تابناک : همه مردم و افراد جامعه در هر لحظه از روز ناچار به گرفتن تصمیماتی برای رتق و فتق امور خود هستند که این تصمیمات می تواند در سطوح مختلف و با آثار گوناگون باشد؛ گاهی ممکن است اثر این تصمیم فقط بر خود شخص وارد آید و گاهی یک اجتماع چند ده نفره یا بیشتر و یا حتی یک شهر یا کشور را تحت تاثیر قرار دهد. اینکه یک تصمیم باید چگونه اتخاذ شود دارای تعابیر مختلفی است اما آنچه در این میان اثر گذارتر و بیشتر مورد توجه قرار می گیرد «تصمیمات مدیریتی» است.
در این روزها که کشور شرایط خاصی را از لحاظ داخلی و خارجی پشت سر می گذارد، «تصمیمات مدیریتی» از اهمیت دوچندان برخوردار می شوند. به سبب همین شرایط خاص هم تعداد «تصمیمات مدیریتی» که زندگی روزمره مردم را تحت تاثیر قرار می دهد بسیار بیشتر از گذشته شده است. مثلا اگر روزگاری تغییر قیمت ارز یا شاخص بورس یا ممنوعیت واردات یا صادرات یک کالا موجب ایجاد اثر عمومی گسترده می شد اما اکنون یک تصمیم «مدیریتی» درباره گران شدن یا همسیه بندی یک کالا یا مثلا قرعه کشی برای فلان کالا که می تواند یک خودرو باشد توجه و حساسیت عمومی را به دنبال دارد.
اخیرا فیلمی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی منتشر شد که با توجه به موضوع و جزییات آن بسیار مورد توجه قرار گرفت.این فیلم درباره خوشحالی یک شرکت کننده در قرعه کشی خودرو پس از شنیدن خبر موفقیت خود در این قرعه کشی بود و این خوشحالی آنقدر زایدالوصف بود که مخاطب در هر لحظه این احتمال را می دهد که این فرد ممکن است شنیدن چنین خبر خوشحال کننده ای سلامت این فرد را به خطر انداخته و برای او خطر جانی پیش آید. از طرف دیگر هم در برداشت نخست این فیلم از اهمیت چندانی برخوردار نبوده و ممکن است روزانه هزاران یا میلیون ها ایرانی برای شنیدن اخبار گوناگون چنین واکنشی هایی نشان دهند اما واقعیت این است که در حاشیه این واکنش و فیلم نکات بسیار قابل تاملی وجود دارد.
نخست اینکه هر «صاحب تصمیمی» و هر «اجرا کننده تصمیمی» باید این فیلم را بارها و بارها ببیند و به این امر واقف آید و بداند شاید یک تصمیم در ظاهر ساده بوده و فرآیند پیچیده ای نداشته باشد و برای اصلاح و تکمیل یک تصمیم معیوب ممکن است زمان به اندازه کافی باشد؛ اما واقعیت این است که شاید برخی از پارامترهای خارج از اراده عنان اتخاذ تصمیم را از فرد تصمیم گیرنده گرفته و از کنترل او خارج کند.
مثلا در همین مورد قرعه کشی خودرو، آنچه رخ داد این بود که در ابتدا عده ای به عنوان برنده قرعه کشی نامیده شدند. بعد گفته شد که اشتباهاتی رخ داده و لذا عده ای ذخیره هستند و در آخر هم که اعتراض هایی مطرح شد گفتند، برای همه سهمیه هایی در نظر گرفته شده است. حال تصور کنید در همین روند اصلاحات و تکمیل تصمیمات خسارات مادی و معنوی متعددی به برخی افراد وارد شود. آیا واقعا صرف یک اطلاعیه تکمیلی یا حتی عذرخواهی می تواند جبران کننده اشتباهات افراد صاحب تصمیم یا اجرا کنندگان باشد؟
نکته قابل تامل دوم که باید به آن توجه شود این که یک تصمیم مدیریتی ممکن است دارای ویژگی ها و فاکتورهای متعددی باشد اما چند ویژگی آن نقش بنیادینی داشته و باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.یکی از این ویژگی ها کارشناسی و آینده نگرانه بودن یک تصمیم مدیریتی است؛ یعنی اینکه قبل از هر اتخاذ و اعمال تصمیم مدیریتی باید توسط کارشناسان از مرحله ابتدایی تا نهایی آن فرآیند را بررسی نمایند و بدانند ممکن است چه مشکلاتی در مسیر اجرا وجود دارد و به این تصور که با اصلاحیه و اطلاعیه مشکلات بعدی حل خواهد شد شروع به اتخاذ یک تصمیم در سطح خرد یا کلان نمایند.
ویژگی های مهم دیگر یک تصمیم مدیریتی مصلحانه و منصفانه و مسئولانه بودن آن است.شاید بهترین و رساترین مبانی برای بیان این ویژگی ها، این سیره و توصیه که از سوی معصومین به طور متواتر بیان و بارها شنیده هم شده باشد که فرموده اند عادل ترین مردم کسانی هستند که آنچه را برای خود می پسندند برای دیگران نیز بپسندند و آنچه را برای خود نمی پسندند برای دیگران نیز نپسندند.
اگر قرار است تصمیمی در هر سطحی چه خرد و چه کلان گرفته شود باید صاحب تصمیم و اجرا کننده آن خود را به عنوان یکی از ذینفعان آن تصمیم متصور بوده و به این موضوع توجه داشته باشند که اگر تاثیر این تصمیم بر آنها وارد می شد، چه اتفاقی رخ می داد و مثلا از امتیازات و اختیارات و ارتباطات خاص برخوردار نبودند و خبر شکست یا برنده شدن در یک قرعه کشی خودرو ممکن بود چه آثار کوتاه مدت و بلند مدتی در زندگی آنها داشته باشد؟