کدام عقرب در کمین آل‌سعود نشسته است؟

جدال افعی‌ها در صحرای عربستان

دکتر حسن هانی‌زاده: در ادبیات جاهلی اعراب مقوله‌ای وجود دارد که می‌گوید زمانی که افعی‌های صحرا با هم درگیر می‌شوند با پرتاب زهر خود به سوی همدیگر سعی می‌کنند یکدیگر را از پای دربیاورند.

در همین هنگام یک عقرب که در کمین افعی‌ها نشسته در انتظار می‌ماند تا سم افعی‌ها تمام شود و این افعی‌ها مصونیت خود را از دست بدهند.

آنگاه این عقرب به همه افعی‌های درگیر، نیش می‌زند و آنها را از پای درمی‌آورد و به این ترتیب از بزرگ‌ترین دشمنان خود رها می‌شود.

وضعیت عربستان هم مانند وضعیت افعی‌های صحراست و پس از درگیر شدن 2 قبیله السدیری و الشمری ممکن است یک عقرب ناتوان، آنان را مورد حمله قرار دهد. حال سوال اینجاست که این عقرب اکنون در کجا کمین کرده است؟ بسیاری از ناظران بر این عقیده هستند که این عقرب ممکن است اکنون در گوشه‌‌ای از عربستان در کمین جنگ افعی‌های صحرا نشسته باشد.

مرگ ملک عبدالله، پادشاه 90 ساله عربستان و جانشینی ملک سلمان بن عبدالعزیز 79 ساله به‌عنوان پادشاه جدید، جدال شاهزادگان سعودی را تشدید کرد.

سلمان که یکی از 7 برادر السدیری است بلافاصله پس از جلوس بر تخت پادشاهی مقرن بن عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد و محمد بن نایف را به‌عنوان جانشین ولیعهد منصوب کرد.

اگر چه مقرن بن عبدالعزیز که از یک مادر یمنی متولد شده در دایره تنگ شاهزادگان سعودی جایگاهی ندارد اما انتصاب وی به‌عنوان ولیعهد با چراغ سبز آمریکا صورت گرفته است. در حقیقت همزمان با تشدید بیماری ملک عبدالله، پادشاه سابق عربستان، کاخ سفید با توجه به وجود اختلاف در میان 6هزار شاهزاده سعودی و 2 قبیله السدیری و الشمری، سریعا کمیته‌ای را مامور مدیریت انتقال قدرت در عربستان کرد.

اعضای این کمیته با توجه به شناخت دقیقی که از اختلافات شاهزادگان و ساختار سنتی موجود در عربستان و نبود قانون اساسی و سازوکار انتقال قدرت دارند با شورای بیعت این کشور دیدار کردند.

اعضای شورای بیعت نسبت به انتخاب مقرن بن عبدالعزیز به‌عنوان ولیعهد حساسیت زیادی از خود نشان دادند زیرا او را عنصری «دخیل» و خارج از مدار شاهزادگی می‌دانند.

مقرن 69 ساله از یک مادر یمنی به نام «برکه» که به خدمتکاری در دربار ملک عبدالعزیز، پادشاه اسبق عربستان اشتغال داشت و بعدا به همسری پادشاه درمی‌آید، متولد شده است. از آنجایی که براساس یک قانون نانوشته قبیله‌ای هر یک از فرزندان ملک عبدالعزیز که از مادری خارج از 2 قبیله السدیری و الشمری متولد شده، نمی‌تواند پادشاه شود لذا براساس این سنت قبیله‌ای مقرن نمی‌تواند ولیعهد پادشاه شود اما درباره سلمان بن عبدالعزیز که یکی از 7 برادران السدیری تلقی می‌شود، شورای بیعت هیچگونه اعتراضی نسبت به انتخاب وی به عنوان پادشاه نداشت.

ملک سلمان بن عبدالعزیز از بیماری آلزایمر رنج می‌برد و گفته می‌شود حتی نام فرزندان خود را نیز فراموش می‌کند. کمیته انتقال قدرت آمریکا به این نتیجه رسید که چون سلمان بن عبدالعزیز از توانایی جسمی لازم برای انجام امور پادشاهی برخوردار نیست لذا مقرن بن عبدالعزیز و محمد بن نایف را به‌عنوان ولیعهد و جانشین ولیعهد به شورای بیعت تحمیل کرد.

این دو شخصیت چسبندگی سیاسی شدیدی به آمریکا دارند و از توانایی فوق‌العاده‌ای برای مقابله با گروهک تروریستی القاعده برخوردارند. حضور محمد بن نایف به‌عنوان جانشین ولیعهد این فرصت را به آمریکا خواهد داد تا دستورات خود را از طریق وی به دولت عربستان دیکته کند.

اما پادشاه عربستان بلافاصله پس از جلوس بر تخت پادشاهی 36 تن از وابستگان به ملک عبدالله پادشاه سابق و افراد وابسته به قبیله الشمری را از پست‌های کلیدی برکنار کرد.

گفته می‌شود خالد التویجری، رئیس دیوان ملک عبدالله و رئیس دربار و جعبه سیاه پادشاه سابق، اکنون در بازداشت به‌سر می‌برد. همچنین مشعل و متعب، فرزندان ملک عبدالله از مسؤولیت‌های نظامی و سیاسی خود برکنار شده‌اند که این امر از سوی قبیله الشمری به عنوان کودتای ملک سلمان علیه این قبیله تلقی شده است. ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان وابسته به قبیله الشمری بود و از سال 2005 که به پادشاهی رسید عوامل قبیله السدیری را از قدرت برکنار کرد.

فهده بنت العاصی بن الشریم، مادر ملک عبدالله وابسته به قبیله الشمری بود و به همین دلیل این قبیله از سال 2005 همه پست‌های کلیدی سیاسی، امنیتی و نظامی را در اختیار گرفت. لذا هر چند آمریکایی‌ها توانستند انتقال قدرت را در عربستان به خوبی مدیریت کنند اما قطعا «جنگ افعی‌های صحرا» در آینده نزدیک آغاز خواهد شد.

سوال اینجاست که اگر افعی‌های صحرا درگیر شوند چه اتفاقی برای کشور ثروتمندی مانند عربستان که دارای ساختار قبیله‌ای کاملا سنتی است، روی خواهد داد؟