویسنده و تحلیلگر اوکراینی، در مقاله‌ای برای نشریه آتلانتیک، به یک وجه جالب از جنگ اوکراین و مقاومت اوکراینی‌ها در برابر حملات روسیه به کشورشان پرداخته است. وی معتقد است که در بحبوحه جنگ اوکراین، کمدی و کمدین ها، با اوج گیری قابل توجهی از حیث اقبال به برنامه‌های خود رو به رو شده اند و به طور خاص کمدین‌ها در بحبوحه حملات موشکی و هوایی روس‌ها به شهر‌های مختلف اوکراین مخصوصا کیِف پایتخت این کشور، به پناهگاه‌های زیرزمینی می‌روند و با اجرای برنامه برای مردم، عملا برای مدتی، اوکراینی‌ها را از جو وحشت و جنگ دور می‌کنند.

ورونیکا مِلکوزرُوا، کمدی را برای جامعه کنونی اوکراین در بحبوحه جنگ با روسیه، یک مساله مهم و الزامی دانسته و به طور خاص تاکید کرده که اکنون اوکراین بهشت کمدین‌های جهان است و هر کسی اندک ذوق و قریحه داشته باشد و بتواند مردم را بخنداند، با توجه به اقبال گسترده مردم، می‌تواند خیلی زود مدارج ترقی را برای خود، طی کند.

ورونیکا مِلکوزرُوا در مقاله خود می‌نویسد: «اواخر ماه گذشته میلادی، چند روز پس از حملات موشکی گسترده روس‌ها به کیِف، پایتخت اوکراین که منجر به کشته شدن یک روزنامه نگار شد و چند هفته پس از محاصره این شهر توسط نیرو‌های روسی و دو ماه پس از دستور ولادیمیر پوتین جهت حمله به اوکراین، من (نویسنده مقاله حاضر: ورونیکا مِلکوزرُوا) به یک پناهگاه (جهت در امان ماندن از موشک‌ها و حملات هوایی روس ها) پناه بردم و کلی هم خندیدم. در واقع، حس فوق العاده‌ای را تجربه کردم.

به گزارش فرارو، به یاد دارم که فردی به نام “آنا کوچِهورا” زمانی که در پناهگاه بودیم به من گفت: “بسیار بد و ناگوار است که مجبوریم در چنین شرایطی سَر کنیم. هیچکدام از ما نمی‌دانیم که چه زمان امکان دارد یک موشک روسی به سمت شهرمان و خانه و زندگی مان شلیک شود. بدتر از همه اینکه اوضاع نابسامان خانه و زندگی ما را تمام دنیا نیز می‌بینند (در صورت برخورد موشک به آپارتمانمان!). “

من با شنیدن این صحبت ها، از خنده منفجر شدم. افراد نزدیک به من هم که این صحبت‌ها را شنیدند و آن‌ها نیز از خنده منفجر شدند. برای یک لحظه، من ترس و وحشت جنگ را فراموش کردم. من و تمامی جوانانی که در اطرافم بودند، برای چند لحظه تمامی اتفاقات ناگواری را که در جریان جنگ بر ما گذشته بود، فراموش کردیم و حتی احساس قدرتمند بودن کردیم.

چند ماه گذشته برای اوکراین به شدت وحشتناک بوده است. اوکراینی‌ها می‌گویند که حمله روسیه به کشورشان حجم قابل توجهی غم و خرابی را برای آن‌ها به بار آورده است. تاکنون بیش از دو هزار غیرنظامی اوکراینی جان خود را از دست داده اند. میلیون‌ها اوکراینی نیز از خانه و کاشانه خود فرار کرده اند. اخبار مختلفی نیز دال بر انجام برخی جنایات علیه برخی مردم اوکراین نظیر اهالی شهر بوچا منتشر شده است. اوکراین متحمل ده‌ها میلیارد دلار خسارت به زیرساخت‌های خود بوده و عملا برخی شهر‌های آن ویران شده اند و بخش‌هایی از شرق این کشور نیز به تصرف نیرو‌های روسی درآمده اند.

ما اوکراینی‌ها مدتی است که به هیچ عنوان احساس امنیت نمی‌کنیم. هر لحظه امکان دارد که یک موشک روسی جان ما را بگیرد و به زندگیمان خاتمه دهد. جنگ عملا در محیط پیرامونی ما در حال وقوع است. در این راستا، من اخیرا از یک باشگاه کمدی نوپا بازدید کردم که نام آن “باشگاه زیرزمینی استند آپ کمدی” بود و مکانِ آن همین اواخر، محل یک آشپزخانه زیرزمینی بود که در آن داوطلبان، برای نیرو‌های نظامی اوکراین غذا می‌پختند.

با این حال، اکنون فردی نظیر من به آنجا می‌رود و می‌خندد. من فکر می‌کنم که دو دسته آدم در جهان وجود دارد: آن‌هایی که پس از وقوع یک پیشامد ناگوار برای خود گریه می‌کنند و عزا می‌گیرند و آن‌هایی که خود را جمع و جور می‌کنند و می‌خندند. ما اوکراینی‌ها از نوعِ دوم هستم. شوخ طبعی ما کاملا ویژه و منحصر به فرد است. ما حتی یک کمدین (ولادیمیر زیلِنسکی) را به عنوان رئیس جمهور خود برگزیدیم.

با این همه، حس شوخ طبعی ما اوکراینی‌ها با توجه به آنچه بر سرمان آمده، ماهیت تاریکی دارد. ما به سربازان روسی که به صورت اتفاقی مین‌های خودشان را منفجر کردند، می‌خندیم. ما به جنگجوی چچنی که در حال فیلم گرفتن از خود در ویرانه‌های شهر ماریوپل بود و در نهایت هدف تک تیراندازان اوکراینی قرار گرفت، می‌خندیم. ما به ادعا‌های روس‌ها مبنی بر استفاده از کبوتران جهت انجام اقدامات شناسایی در خاک اوکراین و آزمایشگاه‌های بیولوژیک آمریکا در اوکراین می‌خندیم. یادم هست که اخیرا وقتی به باشگاه کمدی زیرزمینی در اوکراین رفتم، فردی که اجرا می‌کرد گفت: «سربازان روسی عقل ندارند. زیرا گلوله از یک گوش آن‌ها وارد و از دیگری خارج می‌شود».

البته حس شوخ طبعی ما اوکراینی‌ها همواره ماهیتی تاریک داشته است و از گذشته‌ها چنین ویژگی داشته است. با این همه، حس شوخ طبعی مدرن اوکراینی‌ها در جریان انتخابات سال ۲۰۱۹ ریاست جمهوری اوکراین و انتخاب “ولادیمیر زیلنسکی”، بود که خود را به نحوی عیان نشان داد. برنامه‌های طنز زیلنسکی به ویژه در حوزه مسائل سیاسی، همواره جذاب و پرطرفدار بوده اند. البته که انتخاب وی به عنوان رئیس جمهور اوکراین به هیچ عنوان یک جُک و لطیفه نبود.

زیلنسکی در سال‌های اخیر به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین نشان داده که رئیس جمهوری جدی و توانا است. در ابتدا، انتخاب زیلنسکی به بسیاری این نکته را یادآوری می‌کرد که با یک رهبر ساده لوح در اوکراین سر وکار دارند با این حال با گذشت زمان و مخصوصا در جریان جنگ اوکراین، زیلنسکی به یک رهبر مدرن در دوران جنگ تبدیل شد که بسیاری از کشور‌های غربی نیز شدیدا او را تحسین می‌کنند.

با این همه اینطور به نظر می‌رسد که وی شعور و درک کمدی و طنز خود را به نوعی وارد عرصه حکمروایی نیز کرده است. اگرچه کمدین‌هایی که در باشگاه‌های استندآپ کمدی زیرزمینی در اوکراین به ما کمک می‌کنند که در بحبوحه جنگ بخندیم و نوعی مکانیسم دفاعی داشته باشیم، رهبران ما عملا از ابزار کمدی و طنز در راستای اهداف تهاجمی بهره برده اند و به نوعی به تلاش‌های روسیه در تهاجم به اوکراین حمله کرده و آن‌ها را تضعیف کرده اند.

مقام‌های کشور ما نیز با همه چیز مثلا قضیه هدف قرار دادن یک کشتی بزرگ روسی در دریای سیاه شوخی می‌کنند و مثلا وزیر دفاع ما پس از این رویداد، در توئیتی عکسی از خود در حال غواضی منتشر کرد و در قابل یک متن گفت: «ما اکنون یک نقطه جدید برای شیرجه زدن در دریای سیاه داریم». البته که نمونه‌های شبیه به این مساله در طول جنگ بسیار بوده اند.

بخشی از خنده‌های ما اوکراینی‌ها در بحبوحه جنگ، به تبلیغات عجیب و غریب روس‌ها مربوط است. به عنوان مثال وقتی رزمناو روسی “ماسکوا” در دریای سیاه به دست نیرو‌های اوکراینی غرق شد، روس‌ها در ابتدا کلیت ماجرا را انکار کردند، با این حال پس از آن ادعا کردند که این کشتی غرق نشده و با یک آتش سوزی محدود رو به رو شده و هنوز هم حالتی شناور دارد. حتی زمانی که روسیه به واقعیت اذعان کرد، اصرار داشت که بگوید غرق شدن کشتی مذکور ناشی از آتش سوزی و سپس طوفان بوده است. به نحو واضحی روس‌ها با این قبیل تبلیغات خود این سیگنال را به اوکراینی‌ها رساندند که بله شما می‌توانید یک چنین ضربات سخت و دردناکی را به روسیه وارد کنید.

در این میان باید به این نکته اشاره کرد که مساله حملات اوکراینی‌ها به خاک روسیه نیز از اهمیت برخوردار است. مسکو به طور رسمی نمی‌تواند ما را سرزنش کند، زیرا آن‌ها بار‌ها مدعی شده اند که توانایی‌های هوایی اوکراین را به کل نابود کرده اند (چه نیرو‌های هوایی و چه موشکی). جالب اینکه رسانه‌های روسی حملاتی که ما اوکراینی‌ها با موشک و هلی کوپترهایمان علیه روسیه سازماندهی می‌کنیم با عنوان وقوع انفجار‌هایی با منشا ناشناخته توصیف می‌کنند.

جالب‌تر اینه اخیرا یک استندآپ کمدین اوکراینی در یک اجرای خود گفت که روس‌ها عملا شغل مرا دزدیده اند. من پس از پنج سال فعالیت در حرفه استندآپ کمدی، حقیقتا نمی‌توانم شبیه به آن‌ها چنین جُک‌های زیبایی را تعریف کنم. در این رابطه، یک استندآپ کمدین اوکراینی که در ایام درگیری با روسیه، به نیرو‌های کشورش پیوسته می‌گوید: “ابتدا که برخی نیرو‌های هم رزمم مرا شناختند، مدام می‌گفتند که شوخی جدیدی کنم وآن‌ها را بخندانم. آن‌ها حقیقتا از جدی بودن من جا خورده و حتی سرخورده شده بودند. به نظر من هنر استند آپ کمدی برای من یک سلاح است. وقتی من می‌توانم دیگران را در بحبوحه جنگ بخندانم یعنی یک صلاح موثر علیه دشمن و تبلیغات منفی آن دارم. از این رو من نباید سلاح خود را زمین بگذارم. “

تمامی کمدین‌هایی که من آن‌ها را در شرایط کنونی در اوکراین و باشگاه‌های استندآپ کمدی شبانه دیده ام و با آن‌ها صحبت کرده ام، با من از اثر مثبت فکری و روانی کمدی و خنده در مواضع سخت و بحرانی سخن گفته اند. به عوان مثال، “ژاگیکِویچ”، یک کمدین اوکراینی به من می‌گوید: “برگزاری اجرا‌های استندآپ کمدی شبانه در باشگاه‌های زیزمینی، بهترین راه جهت بی اعتنا ساختن مردم نسبت به حملات هوایی است. حتی می‌توان اثر این حملات را نیز معکوس کرد به این نحو که مردم به پناهگاه‌های زیرزمینی پناه می‌آورند و ما برای آن‌ها برنامه‌های کمدی اجرا می‌کنیم و عملا موجب می‌شویم تا آن‌ها برای چند دقیقه جنگ و وحشت را فراموش کنند. شکی نیست که یک لطیفه خوب و بامزه، اضطراب افراد را کاهش می‌دهد و روح مبارزه جویی آن‌ها را تقویت می‌کند. از این منظرف کمدی بهترین راه حل جهت مقابله با وحشت روزانه‌ای است که افراد در نتیجه جنگ اوکراین متحمل می‌شوند. “

“آنتون تیموشنکو”، یک کمدین اوکراینی دیگر نیز می‌گوید: “برگزاری اجرا‌های متعدد استندآپ کمدی یک الزام و وظیفه در اوکراینِ امروز است. در تاریک‌ترین و سخت‌ترین شرایط، کمدی به ما کمک می‌کند تا آرام باشیم و به وضعیت عادی خودمان برگردیم. البته که این ابزار به مراتب در مقایسه با درمان‌های پزشکی، کم هزینه‌تر نیز است. ” “تیموشنکو”، در واقع چیزی بیش از یک کمدین عادی است. در سال ۲۰۱۶، وی برنده یک مسابقه مشهور تلویزیونی شد که در قالب آن، شرکت کنندگان بایستی ولادیمر زیلنسکی که در آن زمان رئیس جمهور اوکراین نشده بوده را با صدای بلند بخندانند. تیموشنکو چنین کرد و خود را به عنوان یک کمدین سرشناس اوکراینی معرفی کرد.

در این راستا، تیموشنکو می‌گوید که کمدی و طنز برای جامعه اوکراین کنونی یک الزام است و اساسا اوکراین در شرایط فعلی، بهترین مکان برای کمدین شدن است. وی می‌گوید: “هرکسی که اندکی ذوق و قریحه این حرفه را داشته باشد، خیلی زود می‌تواند مدارج ترقی را در اوکراین طی کند. از این منظر، اگر شما یک کمدین خوب و مطرح در آمریکا باشید، می‌توانید یک برنامه خوِب شبانه را اجرا کنید، اما اگر در اوکراین یک کمدین خوب باشید، می‌توانید به روسیه حمله کرده و آن را هدف قرار دهید”».