بیعت با امیرمؤمنان(علیه السلام)، فراگیر، همگانی، از روی خواست واقعی مردم و بیعتی آزادانه بود[ نهج البلاغه، نامه 1.] و امام برای استحکام پایه‌های حکومت خود، صحابه و مردم را کاملاً آزاد گذاشت و به آنان وقت فکر کردن داد و سپس در مرکز عمومی برای بیعت حاضر شد تا راه عذرها را به روی تمام مردم ببندد. امام در این باره می فرمود: «بیعت شما با من بی اندیشه و تدبیر نبود و کار من با شما یکسان نیست. من شما را برای خدا می خواهم و شما مرا برای خود می خواهید. ای مردم، مرا بر کارِ خود یار باشید و فرمانم را پذیرفتار».[ نهج البلاغه، خطبه 136؛ شیخ مفید: الارشاد، ج1، ص 243.]حضرت، به منظور پیش گیری از بهانه جویی های آینده، مشارکت بزرگان صحابه را در این امر لازم دانست؛ بیعت را از آن «اصحاب بدر» شمرد و فرمود: «هر کس را آنان خلیفه کنند بر مسند خواهد نشست. پس تمامی یادگاران نبرد بدر نزد علی(علیه السلام) آمدند و خواستار بیعت شدند».[ رسول جعفریان: تاریخ خلفا، ص 228؛ احمدبن یحیی بلاذری: انساب الاشراف، ج 2، ص 9.]
در آغاز طلحه برخاست، دست بیمار و ناتوانش را پیش آورد و با امام بیعت کرد.[ قبیصه پسر جابر، بیعت او را به فال بد گرفت و گفت: «عجب حالتی، اول دستی که بر دست امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) آمد در بیعت، دست شَل بود. به خدای که بیعت طلحه ناپایدار باشد و ناقص بود». ابن اعثم کوفی: الفتوح، ترجمه محمدبن احمد مستوفی هروی، ص 392.] سپس زبیر و آن گاه مهاجران و انصار[ امام در نامه خود به معاویه چنین مرقوم داشت: «مردمی که با ابوبکر و عمر و عثمان بیعت کردند، هم بدانسان بیعت مرا پذیرفتند». نهج البلاغه، نامه 6] و همه ساکنان مدینه با حضرت علی(علیه السلام) بیعت کردند».[ به گفته طبری، «تا آن جا که ما می دانیم، احدی از انصار از بیعت با علی تخلف نکرد». محمد بن جریر طبری: تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الرسل و الملوک، ج4، ص 431) ]
به گفته مورخان، همه شرکت کنندگان در بدر که تا آن زمان زنده بودند، با علی(علیه السلام) پیمان وفاداری بستند.[ حسین بن محمد دیار بکری: تاریخ الخمیس، ج 2، ص 261.]
در یک اقدام بی سابقه، مردم با آزادی کامل و سرور و شادمانی فوق العاده‌ای به حکومت او روی آوردند و با امام بیعت کردند، به طوری که حتی یکی از دشمنان حضرت درباره‌ی بیعت علی(علیه السلام) می‌گوید: مسلمانان آن‌طور که به خلافت علی(علیه السلام) رو آوردند درباره‌ی خلافت عثمان اطمینان خاطر نداشتند، حکومت علی با رضایت و سرور دل ها و اطمینان قلب ها و امیدواری مردم و آیند‌ه‌ا‌ی درخشان مواجه گردید ولی مردم وقتی با عثمان بیعت می‌کردند با ترس و کدورت و اضطراب و تردید با وی بیعت کردند و درباره‌ی وی هماهنگی نداشتند.[ طه‌حسین، الفتنه الکبری، ج2، ص112.]ابن حجر درباره بیعت بی نظیر همگان با امام این گونه می نویسد:
«بیعت خلافت با علی(علیه السلام) پس از کشته شدن عثمان و در اوائل ذی الحجه سال 35 هـ. ق صورت گرفت و مهاجران و انصار و همه کسانی که در شهر بودند با او بیعت کردند و به وسیله نامه از اهالی استان ها بیعت خواسته شد و همه شان پذیرفته بیعت کردند جز معاویه در میان اهالی شام.»[ ابن حجر، فتح الباری، ج 7، ص 586. ]