ظهور امام زمان(ع) شرايطي دارد از جمله مواردي كه شرط تحقق ظهور به شمار آمده و براي ظهور بايسته است آمادگي جامعه و مردم براي پذيرش اين امر است يعني بايد مردم جهان از نظر رشد فكري و كمالات روحي به حدي برسند كه بتوانند ارزش وجود امام را درك كرده و شايسته ظهور و حضور او گردند.
گفتني است مانع اساسي ظهور حضرت هم عدم آمادگي است و آمادگي روحي جامعه جز باتحول روحي و خودسازي ممكن نيست. تغيير و تحول روحي و خودسازي و تهذيب اخلاق نقش مهمي در ايجاد انقلاب بزرگ و به پيروزي رساندن آن دارد و با تحولات بيشتر در روحيه انسان ها و ساخته شدن نيروهاي با صلابت ميتوان اذعان داشت كه يكي از زمينههاي ظهور فراهم آمده است. بايد بدانيم كه امام زمان (عج) هم به انتظار لحظهاي است كه اين تحولات دروني در قلب و روح انسانها به وجود آمده و به حد كمال خود برسد تا ظهور براي حضرت ميسر شود.
چنان چه افرادي كه شايستگي همراهي با حضرت را داشته باشند فراهم آيند، يكي ديگر از مقدمات ظهور مهيا ميگردد. و با خود سازي اين افراد نيروي انساني انقلاب بزرگ مهدي ـ عليه السّلام ـ تشكيل ميگردد و حضرت با آن نيروها منويّات خويش را به پيش ميبرد.
پيداست، انقلابي با آن عظمت و وسعت و رسالت سترگ، انسان ها و عوامل بزرگي را ميطلبد تا قادر به پياده كردن رسالت عظيم خود باشد؛ انسانهايي خودساخته و از جان گذشته، فقيه، سياستمدار، مدير و مدبر، مبارز, شجاع و….
از ديگر مواردي كه موجب فراهم شدن زمينة آن انقلاب جهاني شده و مكمّل تحول جامعه و انسانهاست جهاد و دفاع است، جهاد و دفاع باعث ميشود كه اسلام و جامعة اسلامي در برابر هجوم نظامي و فرهنگي دشمنان اسلام مصون و محفوظ بماند. و علاوه بر آن موجب تحكيم و گسترش تعاليم ديني در جامعه و دنيا خواهد شد. بنابراين دفاع از اسلام و سرزمينهاي اسلامي بر همه مسلمانان واجب بوده[1] و يكي از مهمترين عوامل زمينهساز براي ظهور حضرت ميباشد.
گذشته از همة اينها ما بايد توجه داشته باشيم كه اگر در برابر ظلم و فساد رايج در دنيا بيتفاوت باشيم و يا اين كه آنان را همراهي كنيم قطعاً از كساني خواهيم بود كه انقلاب حضرت مهدي (عج) براي درهم كوبيدن آنان خواهد بود، پس بايد خود و ديگران را از اين خطر مصون و محفوظ بداريم.
همچنين بايد توجه داشته باشيم كه در رواياتي متعدد، از افرادي جهادگر و انقلاب هايي كه به دست آنها واقع ميشود به عنوان زمينهسازان ظهور ياد شده است.
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميفرمايند: مردمي از مشرق قيام ميكنند و زمينه حكومت مهدي را فراهم ميسازند.[2] امام باقر ـ عليه السّلام ـ نيز ميفرمايند: گويا ميبينم گروهي از مشرق زمين خروج ميكنند و طالب حق اند. امّا آن ها را اجابت نميكنند، مجدداً بر خواستههاي شان پافشاري ميكنند، امّا مخالفان نميپذيرند، و وقتي كه چنين وضعي را مشاهده ميكنند شمشيرها را به دوش كشيده در مقابل دشمن (جهاد ميكنند و) ميايستند. اينجاست كه پاسخ مثبت ميگيرند امّا اين بار نميپذيرند، تا اين كه همگي قيام ميكنند (و حكومت تشكيل ميدهند) و آن را جز به صاحب شما (حضرت مهدي (عج)) به كس ديگري نميسپارند.[3]در اين جاضروري و مناسب است به ادلهاي اشاره شود كه ميگويد قبل از ظهور حضرت هم بايد قيام نمود.
1. دلايل امر به معروف و نهي ازمنكر
روايات وارده درباره امر به معروف و نهي از منكر، براي آن مراتبي قائل شده است كه بهترين آن بالاترين آن مراتب است، يعني قيام عليه ستمگران كه امر به معروف عملي است.
2. اسلام و پيمان با دانشمندان
در نگرش اسلامي خداوند از دانايان هر قومي تعهد و پيمان گرفته كه بر شكمبارگي عدهاي و گرسنگي عدهاي ديگر آرام نگيرند، يعني اگر در نظامي وضع به گونهاي تنظيم شده كه عدهاي در رفاه مطلق به سر مي برندو عدهاي ديگر از گرسنگي و بيچارگي درمانده شده اند، بر علماء و دانشمندان آن قوم واجب است كه سكوت را روا ندانسته و براي دفاع از حقوق محرومان بپا خاسته و حق مظلومان را از ظالمان بستانند. چنين كاري در برابر حاكم ستمگر مستلزم قيام همگاني است و گرنه با نصيحت و اعتراض افراد معدودي نظام عوض نخواهد شد.[4]3. قيامهاي مورد تأييد
علاوه بر دو دليل مذكور رواياتي است كه به قيامهايي قبل از قيام حضرت مهدي اشاره ميكند و آنها را مورد تأييد قرار ميدهد كه تنها به يك حديث اكتفا ميشود:
عن ابي الحسن موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ قال: رجلٌ من اهل قم يدعو الناس الي الحق، يجتمع معه قوم كزبر الحديد لاتزلهم الرياح العواصف و لا يملون من الحرب و لايجنبون و علي الله يتوكلون و العاقبة للمتقين؛[5]از اين حديث شريف استفاده ميشود كه قيامي به رهبري مردي از اهل قم كه مردم را به حق دعوت ميكند صورت ميگيرد كه طرفداران و ياران آن رهبر مردمي استوار و آهنيناند كه ابداً از جنگ خسته نميشوند و از دشمن نميهراسند و تنها به خدا تكيه ميكنند و عاقبت نيز از آن كساني است كه اهل تقوا هستند.
رواياتي از اين قبيل در لابلاي كتب روايي فراوان به چشم ميخورد كه از آنها استفاده ميشود قيامهايي قبل از قيام حضرت مهدي (عج) در روي زمين واقع ميشود، گرچه پيروزي نهايي و غلبه كامل حق بر باطل و مستضعفان بر مستكبران تنها در قيام حضرت مهدي (عج) تحقق خواهديافت .
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آينده و آينده سازان، مرحوم محمد دشتي.
2. خورشيد مغرب، محمد رضا حكيمي.
3. سيماي آفتاب، حبيب الله طاهري.
پي نوشت ها:
[1] . به رساله توضيح المسائل مراجع بخش دفاع و امر به معروف و نهي از منكر مراجعه شود.
[2] . يزدي حائري، علي، الزام الناصب، قم، مكتبة الرضي، 1362، ج2، ص14؛ كنز العمال، ج14، ص236، حديث 38657.
[3] . نعماني، كتاب الغيبه، ترجمه محمد جواد غفاري، قم، صدوق، 1376، ص 383؛ و بحار الانوار، پيشين، ج 52، ص 243.
[4] . ر.ك: نهج البلاغه، خطبه 3.
[5] . قمي، عباس، سفينة البحار، انتشارات كتابخانه سنايي، ج 2، ماده قم، ص 446.