خانه » همه » مذهبی » چرا مسلمانان با هم اختلاف دارند مگر آنان از دين واحد تبعيّت نمي‌كنند؟

چرا مسلمانان با هم اختلاف دارند مگر آنان از دين واحد تبعيّت نمي‌كنند؟

بي‌گمان، يكي از دردناك‌ترين جريانات و واقعيات انكار ناپذير اسلام، پيدايش اختلافات و تفرقه‌هاست كه علي‌رغم منع خدا و پيامبر گرامي‌ اسلام[1] بين جوامع و اقوام مسلمين وجود دارد. اين اختلافات و تفرقه‌ها، گاهي به شكل نحله‌هاي سياسي، فرقه‌هاي مذهبي، واكنش‌هاي اجتماعي، جنگ‌ها و خون‌ريزي‌هاي داخلي، بروز پيدا كرده است. رسول مكرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ و به تبع آن ائمه اطهار  ـ عليهم السّلام ـ تلاش مي‌كردند كه اتحاد و يكپارچگي مسلمانان حفظ شود و هيچ‌گونه اختلاف و فتنه‌اي بين مسلمين اتفاق نيفتد، حتي ائمه اطهار، در اين راه، علي‌رغم نص صريح بر حق امامت ايشان، به خاطر مصلحت و تفرقه نيفتادن بين مسلمانان، از حق مسلم خود چشم‌پوشي كرده و خانه‌نشين شدند با اين حال، در بين جوامع و اقوام مسلمين، عوامل، زمينه‌ها و بسترهايي بودند كه وجود تفرقه و اختلاف را به طور طبيعي فراهم آورد.
متفكران و دانشمندان اسلام در تحليل و بررسي اختلافات، عوامل و زمينه‌هاي زيادي را براي اختلاف در ميان مسلمانان ذكر كرده‌اند كه ما به بعضي از آنها اشاره مي‌كنيم.
1 . تعصبات قبيله‌اي و گرايش‌هاي حزبي، چنانچه ساير قبايل قريش هميشه به خاطر رقابت و حسادت قبيله‌اي با قبيلة بني‌هاشم به خاطر وجود حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ با آن، دشمني كرده و سعي مي‌كردند آنها را تضعيف كنند.
2 . عدم فهم دقيق مفاهيم و حقايق ديني از سوي بعضي از مسلمانان، كه اين خودش باز، دلايل و عوامل زيادي دارد از جمله، مسلمان شدن سريع و غافل‌گيرانه و بدون برنامه اقوام و قبيله‌هاي عرب و ملل گوناگون با فرهنگ‌هاي مختلف، در اثر فتوحات و گسترش اسلام. چنانچه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ در حديثي از گروهي سخن مي‌گويد: كه قرآن مي‌خوانند، اما در فهم دين، آنچنان به خطا مي‌روند كه تير از كمان.[2]3 . منع تدوين و نقل حديث از سوي خليفه اول، دوم و سوم،[3] كه آثار سوء زيادي داشت از جمله: الف. از بين رفتن بخش عظيمي از احاديث؛ ب. وضع و جعل احاديث؛ ج. اختلاف حديث؛ زيرا هنگامي‌كه اعتماد بر حافظه باشد، بديهي است كه خصوصيات الفاظ گاه از ذهن غائب گردد. د. تشكيك در سنت؛ ه. کنار زدن اهل بيت و تبعات سوء ديگري كه در جامعه مسلمين به دنبال داشت.
4 . توطئه‌ دستگاه‌هاي حكومتي در جهت دامن‌زدن به اختلافات فكري و مشغول كردن مردم به مسائل غير مهم و بهره‌برداري سياسي از آن و در حقيقت حكام جور، از سه عامل تطميع، تهديد و تبليغ در جهت دامن‌زدن به اختلافات و دور كردن مردم از اسلام واقعي و زمينه‌سازي براي حكومت خود استفاده مي‌كردند.
5 . وجود منافقان در بين مسلمانان، كه به خاطر منافع متعدد خود، به ظاهر اسلام آوردند، ولي در باطن و خلوت خود بر عليه اسلام و مسلمين توطئه مي‌كردند.[4]مواردي كه ذكر شد، متأسفانه بستري شد براي اختلاف مسلمانان بعد از رحلت رسول مكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و به وجود آمدن فرقه‌هاي مختلف، ولي بي‌گمان تنها وظيفه و مسئوليتي كه برگردن مسلمانان در عصر ما هست اين است كه با اتكاء به توحيد و كتاب و سنت و اشتراكات فراواني كه در جهان اسلام مي‌باشد وحدت و همدلي خود را بيشتر كرده خود و جهان اسلام را در مقابل دشمنان آن تقويت كنند.

معرفي منابع براي مطالعه بيشتر:
1 . شبهاي پيشاور، سلطان الواعظين شيرازي.
2 . نقش ائمه در احياء دين، علامه سيدمرتضي عسكري.
3 . مناقب خوارزمي، خطيب خوارزمي، ترجمه سيد ابوالحسن حقيقي.

پي نوشت ها:
[1]  . انعام/152 ، آل عمران/103، حجرات/10، انفال/63؛ جزري، ابن الأثير، جامع‌الاصول في احاديث الرسول، ج 3، ص 48 به نقل از كتاب سبحاني، جعفر، «مباني حكومت اسلامي».
[2]  . ابن حنبل، المسند، بيروت، دارالجيل، ج 1، صص، 160، 147، 113، 108، 92، 88 و ج2، ص 219 و ج3، صص 29، 32، 15، 5 و ج 4، ص، 422، و ج 5، ص 31؛ مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، بيروت، موسسه عزالدين، ج 1، ص 1064-1063، متقي هندي، كنزالعمال، بيروت، موسسه الرساله، ص 131-126.
[3]  . ابن كثير، تاريخ ابن كثير، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج 8، ص 107؛ كنؤالعمال، ج 5، صص 239 و 4865.
[4]  . بقره/8-16؛ توبه/101.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد