هرچند فدک یک زمین کشاورزی و دارای منافع اقتصادی بود که حضرت فاطمه از منافع آن در راه رسیدگی و کمک به محرومان و نیازمندان استفاده می کرد و پس گرفتن آن به عنوان یک حق پایمال شده از حقوق طبیعی هر انسانی است . اما مسئله اصلی این بود که تلاش در راه باز پس گیری فدک نماد و سنبل مبارزه و تقابل بین حق و باطل است ، به همین دلیل باز پس گیری آن مقدمه ای برای رسیدن به حقوق معنوی اهل بیت پیامبر (ص) به شمار می آمد .
برای روشن شدن حقائقی که باعث شد حضرت زهرا   اصرار بر برگرداندن فدک نماید. چند نکته یادآوری می شود :
حضرت صدیقه شهیده سلام الله علیها جلو انداختن مساله فدک را فرصتی طلائی برای بیان نظریه اش درباره حکومت و خلافت می دانست از این رو خود لازم دید که این نظر راصریحا در مقابل توده های مردم اظهار نماید .
بنا بر این مساله فدک مقدمات کار را برایش فراهم ساخت تا در مسجد پیامبر که مرکز خلافت بود حاضر شده و صریح بدون هیچ ابهام و پیچیدگی نظریاتش را بیان نمود .
جانشینی پیامبر در سخنان حضرت زهرا :
شایسته گی حضرت علی (ع) برای رهبری امت اسلامی بعد از رسول خدا، مورد تاکید آن حضرت بود. این مساله را در خطبه ای که در مسجد پیامبر در برابر دیدگان حضار ایراد فرمود روشن و واضح ساخت .
حضرت زهرا (ع) در ضمن گفتارش چنین فرمود: «یا اینکه شما نسبت به عموم و خصوص قرآن از پدرم و پسر عمویم آگاه تر و داناترید؟!» و یا این سخن که: «و کسی را که برای قبض و بسط سزاوراتر بود کنار گذاشتید» و واضح کرد که علی ( ع) بعد از حضرت محمد(ص) نسبت به پیام رسالت و احکام و قوانین دین از دیگران داناتر و آگاه تر است و او به خاطر این اعلمیت برای سرپرستی امتی که بر پایه وحی مقدس ساخته شده، مناسب و شایسته تراست. (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید تحقیق محمد أبو الفضل إبراهیم، ناشر دار إحیاء الکتب العربیة – عیسى البابی الحلبی و شرکاه، ج 16، ص 230 )
آنحضرت با نشان دادن زشتیها و ناروایی های حکومت غاصب که زمام شرع مقدس را بر اساس اجتهادات بی پایه به دست گرفته بودند، هویت واقعی گردانندگان حکومت را برملا ساخت .
این موارد و نکته هائی از این دست بود که حضرت زهراء علیهاالسلام درضمن مطالبه فدک و اصرار و پافشاری آن در نظر داشت، و جز اینها، هیچ گونه هدف مادی آن گونه که برخی از تاریخ نویسان اهل سنت گفته اند در نظر نداشت .
حضرت کاری را که برای حفظ اسلام از تحریف و انحرافات لازم بود انجام داد . لذا از فدک برای انجام وظیفه و اتمام حجت بر امت به نحو احسن استفاده کرده، دین را یاری و کیان و مرکزیت اسلام را حفظ نمود. (عبد الزهراء عثمان محمد، الزّهَراء فاطمة بنت محمد (ص) ط بیروت، ص 118- 120 . )
موید این انگیزه در رفتارآن حضرت این است که حضرت علی(ع) از اینکه حضرت فاطمه(ع) بخاطر فدک با ابوبکر روبرو شود، او را منع نفرمود، با اینکه خود گوینده این جمله بود که: «من فدک را می خواهم چه کنم با اینکه فردا جایگاه هر کس در قبر خواهد بود.» (نهج البلاغه، نامه 45)
نتیجه آنکه بحث فدک و غصب خلافت با هم بوده و از یک جبهه صادر شده نه آنکه جدا از هم باشند. حضرت نارضایتی از حکومت و غصب خلافت را در پوشش دفاع از حق غصب شده (فدک)، بیان داشته، همان گونه که بخشهایی از خطبه فدکیه بر این امر گواه است و نشان از یگانگی جبهه غاصبین خلافت و غاصبین فدک است .
اما درباره ارزش اقتصادى فدک بسیار سخن گفته اند. برخى از منابع شیعى درآمد سالیانه آن را بین بیست و چهار هزار تا هفتاد هزار دینار نوشته اند(بحارالانوار، مجلسى، ج 29، ص 123.) و برخى دیگر، نصف درآمد سالیانه آن را 24هزار دینار نگاشته اند. ابن ابى الحدید معتزلى از یکى از متکلمان امامى مذهب چنان نقل مى کند که ارزش درختان خرماى این ناحیه با ارزش درختان خرماى شهر کوفه در قرن هفتم برابر بود.( شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج 16، ص 236 .)
به نظر مى رسد مى توان تا حدودى ارزش واقعى اقتصادى آن را از یک گزارش تاریخى زمان خلافت عمربن خطاب دریافت. وقتى خلیفه دوم تصمیم گرفت فدکیان یهودى را از شبه جزیره عربستان اخراج کند، دستور داد نصف فدک را که سهم آنان بود، از نظر زمین و درختان و میوه ها قیمت گذارى کنند. کارشناسان ارزش آن را پنجاه هزار درهم تعیین کردند و عمر با پرداخت این مبلغ به یهودیان فدک، آن ها را از عربستان بیرون راند.( السقیفة و فدک، ص 98.)، بنابراین، مى توان ارزش اقتصادى فدک در زمان رسول خدا(ص) و ابوبکر را چیزى نزدیک به این مقدار دانست .