در هنگام نماز و ذکر و عبادت و توجه و یا هنگام قرا ئت قرآن اگر انسان اهل توجه و مراقبه و حضور قلب در نماز باشد متناسب با میزان معرفت و تقوا و مراقبه و حضور او در نماز مشاهداتی برای او اتفاق می افتد که مخصوص خود او است و گاهی قابل شرح و توصیف نیست و ممکن است که دیگر تکرار نشود . مثلا در روایتی از حضرت صادق –ع- آمده است که آن حضرت در نماز آیه ایاک نعبد و ایاک نستعین را به قدری تکرار کردند که بیهوش بر زمین افتادند . وقتی علت این حالت را از ایشان پرسیدند فرمود : با تکرار این آیه آن را از گوینده آن ( یعنی خداوند ) شنیدم : أنه –ع- کان یصلی فی بعض الأیام فخر مغشیا علیه فی أثناء الصلاة فسئل بعدها عن سبب غشیته فقال ما زلت أردد هذه الآیة حتى سمعتها من قائلها (مفتاح الفلاح ، ص 372 )
بهترین منبع برای مطالعه پیرامون این موضوع ، کتاب هایی است که در مورد نماز اهل کمال و تقوا و معرفت نوشته شده و در آن برخی مشاهدات و مکاشفات و حالات معنوی و روحی آنها بیان شده است .
برخی از این کتاب ها عبارتند از :
1- اسرار الصلاه ، ملکی تبریزی
2- صلاه الخاشعین ، شهید دستغیب
3- آداب الصلاه ، امام خمینی –ره- (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 3/100105470)