دوست گرامی. سلوک نوعی حرکت از ظاهر فریبنده و ناپایدار دنیا به باطن آن است، زیرا ما معتقدیم که حقیقت در باطن عالم است و حقایق باطنی هستند که اصیل و پایدار و انسان سازاند و ما را به آرزوی نهایی خود می رسانند.
ما معمولا با ظاهر جهان هستی سروکار داریم و عالم ناسوت را می شناسیم، اما در فلسفه الهی ثابت شده است که این عالم ظاهری که مشاهده می کنیم، دارای باطن است و عوالم باطنی که از آن به عالم غیب، ملکوت، جبروت و لاهوت نام می برند، بسیار بزرگتر از عالم ظاهر است.
روی همین حساب انسان نیز ظاهر و باطن دارد. با ظاهر خود با عالم ظاهر و طبیعت ارتباط دارد و با باطن و روح خود با ماورای طبیعت و باطن هستی در ارتباط است.
چهره ظاهری انسان با ظاهر هستی، یعنی در عالم طبیعت پرورش می یابد و چهره باطنی او در ارتباط با باطن هستی رشد می کند و کامل می شود.
همانگونه که تمام هستی بر حرکت استوار است و اگر حرکت را از جهان سلب کنند، می میرد و نابود می شود، سلوک هم نوعی حرکت درونی و انسانی است که اگر حذف شود، انسانیت انسان می میرد و نابود می شود.
سلوک، رفتن از عالم ماده به عالم معنا است، از عالم بیرون به عالم درون، از ظاهر به باطن، از عالم نفس به عالم عقل و از سطح به عمق وجود انسان، از عالم کثرت به عالم وحدت.
انسان تا از عالم بیرون به عالم درونی خود کوچ نکند و به خدا و ماورای طبیعت وصل نشود، لذت عبادت و ارتباط با خدا را نمی چشد و روح اش به تعالی نمی رسد، این همان حقیقت و فلسفه سلوک است.
انسان با درون گرایی و زندگی در عالم وحدت، به آرامش می رسد، در حالی که بیرون گرایی افراطی بی قراری و اضطراب می آورد.
ما هنگامی حضور خدا را در دل حس می کنیم که از عالم طبیعت به عوالم درونی خود مهاجرت کنیم و بنده خدا شویم، در اثر این هجرت است که راه انسان به ماورای طبیعت باز می شود و وصول به مقام ولایت و قرب ممکن می گردد.
اولیای خدا بیشتر اوقات خود را در عوالم درونی سپری می کنند، به همان مقدار که آنها درون گرا هستند، مردم عادی بیرون گرایند.
بر طالب کمال لازم است که در کنار برون گرایی، درون گرایی را نیز تمرین کند و در درون خود عالمی برای خویش بسازد، عقلانی و عرفانی و مقدار زیادی از وقت خود را در آن سپری نماید، تا به درجات کمال و آرامش برسد.
توجه داشته باشید که عوالم درونی انسان به تدریج ساخته و گسترش می یابد، درست مانند عالم بیرونی که تدریج در آن هست.
بدن انسان ابتدا کوچک است و کم کم بزرگ و بزرگتر می شود، روح هم همین طور است، محیط روح انسان به تدریج رشد می کند و بزرگ می شود.
بزرگی و کوچکی افراد انسانی و عالمان و بزرگان دینی به بزرگی و کوچکی عوالم درونی و روح آنها بستگی دارد، بزرگ شدن روح انسان نیز وابسته به بزرگی عالم عقل و دل آدمی است!
ما بدن و جسم خود را فراموش نمی کنیم، زیرا بدن و عالم بیرونی نیز نقش ابزاری دارد و می تواند کمک کار روح باشد اما هدف انسان در زندگی تربیت و رشد روحی است.
البته سلوک چندین گام و مرحله نظری و علمی دارد که با هدف وصول به رضایت و محبت الهی انجام می شود. اگر کسی محبوب خدا شد به عرفان و کشف و شهود می رسد و چشم و گوش دلش باز می شود و می بیند و می شنود آنچه را که دیگران نمی بینند و نمی شنوند و از این طریق به نهایت کمال و قرب الهی می رسد و خلیفه خدا در روی زمین می گردد.