چگونه گیاه مهاجم آبزی باعث کشتار عقاب‌ها می‌شود؟

این گیاه مهاجم که اتفاقا در ایران هم گزارش شده است میزبان سیانو باکتری به نام Aetokthonos_hydrillicola است. این سیانوباکتر الکالوئیدی به نام ایتوکتونوتوکسین تولید می کند که ساختار شیمیایی آن دارای پنج اتم بروم است. این ترکیب دارای ویژگی نوروتوکسینی (مخل سلول‌های عصبی است) و باعت بیماری واکوئلار میلنوپاتی در عقاب می‌شود. این ترکیبات ابتدا توسط وارد بدن جانورانی مانند پرندگان، آبزی ها و لاک پشتان شده و سپس وارد بدن عقاب می شود که با تخریب سلولهای عصبی آنها را می کشد. 

مدت‌ها بود که متخصصان حفاظت و پرنده شناسان با مرگ گسترده نوعی عقاب به نامHaliaeetus_leucocephalus_ شده بودند. دلیل این مرگ م میر مرموز آنها را به تحقیقات گسترده وادار کرد. آنها متوجه شدند که رابطه مستقیمی بین تالاب های آلوده به سیانوباکتر و مرگ عقاب ها وجود دارد. آنها متوجه شدند که عامل این کشتار ترکیبات سمی عصبی سیانوباکتری است که تا نود و پنج درصد برگ گیاه آبزی هیدریلا را تشکیل می‌دهد. اهمیت این کشف برای محققانی است که مدت‌هاست با مرگ دستجمعی پرندگان میانکاله مواجه هستند. 

از طرفی اخطار بسیار جدی به سازمان های مسئول است که اجازه ندهند اکوسیستم‌های آبی به گونه‌های مهاجم آلوده شود. اتفاقا این گیاه به عنوان گیاه آکواریومی هم فروش می‌رود. ما باید شناخت خود را در مورد ریسک گونه‌های مهاجم بالا ببریم. تنوع زیستی ایران نباید قربانی سود جویی و ندانم کاری عده‌ای شود که یک روز ماهی مهاجم وارد می کنند، یک روز با فروش حلزون‌های زینتی به شدت خطرناک شالیزارها را تهدید می‌کنند، یک روز کاهوی آبی، آزولا و سنبل آبی وارد می‌کنند و یک روز هم کهور آمریکایی، کونوکارپوس و یا پالونیا. مدتی هم بخشی از طبقه شهری که با چرخه‌های زیستی و عملکرد اکوسیستم‌ها ندارد با دخالت در روند طبیعی کنترل جمعیت‌های جانوران، با حمایت دو گونه مهاجم اهلی شده آسیب‌های جبران ناپذیری به اکوسیستم‌های کشور وارد می‌کنند.

امیدوارم که همکاران دانشگاهی و متخصصان بوم شناس و رسانه‌ها با آگاهی رسانی تلاش کنند تا مردم عزیز ما از خطرهای گونه‌های مهاجم آشنا کرده و اجازه ندهند به دام سودجویان و ناآگاهان بیفتند.

حسین آخانی