چیزهای مهم تکرار نمی‌شوند

مقصود از سبک شخصی فیلم‌ساز در ناگهان درخت مقایسه‌ی موبه‌موی تمام عناصر سازنده‌ی فیلم با اثر قبلی نیست. صفی یزدانیان یا اصلا وودی آلن با قراردادی نبسته‌اند که مثلا اولی تا همیشه در دنیای تو ساعت چند است؟ بسازد و دومی تا می‌تواند آنی هال… لابد همین توقعات غیرمنطقی است که وودی آلن را هر ساله از شبه‌طرفداران خودش دور می‌کند! آنی هال چه ربطی می‌تواند به نیمه شب‌در پاریس داشته باشد؟ و سؤال مهم‌تر این است که چرا باید ربط داشته باشد؟ درصورتی‌که هر دو فیلم، در نوع خودشان درخشان هستند و جهانی را که فیلم‌ساز دوست دارد، با دو روایت و در دو فضای مختلف اما سنجیده جلو می‌بَرند. آن‌چه اهمیت دارد مؤلفه‌های فیلم‌سازی‌ و مشخصه‌های سبکی فیلم‌ساز در آثار مختلف اوست. چیزی که وودی آلن (مثل پولانسکی) در تمام آثارش از آن برخوردار است؛ با هر چند ستاره‌ی تقریبی یا دقیقی که به آن بدهند. حالا این‌که یک کارگردان ایرانی در دومین ساخته‌ی بلند خودش به چنین امضای درخوری برسد، نشانه‌ی قوت جهان‌بینی اوست؛ نه تکرار و کپی از فیلم اول خودش.

ما در هر دو فیلم صفی یزدانیان یک رشت تاکیدی داریم که لزوماً به زمان و زمانه‌ی خاصی تعلق ندارد. شبیه به نیویورک در فیلم‌های وودی آلن. حالا اگر فردا روزی صفی دلش بخواهد لوکیشن خودش را از رشت (نه فقط به تهران) که حتی به پاریس ببرد، نباید با یک تصور اجباری و سطحی این را خیانت به طرفداران لوکیشن قبلی دانست! به‌خصوص درباره‌ی این کارگردان که حتی در پیوند رشت و پاریس نیز تبحر دارد.

سرزمین مادری، خودِ مادر، مفاهیم نوستالژیک در معنای وسیع آن (و نه صرفاً ظاهری)، دیالوگ‌های منحصربه‌فرد شاعرانه، قاب‌های بکر و عکس‌هایی که از آن به درون کاراکترها می‌رسیم، موسیقی خاصی که در تمام بستر فیلم به‌درستی جریان دارد و تعلیق‌های زمانی مختلف از جمله ویژگی‌های هر دو فیلم صفی یزدانیان است. بدون آن‌که فرهادهای فیلم ارتباطی به هم داشته باشند. پس اولین اشتباه در مواجهه با فیلم، مقایسه فرهادی‌ست که پیمان معادی بازی‌اش می‌کند: شخصیتی که بیش‌تر از دلبستگی، وابستگی دارد و به‌تعبیر مهتاب باز می‌خواهد کاری نکند… درست برخلاف فرهاد قاب ساز (علی مصفا) که دلبستگی‌اش به وابستگی‌اش می‌چربد و این دلتنگی را حتی در گروی خدمت به مادرِ گیله‌گل می‌تواند ارضا کند. ضمن این‌که اساساً جهانِ فیلم و کاراکتر قبلی فانتزی‌تر و جادویی‌تر، و دنیای فرهادِ ناگهان درخت رئال‌تر است که شرایط درام و موقعیت‌های ملودرام به غم‌انگیزی شاعرانه‌‌اش می‌افزاید.