افراد گنه کار و فاسد نمی توانند جزو یاران امام زمان و دعوت شدگان باشند ؛ اما افراد توبه کار که مبادرت به گناهان کوچک کرده اند ، می توانند امیدوار باشند که از یاران حضرت قرار می گیرند.در زمان رجعت نیز چنین خواهد بود و طبق روایات، در این دوران، تمامی کافران مطلق و هم چنین همه مومنان مطلق، باز می گردند و دوباره زنده می شوند؛ مومنان مطلق به این دلیل بازمی گردند تا حکومت صالحان را که از گذشته های دور به آنان وعده داده شده بود را ببینند و در این دوره زندگی کنند، اما کافران مطلق نیز مجدد زنده شده و باز می گردند تا از نزدیک مشاهده کنند که حاصل تلاش آنان برای از بین بردن حق، نتیجه نداده و حکومت حق و صالحان بر جهان به خواسته خداوند محقق شده است. وظیفه مهم هر شیعه منتظر، پیراستن خود از گناهان و خصایص ناپسند و آراستن خود به اخلاق نیکو است چنان که امام صادق(ع) می فرماید: « هر کس دوست می دارد از یاران حضرت قائم(عج) باشد، باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید، در حالی که منتظر است».(الغیبه نعمانی، ص200 ح16)

امامان معصوم، علیهم السلاام، در روایات متعددی به توصیف خصال و ویژگیهای یاران قائم، علیه السلام، پرداخته و چنان در این زمینه با دقت و ظرافت سخن گفته اند که مخاطباان به راحتی می توانند به تصویری روشن ازیاران آن حضرت دست یابند.
روایت زیر، که از امام صادق، علیه السلام، نقل شده، درستی این ادعا را به اثبات می رساند.
کانی انظر الی القائم، علیه السلام، و اصحابه فی نجف الکوفة کان علی رؤ سهم الطیر، قدفنیت ازوادهم و خلقت ثیابهم، قد اثر السجود بجباههم، لیوث بالنهار، رهبان بالیل، کان قلوبهم زبر الحدید، یعطی الرجل منهم قوة اربعین رجلا، لاتقتل احدا منهم الا کافر او منافق و قد و صفهم الله تعالی بالتوسم فی کتابه العزیز بقوله: «ان فی ذلک لآیات للمتوسمین». (2) گویا که قائم، علیه السلام، و یاران او را می بینم که در نجف (کوفه) اجتماع کرده و پرندگانی برسر آنها پرواز می کنند. توشه های آنها کاستی گرفته، جامه های آنها کهنه شده و نشان سجده بر پیشانی آنها نقش بسته است. آنها شیران روز و زاهدان شب اند. دلهایشان مانند پاره های آهن (محکم و استوار) است و هر کدام از آنها توان چهل مرد را دارا هستند. هیچ یک از آنها کشته نمی شود مگر به دست کافر یا منافق. خداوند تعالی در کتاب عزیز خود از آنها با عنوان اهل بصیرت و تیزبینی یاد کرده است. آن جا که می فرماید: «در این (عذاب) برای اهل بصیرت نشانه هایی نهفته است».
درروایات خصایل و ویژگیهای متعددی برای یاران آن حضرت برشمرده شده است که برخی از آنها مربوط به ویژگیها و صفات ظاهری و جسمانی و برخی دیگر مربوط به ویژگیها و خصایل اخلاقی و روحی ایشان است.

شاید بتوان گفت در میان همه ویژگیهایی که برای یاران امام منتظر برشمرده شده یک ویژگی از همه بارزتر و با اهمیت تر است و آن این که آنها مصداق کامل «اولیاء الله» (دوستان خدا) هستند که در قرآن کریم بدانها اشاره شده است. آن جا که می فرماید:
الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. (3).
آگاه باشید که بر دوستان خدا بیمی نیست و غمگین نمی شوند.
امام صادق، علیه السلام، در روایتی خصال شیعیان قائم آل محمد، علیهم السلام، را چنین بیان می کنند:
طوبی لشیعة قائمنا المنتظرین لظهوره فیی غیبته و المطیعین له فی ظهوره، اولئک اولیاء الله الذین لاخوف علیهم و لا هم یحزنون. (4).
خوشا به حال شیعیان قائم، که در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمانبردار او، آنان اولیاء خدا هستند، همانها که نه ترس آنها را فرا می گیرد و نه اندوهگین می شوند.
اینکه انسانی از هیچ چیز ترسی به دل راه ندهد و از هیچ چیز اندوهگین نشود، تنها زمانی امکان پذیر است که جز خدا بیند و جز به خدا نیندیشد و این اوج کمال آدمی و بالاترین مرتبه ای است که یک انسان می تواند بدان دست یابد.
امام علی، علیه السلام، نیز در وصف یاران مهدی، علیه السلام، می فرماید:
….فیجمع الله تعالی له قوما قزع کقزع السحاب، یولف الله بین قلوبهم لایستوحشون الی احد، و لایفرحون باحد یدخل فیهم، علی عدة اصحاب بدر، لم یسبقهم الاولون و لایدرکهم الاخرون… (5).
خداوند تعالی مردمی رابرای (یاری) او گرد می آورد، همچنانکه پاره های ابر گرد آمده و به هم می پیوندند. خداوند دلهای آنان را به هم نزدیک می کند. آنها از هیچ کس ترسان نمی شوند. و از این که کسی بدانها بپیوندد شادمان نمی گردند. تعداد آنها همان تعداد اصحاب بدر است. هیچ کس از پیشینیان از آنها سبقت نمی گیرد و هیچ کس از آیندگان به آنها نمیرسد.
از روایتهای مفصلی که درباره تعداد یاران امام عصر، علیه السلام، و کشور و سرزمین آنها نقل شده، چنین بر می آید که آنها عصاره فضاائل همه ملتها و برترینهای همه اقوام روی زمین هستند. (6).
موضوع یاد شده از روایات زیر که از امام محمد باقر، علیه السلام، نقل شده نیز استفاده می شود:
یبایع القائم بین الرکن و المقام ثلاثمائة و نیف عدة اهل بدر، فیهم النجباء من اهل مصر، و الابدال من اهل الشام، و الاخیار من اهل العراق… (7).
سیصد و اندی، به عدد اهل بدر، بین رکن و مقام با قائم بیعت می کنند. در میان آنها برگزیدگانی (نجباء) از اهل مصر، مردان صالح و پرهیزکاری (ابدال) از اهل شام و نیک مردانی (اخیار) از اهل عراق وجود دارند.
یاران قائم همچنانکه در بالاترین درجه تقوی و پرهیزکاری قرار دارند، از نظر کمال علمی نیز دربالاترین درجه قرار گرفته و از جام حکمت الهی و معرفت دینی، چنانکه باید، سیراب گشته اند.
امیر بیان، علی، علیه السلام، در سخنان زیبایی مراتب فضل و کمال علمی یاران موعود آخرالزمان را چنین توصیف میکنند:
…ثم لیشحذن فیها قوم شحذالقین النصل، تجلی بالتنزیل ابصارهم، و یرمی یالتفسیر فی مسامعهم، و یغبقون کاس الحکمة بعد الصبوح. (8).
… پس گروهی در آن فتنه ها صیقلی می شوند. مانند صیقل دادن آهنگر شمشیر را، دیده های آنها به نور قرآن جلا داده و تفسیر در گوشهایشان جا گرفته شود. در شب، جام حکمت را به آنها بنوشانند، بعد از این که در بامداد هم نوشیده باشند.
خلاصه کلام این که یاران قائم، در چنان مرتبه ای از زهد و تقوی و علم و معرفت قرار دارند که همه کائنات در برابر آنها سر تسلیم فرود می آورند، و زمین و آسمان به وجود آنها افتخار میکند.
چنان که در روایت نقل شده از امام محمد باقر، علیه السلام، به این نکته تصریح شده است:
کانی باصحاب القائم و قد احاطوابما بین الخالقین، لیس من شی الا و هو مطیع لهم، حتی سباع الارض، و سباع الطیر تطلب رضاهم (فی) کل شی، حتی تفتحر الارض علی الارض، و تقول: مربی الیوم رجل من اصحاب القائم. (9).
گویی که یاران قائم را می بینم که شرق و غرب (جهان را) در نوردیده اند. همه چیز در برابر آنها سر تسلیم فرو می آورد. حتی درندگان زمین و آسمان به دنبال خشنود ساختن آنها هستند. قطعه ای از زمین به قطعه ای دیگر مباهان کرده و می گوید: امروز مردی از یاران قائم از من گذر کرد.
پی نوشتها:
(1). همان، ج 102، ص 111.
(2). المجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 52، ص 386، ح 202.
(3). سوره یونس (10)، آیه 62.
(4). الصدوق )ابن بابویه(، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 357، ح 54.
(5). الحاکم النیسابوری، ابوعبدالله محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین فی الحدیث، ج 4، ص 554، به نقل از: معجم احادیث الامام المهدی علیه السلام، ج 3، ص ‍ 100.
(6). ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی، علیه السلام، ج 3، ص 108 – 104 و ج 4، ص 32 – 22.
(7). المجلسی، محمد باقر، همان، ج 52 ص 334، ح 64.
(8). فیض الاسلام، سید علینقی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، خطبه 150، ص 459 – 458.
(9). المجلسی، محمد باقر، همان، ج 52، ص 327، ح 43.

برای مطالعه بیشتر ر.ک:مهدویت (پیش از ظهور )،رحیم کارگر ،نشر معارف