چگونگی ایجاد فتق دیسک کمر

یک حلقه مستحکم در خارج دیسک به نام آنالوس از محتویات ژله‌ای بخش داخل دیسک محافظت می‌ نماید.

به بخش داخلی دیسک بین مهره‌ها نوکلئوس پولپوزوسمی‌ گویند.

بر اثر افزایش سن و فرسایشی عمومی دیسک، بخشی از مایعات درونی دیسک که باعث انعطاف‌ پذیری و نرمی آن می‌شوند از دست می‌رود.

در نتیجه دیسک پهن‌تر و سخت‌ تر خواهد شد.

این فرآیند یعنی تحلیل دیسک ستون مهره‌ ها، نسبتاً خیلی زود در زندگی افراد آغاز می‌شود.

فشار یا استرس موجود در ستون فقرات می‌تواند باعث تورم، ترک‌ خوردگی و یا پارگی لایه خارجی دیسک شود.

اگر این اتفاق در ناحیه‌ی ستون فقرات کمری رخ دهد، برآمدگی دیسک می‌تواند ریشه‌های عصبی نخاع را در نزدیکی این منطقه تحت ‌فشار قرار دهد، و یا ممکن است مواد التهابی داخل دیسک باعث تحریک عصب‌ها شوند. نتیجه این فرآیند ایجاد دردی تیز در ناحیه باسن و اندام‌های تحتانی یعنی پاها خواهد بود.
 

مراحل دیسک کمر

تحلیل دیسک

حلقه خارجی دیسک باعث نگهداری دیسک کمر در مکان اصلی خود می‌شود. آسیب‌دیدگی دیسک باعث می‌شود بخش مرکز دیسک، موجب پارگی لایه خارجی دیسک شود. ممکن است در اثر پارگی لایه‌های دیسک، بیمار دچار درد شدیدی گردد.
 

برآمدگی دیسک

محتویات ژله مانند داخل دیسک بر لایه خارجی فشار وارد می‌کنند و باعث برآمدگی آن می‌شوند. این امر باعث ایجاد التهاب می‌شود که در پی آن ممکن است موجب تحریک عصب‌ها گردد، هر چند عصب‌ها تحت‌ فشار قرار نگرفته باشند.
 

ایجاد فتق

متورم شدن دیسک باعث ایجاد فشار بر روی عصب‌ها می‌شود. در نتیجه ممکن است علائم بیمار افزایش ‌یافته و یا پاهای او نیز درگیر شوند.
 

لغزش دیسک

محتویات ژله‌ای هسته‌ دیسک در میان لایه‌ها نفوذ پیدا کرده و باعث فشار بیشتر بر روی عصب‌ها می‌شوند.

علت‌ ها

با گذشت زمان در اثر فرایند طبیعی افزایش سن، از حجم مایعات دیسک‌ها کاسته می‌شود.

این امر باعث می‌شود حلقه سخت خارجی دیسک شکننده‌تر و آسیب‌پذیرتر گردد. در نتیجه احتمال پارگی و ترک‌خوردگی دیسک در اثر حرکات خفیف نیز (مانند برداشتن کیسه‌ی مواد غذایی، چرخاندن کمر در ورزشی مانند گلف یا چرخش ساده کمر مانند هنگام شدن به اتومبیل) افزایش خواهد یافت.

علت کمتر شایع و دیگر فتق یا پارگی دیسک، مربوط به آسیب‌دیدگی‌های ناشی از ضربه‌ها مانند سقوط یا حوادث رانندگی می‌شود.

آسیب‌دیدگی در ناحیه کمر می‌تواند فشار بیشتری بر دیسک‌ها در این ناحیه وارد کند، در نتیجه احتمال و فتق یا پارگی دیسک‌ها افزایش میابد.
 

عوامل خطر

عوامل خطرسازی که ممکن است احتمال فتق یا پارگی دیسک را افزایش دهد عبارت‌اند از:

سن

جنسیت

کارهای فیزیکی پرمشقت

چاقی شکمی

سیگار کشیدن

سابقه خانوادگی. 1

نشانه ها

ممکن است حتی بدون آنکه  متوجه باشید  مبتلا به فتق دیسک کمر باشید.

گاهی در عکس برداری از ستون فقرات افرادی که هیچ نشانه ای از مشکلات دیسک نداشته باشند فتق یا دیسک تشخیص داده می شود. اما در بعضی از موارد هم فتق با درد و نشانه هایی همراه است.

علائم شایع فتق دیسک کمر شامل موارد زیر می باشد:

درد تیز و منتشر شونده و مداوم که گاهی اوقات با بی حسی و لرزش همراه است که از پایین کمر شروع شده و به سمت پایین پاها پیش می رود.

درد، ضعف و بی حسی در کمر ، پا، گردن، شانه، قفسه سینه و بازو

درد پایین کمر یا پا که با نشستن، سرفه و عطسه وخیم تر می شود.
 

عوارض

با اینکه فتق دیسک کمر با درد همراه است اما معمولا یک  وضعیت بالینی اورژانس محسوب نمی شود. به ندرت پیش می آید که فتق سبب سندرم دم اسب شود که در آن ریشه اعصاب نخاعی تحت فشار قرار می گیرند.

برای از بین بردن این فشار اغلب نیاز به عمل جراحی است زیرا که اگر سریع اصلاح نشود می تواند سبب فلج دائمی گردد.

علائمی که در پایین بر شمرده شده اند نشان دهنده سندرم دم اسب هستند که مجوزی برای ورود بیمار به اورژانس به شمار می آیند:

درد، ضعف و بی حسی قابل توجه یا رو به افزایش که به سمت یک یا هر دو پا پیش می رود.

اختلال در کار مثانه یا روده ها مثل بی اختیاری یا سختی در ادرار حتی با مثانه پر

بی حسی پیش رونده در نواحی داخل ران ها، پشت پاها و اطراف مقعد.
 

آزمایش های تشخیصی

برای تشخیص فتق دیسک کمر، پزشک ابتدا سابقه بیماری شما را بررسی کرده و چندین تست فیزیکی از جمله تست های زیر را انجام می دهد:
 

تست بالا بردن عمودی پا

شما دراز می کشید و پزشک پایی را که درد دارد بالا می برد.
 

تست بالا بردن پای مخالف

شما دراز کشیده و پزشک پایی را که درد ندارد بلند می کند.
 

آزمایش عصبی

اگر تست های بالا با درد پا یا کمر همراه باشد ، این آزمایش انجام میگیرد که نتیجه مثبت آن نشانه وجود فتق دیسک کمر است.

آزمایش کامل شامل تست رفلکس، قدرت عضله، توانایی راه رفتن و وجود بی حسی است.

همچنین ممکن است پزشک وجود بی حسی در ناحیه مقعد را نیز بررسی کند زیرا که این قسمت هم ممکن است تحت تاثیر فتق قرار گیرد.
 

 

آزمایشات دیگر

در اغلب موارد تست های فیزیکی ای که در بالا توضیح داده شد برای تشخیص کافی است.

اگر پزشک تردید داشته باشد یا بخواهد عصبی را که تحت فشار است شناسایی کند یا بعد از 4 هفته درمان هیچ بهبودی مشاهده نشود ممکن است از تست های تشخیصی زیر هم استفاده شود:
 

اسکن MRI

در این روش از میدان مغناطیسی برای گرفتن عکس از بدن استفاده می شود. با کمک این تست می توان به طور قطعی محل فتق را شناسایی کرد و عصب تحت فشار را یافت.
 

سی تی اسکن

بوسیله اشعه ایکس ، عکسی از مقطع ستون فقرات و اجزای اطراف آن تهیه می شود.
 

میلوگرام

رنگی درون مایع نخاعی تزریق شده و سپس اشعه ایکس به آن تابانده می شود. این آزمایش می تواند نشان دهنده فشار بر روی نخاع یا عصب بر اثر فتق دیسک کمر یا دلایل دیگر باشد.
 

اشعه ایکس

این روش به تنهایی نمی تواند در تشخیص این بیماری کمک کند اما می تواند در تشخیص سایر مواردکمر درد مثل عفونت، تومور یا شکستگی استخوان کمک کند. 2
 

درمان

گاهی اوقات، هنگامی که یک تست مانند ام آر آی برای دیگر بیماری ها انجام می شود، فتق دیسک به صورت تصادفی شناسایی می شود. اگر هیچ گونه علامتی وجود نداشته باشد، درمان خاصی لازم نیست.

بسته به شدت علائم، درمان های بدون جراحی و جراحی مختلفی از جمله جراحی بسته ستون فقرات برای فتق و پارگی دیسک به کار برده می شود که عبارتند از طب فیزیکی، داروهای شل کننده عضلات، داروهای ضد درد و ضد التهاب، تزریق موضعی کورتیزون (تزریقات اپیدورال) و عمل جراحی باز و بسته.

در هر مورد، فرد مبتلا به فتق دیسک باید استراحت کند تا از آسیب دیدن مجدد دیسک جلوگیری شود.

گاهی اوقات، بیماران (حتی افرادی با درد شدید که در مراحل ابتدایی بیماری خود قرار دارند)، می توانند با اقدامات محافظه کارانه مانند طب فیزیکی و ورزش منظم، تزریق اپیدورال کورتیزون، و یا اینکه مصرف خوراکی داروهای کورتیزونی، بدون نیاز به جراحی درمان شوند.

در بیشتر موارد نیز، انجام عمل های جراحی بسته، مانند جراحی با لیزر می تواند به درمان فتق و پارگی دیسک کمر کمک کند.

روشهای جراحی بسته دیسک کمر با هدایت سونوگرافی و تصاویر همزمان و زنده فلوروسکوپی از محل دیسک و تنها از طریق سوزن وپروب های مورد نیاز( لیزر ویا نوکلئوتوم و…) انجام می پذیرد، در نتیجه کاهش عوارض عمل دیسک کمر و در نهایت کاهش هزینه‌های عمل جراحی مهمترین ویژگی این طب است. 

لیزر نوکلئوتومی جراحی بسته دیسک کمر یک روش درمانی دارای حداقل سطح تهاجم است که در آن مواد داخلی یک دیسک بین مهره ای برآمده یا دچار فتق که باعث وارد شدن فشار به ریشه یک عصب یا کانال نخاعی شده، برداشته می شود. از مزایای لیزر نوکلئوتومی تاثیر آن برای تسکین درد مزمن یا بلند مدت است.

در حال حاضر گروهی از روش های جراحی برای درمان فتق دیسک کمر وجود دارند. هر نوع عمل جراحی، بسته به وضعیت بیمار تغییر می کند و تا حدود زیادی به شرایط مهره ای که اطراف دیسک آسیب دیده وجود دارد بستگی دارد.

اقدامات جراحی شامل عمل بسته میکرودیسککتومی که از ابزارهای جراحی بسیار کوچک استفاده می کند و جراحی باز (روش خلفی یا قدامی) می شود.

هنگامی که سندروم دم اسب که در قبل توضیح داده شد وجود داشته باشد، عمل جراحی فوری ضروری است.

هزینه درمان، به روش درمان انتحابی و چگونگی درمان بستگی دارد و باید توسط  پزشک، پس از بررسی دقیق بیماری شما، و در نظر گرفتن این موضوع که آیا به عمل جراحی نیاز است یا خیر، قیمت مناسب تعیین شود.

همواره با یک پزشک متخصص درد در ارتباط باشید تا بتوانید از جدیدترین روش های درمانی موجود که معمولا در کلینیک های تخصصی درد ارائه می شوند اطلاع یابید و بیماری خود را به بهترین شکل ممکن کنترل و درمان کنید. 3

پی نوشت:
1.www.doctorsaadati.com
2.www.mihanpezeshk.com
3.www.drheidarian.ir