گستره عصمت امام

 عصمت امام نیز مانند پیامبر فراگیر است و شامل همه حوزه ها و مراتب عصمت مى شود. تنها تفاوت عصمت امام و پیامبر در امور اختصاصى پیامبر، یعنى تلقّى وحى رسالى و ابلاغ آن است. اما در همه زمینه هاى مربوط به امام، مسئله عصمت جارى است. متکلّمان گستره عصمت امام را در سه حوزه طبقه بندى کرده اند: عصمت در دانش و بینش، عصمت در کنش، عصمت در صفات نفسانى و اخلاقى.
 

1. عصمت در بینش

 یکى از ابعاد مهم و زیرساختى عصمت معصومان حوزه بینش ها و آگاهى آنان است. به طور معمول این الف) عصمت در شناخت معارف و احکام دینى؛
 ب) عصمت در شناخت موضوع هاى احکام دینى؛
 ج) عصمت در تشخیص مصالح و مفاسد مربوط به جامعه اسلامى و بشرى؛
 د) عصمت در امور زندگى روزمرّه؛
 

2. عصمت در کنش

 این حوزه مربوط به اعمال و رفتار معصومان است. عصمت در این حوزه شامل موارد زیر مى شود:
 الف) عصمت در انجام دادن واجبات و ترک محرّمات؛
 ب) عصمت در انجام دادن امور مستحب و ترک کارهاى مکروه،
 ج) عصمت در امور مباح؛ یعنى رعایت اعتدال و حفظ انگیزه الهى در بهره گیرى از آنها.
 

3. عصمت در منش

 عصمت در منش و اخلاق یعنى پیراستگى از همه مفاسد و رذایل اخلاقى و نفسانى مانند: خودخواهى، آزمندى، حسدورزى، بُخل، کبر، عُجب، جُبن و مانند آنها.
 حوزه هاى دیگرى نیز وجود دارد که متکلّمان از آنها با عنوان «تنزّه از منفِّرات» یاد کرده اند؛ یعنى دورى از آنچه براى عموم مردم نفرت آور و ناخوشایند است و محقّق لاهیجى آنها را در گستره و مراتب عصمت بر شمرده است. ر.ک: لاهیجى، 1372ش: ص 468 و 469؛ همو، 1362ش: ص 115.