چگونه آماده‌ی مرگ شویم؟

از امام علی عليه السّلام پرسیدند: چگونه آماده‌ی مرگ شویم؟

امیرالمومنین امام علی علیه‌السلام فرمودند:  با انجام واجبات، ترك محرّمات، و دارا بودن اخلاق خوب.

در این صورت، چنين فردى برايش فرقی ندارد كه او به‌سراغ مرگ رود يا مرگ به سراغ او بيايد.

قسم به خدا كه براي علی، فرقى ندارد كه او به سراغ مرگ رود يا مرگ به سراغ او بيايد.

ترجمه عيون أخبار الرضا،جلد ۱،صفحه ۶۰۲

امام علی علیه السلام فرمودند:

تارِک التّأهُّبِ للمَوتِ و اغتِنامِ المَهَلِ غافِلٌ عن هُجومِ الأجَلِ، تَرَحَّلوا فقد جُدَّ بِکم، و استَعِدّوا للمَوتِ فقد أظَلَّکم.

کسى که خود را براى مرگ آماده نسازد و فرصت ها را غنیمت نشمرد، از هجوم اجل غافل است. بار سفر بربندید، که براى بردن شما شتاب است، براى مرگ آماده شوید، که بر شما سایه افکنده است.

غرر الحکم: ح ۴۵۱۳ و ح ۴۵۱۴

امام علی(علیه السلام) در خطبه ۲۰۴ مى فرمايد: (خداوند شما را رحمت كند، آماده كوچ [از اين جهان] شويد، چرا كه نداى رحيل در ميان شما داده شده است و علاقه و تكيه خود را بر دنيا كم كنيد)؛ «تَجَهَّزُوا، رَحِمَكُمُ اللّهُ، فَقَدْ نُودِيَ فِيكُمْ بِالرَّحِيلِ، وَ أَقِلُّوا الْعُرْجَةَ عَلَى الدُّنْيَا».

امام(عليه السلام) در اين سخن، جامعه بشرى را به كاروانى تشبيه كرده كه مقصد مهمى در پيش دارد و او به عنوان رهبر كاروان به همه كاروانيان فرياد مى زند كه برخيزيد و آماده حركت شويد. «رحيل» به معناى كوچ كردن است و در اينكه مراد از آن حركت به سوى آخرت است يا سير و سلوك الى الله، هر دو تفسير در كلام شارحان آمده است و مانعى ندارد كه توده مردم مخاطب به آمادگى براى حركت به سوى قيامت باشند و خواص براى سير و سلوك الى الله.

در بعضى از روايات به جاى مجهّز شدن براى سفر آخرت، تعبير به «استعداد للموت» آمده است. شخصى از اميرمؤمنان(عليه السلام) پرسيد: «مَا الاسْتِعْدادُ لِلْمَوْتِ؟»؛ (آماده شدن براى مرگ و سفر آخرت چگونه است؟) فرمود: «أداءُ الْفَرائِضِ وَ اجْتِنابُ الْمَحارِمِ وَ الاشْتِمالُ عَلَى الْمَكارِمِ ثُمَّ لايُبالي أوَقَعَ عَلَى الْمَوْتِ أَمْ وَقَعَ الْمَوْتُ عَلَيْهِ»(۱)؛ (انجام واجبات و پرهيز از محرمات و دارا بودن فضايل اخلاقى است. سپس تفاوتى نمى كند او به سراغ مرگ برود [مانند استقبال از شهادت در ميدان جهاد] و يا مرگ به سراغ او آيد).(۲)

پی نوشت:

(۱). الأمالي، ابن بابويه، محمد بن على‏، كتابچى‏، تهران، ‏‏۱۳۷۶ ش‏، چاپ ششم، ص ۱۱۰، (المجلس الثالث و العشرون)؛ عيون أخبار الرضا(عليه السلام‏)، ابن بابويه، محمد بن على‏، محقق/ مصحح: لاجوردى، مهدى‏، نشر جهان‏، تهران،‏ ۱۳۷۸ ق‏، چاپ اول‏، ج ‏۱، ص ۲۹۷، باب (فيما جاء عن الإمام علي بن موسى(علیه السلام) من الأخبار المتفرقة).

(۲). پيام امام امير المومنين(عليه السلام‏)، مكارم شيرازى، ناصر، تهيه و تنظيم: جمعى از فضلاء، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، ۱۳۸۶ ش‏، چاپ اول‏، ج ۸، ص ۷۰.