جهاد اسلامی حقیقی جهادی است که با این اهداف و انگیزه ها انجام می شود.1- حاکمیت دین و دفاع از آن ؛ یکی از اهداف جهاد حقیقی در اسلام، اقامه دین الهی و دفاع از آن است از این رو دربیشترآیات مربوط به جهاد , قید «فی سبیل الله» آمده است تا بیانگر هدف از آن باشد. به عنوان نمونه «وقاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین» « راه خدا با کسانی که با شما می جنگند , نبرد کنید و از حد تجاوز نکنید که خداوند تجاوز کاران را دوست ندارد .»(سوره بقره , آیه 190)

تقدیم قید «فی سَبیلِ اللّه» نشان می‌دهد که هدف اسلام از نبرد، اقامه دین الهی و دفاع از آن است، از این رو پیکار با کافران باید صبغه دینی و الهی داشته باشد و رزمنده مسلمان باید فقط در راه خدا بجنگد. از تقدیم مزبور، اهمیت هدف یادشده نیز استظهار می‌شود….اساس برنامه وحی، تزکیه نفوس جامعه و تعلیم کتاب و حکمت به آنان است، از این رو خداوند قبل از هر سخن دیگر درباره جنگ، به ذکر هدف آن می‌پردازد «وقاتِلوا فی سَبیلِ اللّهِ الَّذینَ یُقتِلونَک». هدف جنگ، اقامه دین و اعلای کلمه توحید است، زیرا قبل از اینکه بگوید با چه کسی بجنگید می‌گوید: چرا بجنگید و به چه منظور دفاع کنید قرآن کریم برای آنکه به دفاع که حقِ معقول و مقبول هر انسان است رنگ الهی و عبادی بدهد می‌فرماید « وقتِلوا فی سَبیلِ اللّهِ»، زیرا آنچه به دفاع عظمت می‌بخشد، صبغه دینی و الهی آن است.[1] و این هدفی است که در جهاد گروههای تروریستی وجود ندارد و جنگ آنها در مسیر تحقق اهداف طاغوت و استکبار جهانی است .

2- دفع فتنه و جلوگیری از فساد ؛ جلوگیری از فتنه و فساد دشمنان اسلام از دیگر اهداف جهاد حقیقی در اسلام می باشد و بر اساس آیه شریفه «وقاتلوهم حتی لا تکون فتنه و یکون الدین لله فان انتهوا فلا عدوان الا علی الظالمین» « با آنها ( دشمنان ) پیکار کنید تا آتش فتنه خاموش شود ودین مخصوص خدا گردد پس اگر آنها ( از روش نادرست خود) دست برداشتند کردند , (متعرض آنها نشوید زیرا) تعدی جز بر ستمکاران روا نیست «(سوره بقره , آیه 193) مسلمانان موظف هستند با فتنه دشمنان به مقابله برخیزند و آنها را از فتنه انگیزی بر علیه اسلام و مسلمانان باز دارند .

در حالی که جهاد گروههای تروریستی دقیقاً بر خلاف این هدف بوده و نه تنها موجب دفع فتنه نشده ، بلکه به فتنه انگیزی بیشتر و فساد و ظلم بیشتر می انجامد .

3- حمایت از مظلومان و ستمدیدگان ؛ یکی از اهداف جهاد حقیقی در اسلام حمایت از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران می باشد « و ما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله و المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان الذین یقولون ربنا اخرجنا من هذه القریه الظالم اهلها و اجعل لنا من لدنک ولیاً واجعل لنا من لدنک نصیراً» « چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و کودکانی که به دست ستمگران تضعیف شده اند , پیکار نمی کنید ؟ همان افرادی که می گویند پروردگارا ما را از این شهر که اهلش ستمگرند , بیرون برو از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود , یار ویاوری برای ما تعیین فرما»(سوره نساء ,آیه 75)

این در حالی است که جهاد گروههای تروریستی در راستای حمایت از ستمگران و ظالمان و ستم مضاعف بر مظلومان و ستمدیدگان است ، امروز این گروهها در کشورهای سوریه ، عراق ، یمن ، افغانستان به جای مقابله با متجاوزان و ستمکران در برابر مردم مظلوم این کشورها و خواست به حق آنها در تعیین سرنوشت خویش ، ایستاده اند آیا براستی می توان چنین جهادی را در مسیر اهداف اسلام دانست؟ جهادی که در آن به راحتی جان غیر نظامیان و مردم عادی گرفته می شود و آنان از خانه و کاشانه خویش آواره می شوند .

4- دفع تهاجم دشمنان ؛ از دیگر اهداف جهاد حقیقی در اسلام مقابله با هجوم دشمنان و متجاوزان است «اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر» «به کسانی که جنگ بر آنها تحمیل گردیده , اجازه جهاد داده شده است , چرا که مورد ستم قرار گرفته اند و خداوند بر یاری آنها تواناست »(سوره حج, آیه (39

این آیه که به اعتقاد برخی از مفسرین نخستین آیه در مورد جهاد است به مسلمانان که از سوی دشمنان تحت فشار واقع شده بودند , اجازه جهاد می دهد و در واقع مسلمانانی که مورد آزار و اذیت دشمنان قرار گرفته بودند , اجازه دفاع از خود و دفع تهاجم دشمنان را پیدا نمودند .

اما آنچه در جهاد گروههای تروریستی وجود دارد ، دوستی با دشمنان دین و همراه شدن با آنها و تهاجم علیه مسلمانان استو این گروهها در حقیقت به عنوان عوامل دشمنان دین ، در پوشش دین به مقابله با دین می پردازند و با اقدامات افراطی و غیر انسانی خود در مسیر تخریب چهره اسلام و پروژه اسلام هراسی دشمنان دین گام برمی دارند .

شهادت

 

در عرف و ادبیات عموم مردم جهان ، برخی از مفاهیم و واژه ها ، از نوعی قداست و عظمت و احترام برخوردارند . شهید وشهادت در اسلام از چنین قداستی بر خوردار است . اگر کسی با مفاهیم اسلامی اشنا باشد و در عرف خاص اسلامی این کلمه را تلقی کند احساس می کند هاله ای از نور این کلمه را فرا گرفته است . از نظر اسلام هر کس که به مقام و درجه شهادت نایل اید ، به یکی از عالی ترین درجات و مراتب در سیر وسلوک صعودی انسانی رسیده است .

شهادت مقام بسیار والایی است به نحوی که قران کریم کسانی را که با شهادت از این دنیا رفته اند را زنده معرفی می کند و برای انان مقام عنداللهی را تصویر می کند :

و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیا عند ربهم یرزقون (ال عمران / 169)

گمان مبر انان را که در راه حق شهید شده اند مرده اند ، خیر ، انها زندگانی هستند نزد پروردگارشان و متنعم به انعامات او.

در روایات نیز شهادت جایگاه والایی دارد . در روایتی از رسول اکرم (ص) امده است :

اشرف الموت قتل الشهاده [2]
بالاترین و شریف ترین مرگ ها ، مرگی است که به صورت شهادت باشد.

حال اولین گام در پاسخ به سوال فوق این است که ببینیم شهید از منظر اسلام چه کسی است ؟ چه شرایطی برای وفات و مرگ ظاهری یک انسان باید وجود داشته باشد تا بتوان وی را شهید نامید ؟

شهید در فرهنگ اسلامی کسی است که در راه هدف های عالی اسلامی به انگیزه ی برقراری ارزش های واقعی بشری کشته شود . شهید کسی است که برای هدفی مقدس تلاش می کند و جان خویش را نیز در راه همین هدف با خداوند متعال معامله می کند . شهادت معامله ای است که در یک طرف ان انسان و در طرف دیگر ان خداوند قرار دارد وانسان در چنین معامله ای با نثار جان خویش در راه یکی از اهداف عالی الاهی ، به مقام شهادت نایل می گردد .

با چنین تعریفی از شهادت ، این تلاش و فعالیت ایثار گرانه ای می تواند ساحت ها و عرصه های گوناگونی را شامل شود ، شهید و شهادت منحصر به جبهه نظامی و جنگی نیست بلکه می توان جبهه های مختلفی را برای تلاش مجاهدانه و ایثارگرانه در نظر گرفت ، از ان جمله می شود به جبهه نظامی ، جبهه فرهنگی ، جبهه سیاسی ، جبهه علمی و … اشاره کرد . اگر تلاش مجاهدانه و مخلصانه در هریک از این جبهه ها به گرفتن جان ادمی توسط دشمنان اهداف عالی الاهی – انسانی منجر شود ، چنین فردی از منظر اسلام و فرهنگ اسلامی ، شهید محسوب می شود .

پی نوشت ها

_____________

[1]. جوادی آملی , عبد الله , تفسیر تسنیم , قم , مرکز نشر اسراء , 1385, ج9, ص 569-570-575

[2]. بحار الانوار / ج 100 / ص 8