خانه » همه » مذهبی » کارگزار نظام اسلامی

کارگزار نظام اسلامی


کارگزار نظام اسلامی

۱۳۹۲/۰۳/۲۲


۷۰۷ بازدید

منظور ازکارگزار حکومتی کیست؟و کارگزار نظام اسلامی باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟

کارگزار در لغت به معنای انجام دهنده کار , عامل و مأموراست( معین , محمد , فرهنگ معین , تهران : امیر کبیر , 1377, ج3, ص 2814) و منظور از کارگزار حکومتی , مسئولان حکومتی هستند .روشن است که کارگزاران هر نظام سیاسی بسته به مبانی فکری و نظری حاکم بر آن نظام سیاسی باید دارای ویژگی ها و شاخصه هایی باشند و در نظام اسلامی که بر پایه مبانی اسلامی شکل گرفته است , کارگزاران حکومتی باید از ویژگی هایی برخوردار باشند که با مبانی دینی همخوانی داشته باشد .در اینجا برای آشنایی بیشتر به مهمترین ویژگی ها و شاخصه های کارگزاران حکومت اسلامی اشاره می کنیم .
ویژگی ها و شاخصه های کارگزاران دولت اسلامی
کسانی که در مسؤولیت ها و پست های حکومت اسلامی وارد می شوند باید دارای صفاتی باشند که در کلام وحی و معارف ائمه علیهم السلام بر آن تاکید شده است. در این جا به برخی از این صفات اشاره می شود.
1 – شایستگی و لیاقت
کارگزار دولت اسلامی شایسته ترین فرد از میان سایر افراد برای انجام کاری است که بر آن گمارده شده است; زیرا پست ها در حکومت اسلامی امانت است و باید امانت ها را به اهل آن سپرد. خداوند متعال می فرماید: «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها» «خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به اهلش بسپارید.» (نساء/58) در دولت اسلامی نباید پست ها بر اساس روابط فامیلی، حزبی و غیره تقسیم شود، بلکه مسؤولیت ها باید بر اساس شایستگی و لیاقت و کاردانی افراد باشد.
اگر رئیس دولت اسلامی فردی را به یکی از پست های حساس جامعه اسلامی منصوب کند در حالی که فردی شایسته تر از او وجود داشته باشد، به خدا و رسول او و افراد جامعه خیانت کرده است. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله فرمود: «من تولی من امر المسلمین شیئا فاستعمل علیهم رجلا وهو یعلم ان فیهم من هو اولی بذلک واعلم منه بکتاب الله وسنة رسوله فقد خان الله ورسوله وجمیع المؤمنین « هر کس از امور مسلمانان مسؤولیتی را بر عهده بگیرد و سپس فردی را بر آنان به کار گمارد که می داند شایسته تر از او به این کار و داناتر از او به کتاب خدا و سنت پیامبر [برای تصدی این مقام] در جامعه وجود دارد [و با این حال فرد غیر شایسته را انتخاب کند] به خدا و رسول او و به تمام مؤمنان خیانت کرده است.» (بحار الانوار، ج 30، ص 705)
2 – امانتداری
منصب ها و مقام های دولتی نوعی امانت است که در اختیار کارگزاران نظام اسلامی قرار می گیرد. دولتمردان امین به سمت های خود به عنوان یک ودیعه الهی نگریسته و هرگز در فکر خیانت در امانت و استفاده های شخصی و گروهی از آن نمی افتند. آنان می دانند که روزی باید این امانت ها را به دیگران بسپارند و در مقابل عملکرد خود پیش خداوند و مردم مسلمان پاسخگو باشند.
امیر مؤمنان علیه السلام به اشعث بن قیس که فرماندار آن حضرت در آذربایجان بود، نامه ای نوشته و در مورد بهره برداری ناروا از بیت المال و پست و مقام به او هشدار می دهد. آن حضرت در نامه خویش که پس از جنگ جمل و در شعبان سال 36.ه در کوفه نوشته است، خطاب به اشعث و تمام دولتمردان اسلامی می فرماید: «وان عملک لیس لک بطعمة ولکنه فی عنقک امانة وانت مسترعی لمن فوقک مطمئنا ریاستی که به تو سپرده شده برای تو لقمه ای چرب نیست، بلکه بار امانتی در گردن توست که [در پاسداری از آن ]باید مافوق خویش را پاسخگو باشی.» (نهج البلاغه، نامه 5)
3 – مسؤولیت شناسی در مقابل مشکلات مردم
دولتمردان اسلامی خود را در مقابل مشکلات تک تک افراد جامعه مسؤول می دانند و برای رفع مشکلات مؤمنین ساسیت خاصی دارند. آنان با احساس گرفتاری برای یکی از مؤمنین، خواب راحت نخواهند داشت تا مشکل برادر ایمانی خود را حل کنند.
کارگزار با ایمان در دولت اسلامی همیشه این نوای ملکوتی پیشوای ششم علیه السلام را با گوش جان می شنود و به آن عمل می کند: «ایما مؤمن نفس عن مؤمن کربة وهو معسر، یسر الله له حوائجه فی الدنیا والاخرة، قال: ومن ستر علی مؤمن عورة یخافها ستر الله علیه سبعین عورة من عورات الدنیا والاخرة. قال: والله فی عون المؤمن ما کان المؤمن فی عون اخیه. فانتفعوا بالعظة وارغبوا فی الخیر هر کس گرفتاری مؤمنی را که در سختی افتاده رفع کند، خدا حوائج دنیا و آخرتش را آسان کند و هر که عیب مؤمنی را که از آن می ترسد بپوشاند، خدا 70 عیب دنیوی و اخروی وی را بپوشاند، و تا زمانی که مؤمن در حال کمک کردن به برادرش باشد، خدا در حال کمک کردن به اوست. از موعظه سود ببرید و در کار خیر رغبت کنید.» (اصول کافی، ج 3، ص 286)
4 – ساده زیستی و پرهیز از ثروت اندوزی
ساده زیستی، یکی دیگر از ویژگی های دولتمردان اسلامی است.
علی علیه السلام کامل ترین الگوی دولتمردان اسلامی خطاب به عثمان بن حنیف یکی از استانداران خطا کار خود، که از شیوه ساده زیستی روی گردان و به دنیاگرایی و زندگی تجملاتی دل بسته و با ثروتمندان و مرفهین بی درد همنشین شده بود، می فرماید: «یابن حنیف! فقد بلغنی ان رجلا من فتیة اهل البصرة دعاک الی مادبة، فاسرعت الیها تستطاب لک الالوان، وتنقل الیک الجفان وما ظننت انک تجیب الی طعام قوم عائلهم مجفو وغنیهم مدعوفانظر الی ما تقضمه من هذا المقضم، فما الشتبه علیک علمه فالفظه وما ایقنت بطیب وجوهه فنل منه; ای پسر حنیف! به من گزارش داده شده که مردی از سرمایه داران بصره تو را به یک مهمانی فرا خوانده و تو به سرعت به سوی آن شتافتی. خوردنی های رنگارنگ برای تو آورده می شود و کاسه های پر از غذا پی در پی جلوی تو نهاده می شود. گمان نمی کردم مهمانی مردمی را بپذیری که نیازمندانشان [با ستم] محروم شده و ثروتمندانشان [بر سر سفره] دعوت شده اند. پس به آنچه از این خوردنی می خوری بنگر، آن چه حلال و حرام بودنش را نمی دانی دور بیفکن و آنچه را به پاکیزگی و حلال بودنش یقین داری مصرف کن.»
امام علیه السلام در ادامه اضافه می کند: «الا وان لکل ماموم اماما یقتدی به ویستضیئ بنور علمه. الا وان امامکم قد اکتفی من دنیاه بطمریه ومن طعمه بقرصیه. الا وانکم لا تقدرون علی ذلک ولکن اعینونی بورع واجتهاد وعفة وسداد آگاه باش! هر پیروی را امامی است که از او پیروی می کند و از نور دانش او روشنی می گیرد. آگاه باش! امام شما از دنیای خود به دو جامه فرسوده و از غذایش به دو قرص نان رضایت داده است. البته شما توانایی چنین کاری را ندارید، اما با پرهیزکاری و تلاش فراوان و پاکدامنی و راستی، مرا یاری دهید.» (نهج البلاغه، نامه 45)
5 – قانون مداری
در جامعه اسلامی همه افراد از کوچک و بزرگ، رئیس و مرؤوس، همه و همه در برابر قانون الهی مساویند و هیچ کس فراتر از قانون نیست. در این میان دولتمردان و تمام کارگزاران دولت اسلامی وظیفه ای به مراتب سنگین تر از دیگران دارند، زیرا، اگر مجریان قانون، خود در برابر آن خاضع نباشند از دیگران چه انتظاری می توان داشت؟ کارگزاران امین و دلسوز دولت اسلامی باید آن چنان به قانون حکومت خویش پای بند باشند که عواطف خویشاوندی، روابط دوستانه و … نتواند آنان را به تخلف از قانون وادارد و آنان را مقابل خواسته های غیر قانونی تسلیم کند.
علی علیه السلام در مورد تساوی همه افراد در برابر قانون حق می فرماید: «لا یجری لاحد الا جری علیه، ولایجری علیه الا جری له ولو کان لاحد ان یجری له ولایجری علیه لکان ذلک خالصا لله سبحانه (16) ; [حق] به سود کسی اجرا نمی شود مگر اینکه [روزی] به زیان او نیز به کار می رود، و چون به زیان کسی اجراء شود روزی به سود او نیز جریان خواهد داشت. اگر بنا باشد حق به سود کسی اجراء شود و علیه او اجرا نشود، این مخصوص خدای سبحان است [نه دیگر آفریده ها].» (نهج البلاغه، خطبه 216)
کارگزاران دولت اسلامی هیچ گاه برای خود، فامیل و وابستگانشان در برابر قانون مصونیت قائل نمی شوند و به مسلمانان خیانت نمی کنند.
امیر مؤمنان علیه السلام با قانون شکنان برخوردی قاطع داشت و هیچ گاه اجازه نمی داد که فردی از دولتمردان و وابستگان حکومت، خود سرانه قانون را زیر پا بگذارد و به نفع خود و یا کسان دیگر عملی خلاف قانون انجام دهد. آن حضرت در نامه ای که به یکی از کارگزاران متخلف خود نوشته است، شدیدا وی را نکوهش کرده و در فرازی از آن نامه می فرماید: «والله لو ان الحسن والحسین فعلا مثل الذی فعلت، ما کانت لهما عندی هوادة، ولا ظفرا منی بارادة، حتی آخذ الحق منهما واریح الباطل عن مظلمتهما به خدا قسم! اگر حسن و حسین چنان می کردند که تو انجام دادی، از من روی خوش نمی دیدند و به آرزو نمی رسیدند تا آن که حق را از آنان باز ستانم و باطلی را که به ستم آنان پدید آمده، نابود سازم.» (همان، نامه 41)
امیر مؤمنان علیه السلام در برابر درخواست نامشروع برادرش عقیل، که از آن حضرت تقاضای مقداری گندم از بیت المال مسلمانان – به صورت غیر قانونی – داشت، میله ای آهنی را داغ کرده و به دست او نزدیک نمود، آن گاه که عقیل نزدیکی حرارت آهن را احساس کرد ناله اش بلند شد. امام به وی فرمود: «ثکلتک الثواکل، یا عقیل! اتئن من حدیدة احماها انسانها للعبه وتجرنی الی نار سجرها جبارها لغضبه! اتئن من الاذی ولاائن من لظی؟ گریه کنندگان بر تو بگریند، ای عقیل! آیا تو از آهن پاره ای که آدمی آن را برای بازی خود (در یک حرکت نمایشی) سرخ کرده ناله می کنی و مرا به سوی آتش که خداوند قهار آن را از روی غضب خویش افروخته، می کشانی؟! تو از حرارت ناچیزی می نالی و من از حرارت آتش الهی ننالم؟!»( همان، خطبه 225)
6 – اصالت خانوادگی
خانواده، روحیات پدر و مادر و مربیان، نقش به سزایی در شخصیت افراد دارد. توجه به ریشه ها و اصالت افراد در گزینش آنان برای کارهای دولتی، مسؤولین درجه یک نظام را در رسیدن به اهداف خویش بیشتر یاری خواهد کرد. اگر به این نکته مهم تربیتی توجه نشود و آلوده نژادان و پست فطرتان، به پست های مهم دولتی راه یابند، ضررهای جبران ناپذیری رابه نظام اسلامی وارد خواهند کرد.
دومین شخص عالم امکان، علی علیه السلام به این نکته ظریف توجه خاصی داشته و در انتخاب کارگزاران حکومتی و سپردن منصب های دولتی به افراد، ضمن دستور العملی به مالک اشتر، سردار با کفایت خود، چنین رهنمود می دهد: «وتوخ منهم اهل التجربة والحیاء، من اهل البیوتات الصالحة، والقدم فی الاسلام المتقدمة، فانهم اکرم اخلاقا، واصح اعراضا واقل فی المطامع اشراقا وابلغ فی عواقب الامور نظرا کارگزاران دولتی را، از میان مردم با تجربه و با حیا، از خاندان های صالح [و پاکیزه و با تقوی] که در مسلمانی سابقه درخشانی دارند انتخاب کن، زیرا اخلاق آنان گرامی تر و آبرویشان محفوظتر و طمع ورزی شان کمتر و آینده نگری آنان بیشتر است.» (همان، نامه 53)( (www.hawzah.net/fa/magazine/magart/2689/4292/28386

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد