دوست گرامی. فحش عبارت است از اظهار کردن امور زشت و قبیح با الفاظ و عبارت صریح ، و بیشتر اوقات به وسیله الفاظ وقاع (آمیزش ) و آلات و متعلّقات آن به کار مى رود، و اهل فساد و بى شرمان آن عبارات را صریحا اظهار مى کنند، و اهل صلاح و شرف متعرّض آنها نمى شوند، بلکه اگر ذکر آنها ضرور شود به کنایه و با رمز به آنها اشاره مى کنند. یکى از صحابه گفته است : ((خداوند با حیا و کریم است عفّت مى ورزد و به کنایه سخن مى گوید، از جماع به لمس تعبیر مى کند.)) پس مسّ و لمس و دخول و صحبت کنایاتى است از آمیزش ، و در عین حال زشت و رکیک نیست . این ادب و عفّت کلام در قرآن و کلام الهى مخصوص به آمیزش (وقاع) نیست بلکه از قضاء حاجت و بول و غایط به کنایه تعبیر مى کند و این به رمز گفتن اولى است از الفاظ مستهجن و رکیک . و همین طور در مورد همسر شایسته نیست که الفاظ صریح ذکر شود بلکه ادب و عفّت این است که با کنایه سخن رود مثلاً نباید گفت : زن تو یا زن من بلکه بگوید پرده نشینان خانه تو یا خانه من یا مادر فرزندان و مانند اینها (مثلا در خانه چنین گفتند). همچنین اگر کسى عیب و نقصى دارد که از آن شرم مى کند، اگر ذکر آن ضرور شود شایسته نیست که با الفاظ صریح بیان شود مثل پیسى و کچلى و امثال اینها (مثلا اگر کسى بخواهد علّت پیسى یا کچلى را بپرسد نگوید تو در چه وقت پیس یا کچل شدى ؟) بلکه به کنایه و با عبارات غیر صریح بگوید: این عارضه کى براى شما روى داد؟ و مانند آن ، زیرا تصریح به اینها داخل در فحش است .
پس همه الفاظ فحش بى شک ممنوع و مذموم است ، اگرچه بعضى بدتر و زشت تر است ، و بنابراین گناهش بیشتر است ، خواه به عنوان دشنام و ایذاء گفته شود یا در مقام شوخى و مزاح یا به عنوانى دیگر.
بددهنی و هرزه گویی، و بیان کلمات رکیک، یکی از خصایص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بی منطق است
. افراد سفیه بی خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و کلام درستی برخوردار نیستند و از دادن جواب صحیح عاجز هستند، بی پروا دهان را باز می کنند و زبان خویش را حرکت می دهند و با الفاظ رکیک، فحاشی می کنند. افراد جاهل و نادانی که با کوچکترین بهانه خشمگین شده، به دور از شرم و حیا، فحش و دشنام می دهند. و آبروی دیگران را مورد هجوم قرار داده و از بین می برند.
اعضای یک خانواده، و افراد یک محله، و مردم یک جامعه از گزند زبان فحاشان در آسایش و آرامش نیستند
. زیرا به سبب کوچکترین برخوردی، مورد هجوم دشنامهای ایشان قرار می گیرند و اذیت و آزار می شوند. و به وسیلة الفاظ رکیک، حرمت و احترامشان در هم شکسته شده، به حریم شخصیت ایشان تجاوز می شود و آبرویشان از بین می رود. و این یک نوع تجاوز و ستمگری به شخصیت و حقوق افرادی است که باید عزّت، آبرو و امنیت ایشان حفظ گردد.
کسانی که پردة شرم و حیا می درند و بی پروا فحّاشی می کنند و آبروی انسانها را مورد تجاوز قرار می دهند باید بدانند با داشتن چنین اخلاق و صفت پلیدی، باطن و سیرتشان شیطانی است
فحش در احادیث و روایات
در متون و منابع غنی اسلامی و روایات پیشوایان دین علیهم السلام صحبت رکیک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسیار مذمت شده و نهی گردیده است.در روایتی آمده که:
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « اِحفَظ لِسانَک عَن خَبیثِ الکلامِ ». « زبان خود را از بیان کلمات زشت و رکیک محافظت کن ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَیسا مِن الإسلامِ ». « دشنام دادن و بد دهنی ( یا دشنام شنیدن ) از اسلام بدورند ».
ـ الامام باقر( علیه السلام ): « اِنَّ اللهَ یبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ ». « خداوند شخص ناسزاگوی بد دهن ( یا دشنام شنو ) را دشمن دارد ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « ایاکُم وَ الفُحشَ ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لایحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ».4
پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله ): « از دشنامگویی بپرهیزید، زیرا خدای عزوجلّ ناسزاگوی بد دهن را دوست ندارد ».
رسول الله(صلی الله علیه و آله ): « ما کَانَ الفُحشُ فی شیءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا کانَ الحَیاءُ فی شیءٍ قَطُّ الّا زانَهُ ». « زشت گویی ( و زشت کرداری ) هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را عیبناک گردانید و شرم و حیا هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را آراست ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الکَلامِ ». « نابخردترین نابخردان، کسی است که به دشنامگویی افتخار کند ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ ». « کسی که دشنام دهد دل حسودانش را خنک گرداند ».
ـ الامام صادق( علیه السلام ): « مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ فی النّارِ ». « هرکس که مردم از زبانش بترسند او در آتش است ».
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « مِن عَلاماتِ شِرکِ الشَّیطانِ الذی لایشُکَّ فیهِ ان یکونَ فحّاشاً لایبالی ما قالَ و لا ما قیلَ فیهِ ». « یکی از نشانه های شریک شیطان که تردیدی در آن نیست، این است که شخص دشنامگوی باشد و باکی نداشته باشد که چه گوید و چه شنود ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن تُکرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ ». « یکی از بدترین بندگان خدا کسی است که به سبب بدزبانی و دشنامگوییش، همنشینی با او ناخوشایند باشد ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَکَهُ الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ ». « از بدترین مردمان کسی است که مردم، از ترس ناسزاگویی او، وی را ترک کنند ».
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ فی النّارِ ». « بدزبانی از بی ادبی است و بی ادبی در آتش می باشد ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « مِنَ الفُحشِ کَثرَهُ الخُرقِ ». « خشونت و بدخویی زیاد، از جملة زشتیها است ».
ـ الامام باقر( علیه السلام ): « سِلاحُ اللِّئامِ قَبیحُ الکَلامِ ». « حربة فرومایگان زشتگویی است ».
ـ الامام زین العابدین( علیه السلام): « مَن رَمی النّاسَ بما فیهم رَمَوهُ بما لَیسَ فیهِ ». « هر که از عیبهایی که مردم دارند سخن بگوید، مردم عیبهایی را که ندارند به او نسبت دهند ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِذا نَسَبَکَ رَجُلٌ بما یعلَمُ مِنکَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَیکونَ أجرُ ذلک لک وَ وَبالُهُ عَلَیهِ ». « هرگاه کسی از تو چیزی می داند و آن را به تو نسبت داد، تو آنچه را از او می دانی به وی نسبت مده ( و اظهار مکن ) تا ثواب این کار از آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او ».
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.
از امام باقر علیه السلام نیز در این زمینه رسیده است که: بهتر و زیبا تر از آنگونه که دوست دارید دیگران با شما سخن بگویند٬با آنها سخن بگویید٬به درستیکه خداوند کسی را که به مومنین ناسزا دهد و آنها را لعن کند و طعنه بزند ٬دشمن دارد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند می فرمایدکه هرکس به دوست من(یعنی مومن)اهانت کند(چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول کافی ج ص ۳۵۲
نقل شده که روزی یکی از یاران امام صادق علیه السلام در خدمت ایشان به جایی رهسپار بود٬غلام آن مرد از آنها عقب افتاد ٬مرد او را صدا زد ولی غلام جواب نداد ٬بار دوم و سوم هم او را فرا خواند ٬اما باز از غلام پاسخی شنیده نشد٬آن مرد به غلام دشنام دادو گفت :یابن الفاعلة ٬ای حرامزاده با تو هستم!.
امام صادق علیه السلام با شنیدن این ناسزااز راه رفتن باز ایستادند و فرمودند:چه گفتی؟
صحابی گفت یابن رسول الله !چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غیر اسلامی هستند ٬لذا این ناسزا را دادم و این نسبت حقی است که گفتم.
حضرت فرمودند مرا با پدر و مادر او کاری نیست ٬چرا به او فحاشی می کنی؟بعد فرمودند:دیگر حق نداری با من رفت و آمد کنی.(نقل کردند که امام تا زنده بودند٬آن صحابی را به حضور نپذیرفتند و با او رفت و آمد نکردند).
پس همه الفاظ فحش بى شک ممنوع و مذموم است ، اگرچه بعضى بدتر و زشت تر است ، و بنابراین گناهش بیشتر است ، خواه به عنوان دشنام و ایذاء گفته شود یا در مقام شوخى و مزاح یا به عنوانى دیگر.
بددهنی و هرزه گویی، و بیان کلمات رکیک، یکی از خصایص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بی منطق است
. افراد سفیه بی خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و کلام درستی برخوردار نیستند و از دادن جواب صحیح عاجز هستند، بی پروا دهان را باز می کنند و زبان خویش را حرکت می دهند و با الفاظ رکیک، فحاشی می کنند. افراد جاهل و نادانی که با کوچکترین بهانه خشمگین شده، به دور از شرم و حیا، فحش و دشنام می دهند. و آبروی دیگران را مورد هجوم قرار داده و از بین می برند.
اعضای یک خانواده، و افراد یک محله، و مردم یک جامعه از گزند زبان فحاشان در آسایش و آرامش نیستند
. زیرا به سبب کوچکترین برخوردی، مورد هجوم دشنامهای ایشان قرار می گیرند و اذیت و آزار می شوند. و به وسیلة الفاظ رکیک، حرمت و احترامشان در هم شکسته شده، به حریم شخصیت ایشان تجاوز می شود و آبرویشان از بین می رود. و این یک نوع تجاوز و ستمگری به شخصیت و حقوق افرادی است که باید عزّت، آبرو و امنیت ایشان حفظ گردد.
کسانی که پردة شرم و حیا می درند و بی پروا فحّاشی می کنند و آبروی انسانها را مورد تجاوز قرار می دهند باید بدانند با داشتن چنین اخلاق و صفت پلیدی، باطن و سیرتشان شیطانی است
فحش در احادیث و روایات
در متون و منابع غنی اسلامی و روایات پیشوایان دین علیهم السلام صحبت رکیک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسیار مذمت شده و نهی گردیده است.در روایتی آمده که:
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « اِحفَظ لِسانَک عَن خَبیثِ الکلامِ ». « زبان خود را از بیان کلمات زشت و رکیک محافظت کن ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَیسا مِن الإسلامِ ». « دشنام دادن و بد دهنی ( یا دشنام شنیدن ) از اسلام بدورند ».
ـ الامام باقر( علیه السلام ): « اِنَّ اللهَ یبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ ». « خداوند شخص ناسزاگوی بد دهن ( یا دشنام شنو ) را دشمن دارد ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « ایاکُم وَ الفُحشَ ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لایحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ».4
پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله ): « از دشنامگویی بپرهیزید، زیرا خدای عزوجلّ ناسزاگوی بد دهن را دوست ندارد ».
رسول الله(صلی الله علیه و آله ): « ما کَانَ الفُحشُ فی شیءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا کانَ الحَیاءُ فی شیءٍ قَطُّ الّا زانَهُ ». « زشت گویی ( و زشت کرداری ) هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را عیبناک گردانید و شرم و حیا هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را آراست ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الکَلامِ ». « نابخردترین نابخردان، کسی است که به دشنامگویی افتخار کند ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ ». « کسی که دشنام دهد دل حسودانش را خنک گرداند ».
ـ الامام صادق( علیه السلام ): « مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ فی النّارِ ». « هرکس که مردم از زبانش بترسند او در آتش است ».
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « مِن عَلاماتِ شِرکِ الشَّیطانِ الذی لایشُکَّ فیهِ ان یکونَ فحّاشاً لایبالی ما قالَ و لا ما قیلَ فیهِ ». « یکی از نشانه های شریک شیطان که تردیدی در آن نیست، این است که شخص دشنامگوی باشد و باکی نداشته باشد که چه گوید و چه شنود ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن تُکرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ ». « یکی از بدترین بندگان خدا کسی است که به سبب بدزبانی و دشنامگوییش، همنشینی با او ناخوشایند باشد ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَکَهُ الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ ». « از بدترین مردمان کسی است که مردم، از ترس ناسزاگویی او، وی را ترک کنند ».
ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ فی النّارِ ». « بدزبانی از بی ادبی است و بی ادبی در آتش می باشد ».
ـ الامام علی( علیه السلام ): « مِنَ الفُحشِ کَثرَهُ الخُرقِ ». « خشونت و بدخویی زیاد، از جملة زشتیها است ».
ـ الامام باقر( علیه السلام ): « سِلاحُ اللِّئامِ قَبیحُ الکَلامِ ». « حربة فرومایگان زشتگویی است ».
ـ الامام زین العابدین( علیه السلام): « مَن رَمی النّاسَ بما فیهم رَمَوهُ بما لَیسَ فیهِ ». « هر که از عیبهایی که مردم دارند سخن بگوید، مردم عیبهایی را که ندارند به او نسبت دهند ».
ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِذا نَسَبَکَ رَجُلٌ بما یعلَمُ مِنکَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَیکونَ أجرُ ذلک لک وَ وَبالُهُ عَلَیهِ ». « هرگاه کسی از تو چیزی می داند و آن را به تو نسبت داد، تو آنچه را از او می دانی به وی نسبت مده ( و اظهار مکن ) تا ثواب این کار از آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او ».
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.
از امام باقر علیه السلام نیز در این زمینه رسیده است که: بهتر و زیبا تر از آنگونه که دوست دارید دیگران با شما سخن بگویند٬با آنها سخن بگویید٬به درستیکه خداوند کسی را که به مومنین ناسزا دهد و آنها را لعن کند و طعنه بزند ٬دشمن دارد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند می فرمایدکه هرکس به دوست من(یعنی مومن)اهانت کند(چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول کافی ج ص ۳۵۲
نقل شده که روزی یکی از یاران امام صادق علیه السلام در خدمت ایشان به جایی رهسپار بود٬غلام آن مرد از آنها عقب افتاد ٬مرد او را صدا زد ولی غلام جواب نداد ٬بار دوم و سوم هم او را فرا خواند ٬اما باز از غلام پاسخی شنیده نشد٬آن مرد به غلام دشنام دادو گفت :یابن الفاعلة ٬ای حرامزاده با تو هستم!.
امام صادق علیه السلام با شنیدن این ناسزااز راه رفتن باز ایستادند و فرمودند:چه گفتی؟
صحابی گفت یابن رسول الله !چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غیر اسلامی هستند ٬لذا این ناسزا را دادم و این نسبت حقی است که گفتم.
حضرت فرمودند مرا با پدر و مادر او کاری نیست ٬چرا به او فحاشی می کنی؟بعد فرمودند:دیگر حق نداری با من رفت و آمد کنی.(نقل کردند که امام تا زنده بودند٬آن صحابی را به حضور نپذیرفتند و با او رفت و آمد نکردند).