با سلام به شما پرسشگر محترم که در پی کسب کمال و دور کردن دشمن دیرینه انسان -یعنی شیطان- از خود هستید.
به طور کلی هر قدر ارتباط و معرفت انسان با خدای متعال عمیق تر و گسترده تر باشد، تسلط شیطان بر او کمتر است. چنان چه خدای متعال در این باره می فرماید: شیطان تسلطی بر کسانی که مؤمن بوده و بر پروردگارشان توکل می کنند ندارد) نحل، آیه 99 .(و نیز می فرماید: تو (شیطان) بر بندگان خاص من تسلط و نفوذی نداری (اسراء، آیه 65)
این خود انسان است که با فراموشی و غفلت، گناه و آلودگی و ظلم به خویش به شیطان دست دوستی می دهد و مقدمات این تسخیر نامبارک را فراهم می کند.
خداوند در قرآن می فرماید: وَ مَن یَعشُ عَن ذِکرِ الرَّحمنِ نُقَیِّض لَهُ شَیطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ یعنی کسی که از یاد خدای رحمان رویگردان شود و خود را به کوری بزند، ما شیطانی را قرین و همدم و همراه وی می سازیم. که البته این نتیجۀ عمل و مطالبۀ خود ماست و گرنه خدا که خیر فیاض و علی الدوام است ابتداءً کسی را با شر قرین نمی سازد.
آن چه که مهم است پناه بردن به خداوند تبارک و تعالی‌ است از شر شیطان. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم یعنی از شر شیطان به خدا پناه می برم. البته پناه بردن زبانی اول راه است و مهم پناه بردن عملی به خداوند و قرار گرفتن تحت ولایت الله است. تا هنگامی که انسان تحت ولایت شیطان زندگی می کند و گرفتار هوای نفس است، شیطان بر او چیرگی دارد و راهکار مهم این است که انسان از ولایت شیطان فرار کند و خود را در پناه ولایت الله قرار دهد. در واقع این «پناه بردن» کلیدِ کار است و این همان راهکار یاد خدا است.
مشابه این تعبیر در آیات الهی نیز آمده است.
– و قل رب اعوذ بک من همزات الشیاطین (المؤمنون/97) و بگو پروردگارا! من از وسوسه هاى شیاطین به تو پناه مى برم.
– و اما ینزغنک من الشیطان نزغ فاستعذ بالله انه هو السمیع العلیم (فصلت/36) و هر گاه وسوسه هائى از شیطان متوجه تو گردد از خدا پناه طلب که او شنونده و آگاه است  .
– فاذا قراءت القران فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم (نحل/98) هنگامى که قرآن مى خوانى از شر شیطان مطرود شده ، به خدا پناه بر.
با توجه به این آیات، تکیه اصلی بر پناه بردن به خداوند است حتی‌ شاید ذکرزبانی هم در میان نباشد.
امام علی علیه السلام فرمود: «زیاد دعا کن تا از گزند شیطان محفوظ بمانی.»( منتخب میزان الحکمة/ 3265) همان طور که در روایت امیرالمؤمنین اشاره شده با دعا کردن و از باری تعالی‌ خواستن و بدو پناه بردن است که می توان شیطان را از خود دور کرد.
امام صادق علیه السلام فرمود: ابلیس گفت: پنج نفرند که هیچ چاره ای برای آن ها ندارم اما دیگر مردمان در مشت من هستند: هر که با نیت درست به خدا پناه برد و در همه کارهایش به او تکیه کند. کسی که شب و روز بسیار تسبیح خدا گوید. کسی که برای برادر مؤمنش آن پسندد که برای خود می پسندد. کسی که هر گاه مصیبتی به او می رسد بی تابی نمی کند و هر کسی که به آن چه خداوند قسمتش کرده خرسند است و غم روزیش را نمی خورد. ( منتخب میزان الحکمة/ 3267)
نکته مهمی که درباره یاد خدا باید مراعات شود استمرار آن است. شیطان هرگز از تعدی نسبت به انسان صرف نظر نمی کند، ستیز و مجاهده با شیطان کاری مستمر و دایمی است و تا انسان در این عالم زنده است ادامه دارد. دام های شیطان برای انسان های با تقوا و دارای کمال و شناخت بیشتر، ظریفتر و پیچیده تر و مخفی تر است.از این رو به «ذکر کثیر» امر شده است. «یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا» احزاب، آیه 41
یکی از مهمترین نمونه های ذکر، تلاوت قرآن است. سعی کنید از هر فرصتی برای این منظور استفاده کرده، آیات قرآن را با توجه به معانی و مفاهیم آن قرائت نمائید. مخصوصا شبها سوره واقعه را بخوانید. در باره فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر عظیم الشأن اسلام نقل شده که فرمود: کسی که سوره واقعه را بخواند، نوشته می شود که این فرد از غافلان نیست.( تفسیر مجمع البیان، ج9 ص212، به نقل از تفسیر نمونه، ج23 ص194)
به قول حافظ (علیه الرحمه
زاهد ار رندی حافظ نکند فهم چه باک دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند
به طور کلی کار شیطان وسوسه کردن است. با پناه بردن دائمی به خداوند و ارتباط پیوسته با او و توسل و ربط با ائمه معصومین علیهم السلام و اولیای الهی می توان از این وسوسه ها رها شد و یا آن را به حداقل رسانید و شیطان را تسلیم نمود، چنانچه در روایت داریم که پیامبر بزرگ اسلام(ص) فرمودند: شیطان من به دست من مؤمن و رام گردید. پس بهترین راه حل، توجه کامل و دایمی به خداوند متعال و اولیائش و خود را در قلعه استوار و نفوذ ناپذیر او و اولیای پاک او درآوردن و رعایت کامل تقوای الهی کردن است.بهترین روش رسیدن به چنین هدفی، شناخت شیطان و سد کردن راه های نفوذ او است.
رعایت نکات زیر نیز شما را در این مسیر تعالى یارى خواهد کرد، ان شاءالله:
1- سعى و کوشش در انجام وظایف و واجبات دینى و ترک گناه.
2- انجام یک سرى مستحبات؛ مثلا همیشه با وضو بودن و زبان را به ذکر مخصوصا «لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظیم» عادت دادن
3- خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت،
4- تلاوت قرآن و اندیشه در آیات آن
5- حتى المقدور سعى در خواندن نماز شب
6- از تنهایى دورى گزینید.
7- سحر خیزى
8- تنظیم برنامه براى تمام شبانه روز و پر کردن اوقات فراغت با برنامه هاى صحیح و سودمند مانند برنامه منظم مطالعاتى. سعى کنید فرصت هاى خود را با تفکر و مطالعه مناسب پر کنید.
9- شرکت در ورزش هاى فردى و دسته جمعى
10- شرکت در فعالیت هاى مذهبى و اجتماعى
11- به صله رحم و ارتباطات اجتماعى بسیار بپردازید و به نزدیکان و اقوام خود بیش از پیش اظهار علاقه و محبت نمایید (البته با رعایت محرم و نا محرمی)
12- کنترل افکار و نیندیشیدن به صحنه هاى شهوت انگیز و پرهیز از نگاه نامشروع. امام صادق علیه السلام فرمود :«نگاه، تیرى از تیرهاى شیطان است، چه بسا نگاهى که اندوه هاى دراز در پى دارد»،( وسائل الشیعه ، ج 14 ، ص 139(
13- عدم معاشرت و دوستى با افراد منحرف و فاسد و انتخاب دوستان مؤمن و سالم
14- همواره خود را نصیحت نموده و بر نفس خویش بانگ زنید: «اى بیچاره! تا کى گرفتار هواى نفس باشى و سرمایه گران مایه عمر را تباه سازى و به معصیت رب الارباب پردازى؟ چرا براى اندک لذتى پوچ و گذرا خود را گرفتار دوزخ ابدى سازى؟ اگر لحظه اى دیگر فرشته مرگ تو را در رسد و جانت به حلقوم رساند، با چه وضعى به دیار برزخ رهسپار مى شوى؟ نه!نه! هرگز! باید عزمى قاطع و استوار داشته باشم و با استمداد از خداى سبحان و پروردگار رحیم و مهربان – که با این همه معصیت باز هم مرا مشمول الطاف خود ساخته – پیمان بندم و سربه بندگى او سپارم و زنجیر شیطان نفس بگسلم. این بار باید چنان ابلیس لعین را از خود دورر سازم که دیگر در من وسوسه نکند و با دست خالى از من روى برتابد!».
در پایان برای شما آرزوی موفقیت نموده و برای پیروزی شما در برابر اهریمن و شیطان دعا می کنم.
مطالعه بیشتر:
1- مصاف بی پایان با شیطان،‌ فتح الله نجار زادگان،‌ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
2- گناهان کبیره، شهید دستغیب
3- معراج السعادة،‌ ملا احمد نراقی
4- به کجا و چگونه،‌ محمد عالم زاده نوری،‌ انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره)
5- قیامت،‌ آیة‌ الله خرازی
6- از جهنم آگاه شویم،‌ سید عباس سید کریمی
7- برزخ در چند قدمی ما