در مورد تشبیه امام رضا علیه‌السلام باید گفت: همان شب ولادت امام جواد علیه‌السلام، امام رضا علیه‌السلام به یارانش فرمود: «پسری روزیم شده که همانند موسی بن عمران، شکافنده دریاهاست …». [1] امام رضا تمام طول شب را کنار گهواره فرزند ­گذارند و با او صحبت ­کرد. راوی می‌گوید: پس از اینکه این کار چند شب تکرار شد به امام گفتم: شما تنها کسی نیستید که در این دنیا بچه­دار می­شود! چرا هرشب برایش دعا می­خوانی؟! فرمود: اینها که دعا نیست؛ دارم او را سرشار از دانش می­کنم[2]. گذری کوتاه بر زندگی‌نامه:
الف. نام و القاب
نام مبارک حضرت، محمد است. القاب متعددی برای ایشان گفته شده و در منابع نیز از ایشان با القاب گوناگونی یاد شده که معروفترین آنها عبارتند از: جواد[3]؛ مرتضی[4]؛ قانع[5]؛ تقی[6]؛ منتجب[7].
ب. تاریخ ولادت
امام جواد در ماه مبارک رمضان سال 195ه.ق بدنیا آمد. هرچند در روز آن اختلاف است ولی بنظر می­رسد روز پانزدهم[8] و نوزدهم[9] این ماه از قوت بیشتری برخوردار باشد.
ج. پدر و مادر
پدر ایشان امام هشتم امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام می­باشد و مادرشان هم کنیزی از مردم منطقه «نوبه»[10] و از قبیله ماریة قبطیة ، همسر پیامبر اسلام ، بود[11]. در نام وی مثل نام سایر مادران اهل بیت که أم­ولد بودند ، اختلاف است و خیزران[12]، سبیکة[13]، ریحانة[14] و درة[15] گفته شده است. امام کاظم از یکی از شیعیانش به نام یزید بن سلیط خواسته بود در صورت امکان ، سلام وی را به این کنیز برساند[16].
د. تاریخ شهادت
شهادت حضرت در سال220ه.ق اتفاق افتاد. در ماه و روز شهادت ایشان نیز اختلاف است ولی آخر ذی­القعدة[17] و پنجم ذی­الحجة[18] از منابع معتبرتری برخوردارند. بنابراین عمر حضرت، اندکی کمتر یا بیشتر از 25 سال خواهد بود.
ه. مدفن
محل دفن ایشان در شهر کاظمین و در کنار پدربزرگشان امام کاظم علیه‌السلام می­باشد.
خلفای معاصر امام
امام جواد هم عصر با دو تن از سرشناس­ترین و مقتدرترین خلفای عباسی به نام­های مأمون و معتصم بود. دوران این­دو خلیفه عباسی با اوضاع متفاوتی از سایر خلفای عباسی روبروست. مأمون و معتصم هرچند برادر یکدیگر بودند ولی تفاوت­های فاحشی باهم داشتند. هرچقدر مأمون، زیرک و اهل علم و ادب نشان می­داد؛ معتصم مرد جنگ و جنگاوری بود و در همین راستا لشکری از ترکها فراهم آورده بود که هرچند در کوتاه مدت پله ترقی بنی­عباس بودند ولی در دراز مدت به گردانندگان حکومت تبدیل شدند.

[1] . مسعودی، اثبات الوصیة، ص230.
[2] . مسعودی، اثبات الوصیة، ص230
[3] . قرمانی، أخبارالدول، ج1، ص346؛ ابن خلکان، وفیات­الأعیان، ج4، ص175؛ أبوالفداء، المختصر، ج2، ص33.
[4] . شیخ مفید، الارشاد، ج2 ، ص295؛ طبری، دلائل الامامة، ص383؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج3، ص486.
[5] . طبری، دلائل الامامة، ص383.
[6] . طبری، دلائل الامامة، ص383؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج3، ص486.
[7] . شیخ مفید، الارشاد، ج2 ، ص295؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج3، ص486.
[8] . ابی نصر بخاری، سر السلسلة العلویة، ص38؛ شیخ­ مفید، مسارالشیعة، ص24؛ طبری، دلائل ­الامامة، ص383.
[9] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ­أبی­طالب، ج3، ص486؛ مسعودی، اثبات الوصیة، ص230 ..
[10] . کلینی، الاصول من الکافی، ج1، ص492؛ شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص273؛ ابن حاتم، الدرالنظیم، ص703.
[11] . کلینی، الکافی، ج1، ص492؛ شیخ مفید، المقنعة، ص482؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص91.
[12] . شیخ مفید، المقنعة، ص482؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص91..
[13] . کلینی، الکافی، ج1، ص492؛ شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص273.
[14] . طبری، دلائل الامامة، ص396 .
[15] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج3، ص486.
[16] . کلینی، الکافی، ج1، ص313-314، کتاب­الحجة، باب النص علی الرضا، ح14.
[17] . کلینی، الاصول من الکافی، ج1، ص492 (کتاب­الحجة، باب مولد أبی­جعفر الثانی)؛ شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص289.
[18] . مسعودی، اثبات الوصیة، ص242؛ طبری، دلائل الامامة، ص395؛ ابن الجوزی، المنتظم، ج11، ص62، ش1257.