با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامی؛ از اینکه با این مرکز در ارتباط هستید خرسندیم و امیدواریم که این ارتباط تداوم داشته باشد.

برای پاسخ به سوال شما در ابتدا روایت باید با دقت بررسی شود تا منظور آن به صورت کامل مشخص شود؛ به نظر می رسد با مشخص شدن مراد روایت، به خودی خود پارادوکسی (تناقضی) که شما در این روایت می بینید برطرف می شود.

دانشجوی گرامی؛ خداوند تبارک و تعالی، غرائز، عواطف و احساسات متفاوتی را در زن و مرد قرار داده است. این تفاوت و اختلاف گاه به حدی می رسد که برخی از صفات نظیر: بخل، ترس و تکبّر که در سوال خود بدان اشاره نمودید، برای مردان ناپسند بوده ولی برای زنان پسندیده می باشد.

امیرالمؤمنین در حکمت 234 نهج البلاغه می فرماید:

«وَ قَالَ علیه السلام خِیَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا کَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَکِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا کَانَتْ بَخِیلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا کَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ یَعْرِضُ لَهَا» ؛ خصلت های نیک زنان، همان خصلت های بد مردان است، یعنی تکبّر، ترس و بخل. هر گاه زن متکبّر باشد خود را در اختیار بیگانه نمی گذارد و اگر بخیل باشد مال خود و همسرش را حفظ می کند و چون ترسو باشد از هر چیز مشکوک فاصله می گیرد.

امام علی (ع)در مورد صفات پسندیده زن می فرمایند : بهترین صفات زن بدترین صفات مرد است و آن صفات عبارتند از : کبر و بخل و ترس. اگر زن متکبر نباشد هیچگاه تسلیم غیر همسر خود نمی شود. همچنین اگر زن بخیل باشد در حفظ و نگهداری اموال خود و همسرش کوشا خواهد بود. چنانچه زن ترسو باشد از هر پیشامدی بیمناک است و قهرا به دام شیاطین نخواهد افتاد و در حالی که این صفات هر سه از صفات نا پسندیده مرد بشمار می رود.

همانطور که می بینید وجود این صفات به صورت مطلق توصیه نشده است، بلکه این صفات زمانی پسندیده است که نسبت به امور خاص شوهر داری و خانواده مطرح باشد. مثلا بخل به این معنا نیست که زن در تمام لحظات زندگی خود خسیس باشد و حتی از اموال خودش هم به کسی ندهد و بخیل باشد، بلکه این صفت نسبت به اموال شوهر و سرمایه های عمومی خانواده مطرح می باشد؛ یعنی زن باید نسبت به مال همسرش دقت کافی داشته باشد و بی جهت آن را خرج نکند. تکبر هم در مقابل نامحرم مطرح است و باعث حفاظت او می شود. هر زنی که جلو نامحرم متواضع باشد باید بداند امکان سوء استفاده از او وجود دارد. متکبر بودن زن به این معنا نیست که زن باید در مقابل هر کسی حتی شوهر، خواهر و برادر و دوستان خود متکبر باشد؛ بر عکس یکی از صفاتی که در روایات ما مورد مدح قرار گرفته است، تواضع زن در برابر شوهر است. حضرت امیرالمومنین علیه السلام سومین صفت مطلوب زنان را ترس بیان می‌کنند به این معنا که آبرودار است و از هرآنچه مایه بدنامی او شود وحشت دارد. زن، در مواردی باید ترسو باشد یعنی از هر مسأله مشکوکی بترسد، احتیاط را کاملاً رعایت کرده و هنگام احساس خطر در خانه بماند تا در دام شیادان نیفتد. وجود این صفت در زنان یک جامعه به عفت عمومی و حفظ حریم‌ها در جامعه کمک می‌کند. البته ترسی که در این روایت مد نظر است، با داشتن شجاعت و روحیه قوی در برابر مصایب و نا ملایمات فرق دارد. ترسی که در این روایت مطرح شد، ترس در مورد نگهداری عفت و ناموس است.

بنابر مطالبی که گذشت در یک جمله می توان گفت :

این صفات در زنان هم از رذایل محسوب می شود، مگر در مواردی که این صفات مربوط به امور خانواده شود که در این صورت چنین صفاتی(البته با شرایطی که بیان شد) برای زن پسندیده است.

موفق باشید. منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم.

نویسنده : محمد صادق آقاجانی