کلام طیب و عمل صالح در آیه ۱۰ فاطر
۱۳۹۲/۰۷/۲۱
–
۱۴۵۸ بازدید
آیه ×و العمل الصالح یرفعه× به چه حقیقتی اشاره دارد؟ ضمیر ×ه× در آخر جمله، به خدا برمیگردد یا به انسان انجام دهنده عمل؟
آیه 10 سوره مبارکه فاطر(35) که شما بخشی از آن را ذکر کرده اید مى فرماید: « مَنْ کانَ یُریدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمیعاً إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ وَ الَّذینَ یَمْکُرُونَ السَّیِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ وَ مَکْرُ أُولئِکَ هُوَ یَبُورُ ؛ کسى که خواهان عزّت است (باید از خدا بخواهد چرا که) تمام عزّت براى خداست سخنان پاکیزه به سوى او صعود مى کند، و عمل صالح را بالا مى برد و آنها که نقشه هاى بد مى کشند، عذاب سختى براى آنهاست و مکر (و تلاش افسادگرانه) آنان نابود مى شود (و به جایى نمى رسد)!».
آیه شریفه فوق به این حقیقت اشاره دارد که وصول به عزت خدائی از طریق گفتار و کردار پاک و صالح است که به سوى خدا مى رود1.
علامه طباطبایی(ره) در المیزان می فرماید: ضمیر در الیه به خداى سبحان برمى گردد، و مراد از کلم طیب عقاید حق از قبیل توحید است، و مراد از صعود آن تقربش به خداى تعالى است، و مراد از عمل صالح هر عملى است که بر طبق عقاید حق صادر شود و با آن سازگار باشد. و فاعل در جمله یرفعه ضمیرى است مستتر، که به عمل صالح برمى گردد، و ضمیر مفعول به کلم طیب رجوع مى کند.
البته مفسرین در تفسیر آیه اقوال دیگرى دارند، مثلا، بعضى 2گفته اند: مراد از صعود کردن کلم طیب، این است که: خدا آن را قبول مى کند، و در برابر پاداش مى دهد. بعضى 3 دیگر گفته اند: مراد آن است که: ملائکه با نامه عملى که از ایمان و اطاعت بنده نوشته اند، به سوى خداى تعالى صعود مى کنند. بعضى4 دیگر گفته اند: مراد صعود به آسمان است که مجازا آن را صعود به سوى خدا خوانده.
بعضى5 گفته اند: فاعل جمله یرفعه ضمیرى است که به کلم طیب برمى گردد، و ضمیر مفعول که در آخر این جمله است به عمل صالح رجوع مى کند، و معناى جمله این است که: کلم طیب عمل صالح را بالا مى برد به این معنا که عمل صالح هیچ فایده اى ندارد، مگر آنکه از توحید ناشى شود. بعضى6 دیگر گفته اند: فاعل در یرفعه ضمیرى است مستتر، که به خداى تعالى برمى گردد، و معناى عبارت این است که: عمل صالح را خدا بالا مى برد.
لیکن هیچ یک از این وجوه خالى از بعد نیست، و آنچه به ذهن نزدیک تر است همان معنایى است که ما ذکر کردیم7.
پاورقی:
1- تفسیر نمونه، ج 18، ص186- 198.
2- مجمع البیان، ج 8، ص 402.
3- همان.
4- منهج الصادقین، ج 7، ص 433.
5- همان؛ مجموعة من التفاسیر، ج 5، ص 178.
6- تفسیر فخر رازى، ج 26، ص 8.
7- جهت اطلاع بیشتر ر. ک : ترجمه المیزان، ج 17، ص 28- 31.
آیه شریفه فوق به این حقیقت اشاره دارد که وصول به عزت خدائی از طریق گفتار و کردار پاک و صالح است که به سوى خدا مى رود1.
علامه طباطبایی(ره) در المیزان می فرماید: ضمیر در الیه به خداى سبحان برمى گردد، و مراد از کلم طیب عقاید حق از قبیل توحید است، و مراد از صعود آن تقربش به خداى تعالى است، و مراد از عمل صالح هر عملى است که بر طبق عقاید حق صادر شود و با آن سازگار باشد. و فاعل در جمله یرفعه ضمیرى است مستتر، که به عمل صالح برمى گردد، و ضمیر مفعول به کلم طیب رجوع مى کند.
البته مفسرین در تفسیر آیه اقوال دیگرى دارند، مثلا، بعضى 2گفته اند: مراد از صعود کردن کلم طیب، این است که: خدا آن را قبول مى کند، و در برابر پاداش مى دهد. بعضى 3 دیگر گفته اند: مراد آن است که: ملائکه با نامه عملى که از ایمان و اطاعت بنده نوشته اند، به سوى خداى تعالى صعود مى کنند. بعضى4 دیگر گفته اند: مراد صعود به آسمان است که مجازا آن را صعود به سوى خدا خوانده.
بعضى5 گفته اند: فاعل جمله یرفعه ضمیرى است که به کلم طیب برمى گردد، و ضمیر مفعول که در آخر این جمله است به عمل صالح رجوع مى کند، و معناى جمله این است که: کلم طیب عمل صالح را بالا مى برد به این معنا که عمل صالح هیچ فایده اى ندارد، مگر آنکه از توحید ناشى شود. بعضى6 دیگر گفته اند: فاعل در یرفعه ضمیرى است مستتر، که به خداى تعالى برمى گردد، و معناى عبارت این است که: عمل صالح را خدا بالا مى برد.
لیکن هیچ یک از این وجوه خالى از بعد نیست، و آنچه به ذهن نزدیک تر است همان معنایى است که ما ذکر کردیم7.
پاورقی:
1- تفسیر نمونه، ج 18، ص186- 198.
2- مجمع البیان، ج 8، ص 402.
3- همان.
4- منهج الصادقین، ج 7، ص 433.
5- همان؛ مجموعة من التفاسیر، ج 5، ص 178.
6- تفسیر فخر رازى، ج 26، ص 8.
7- جهت اطلاع بیشتر ر. ک : ترجمه المیزان، ج 17، ص 28- 31.