اعمل خارق عادت و غیر عادی چند قسم می باشند یکی از آن اقسام اموری است که علل مبادی و غیر مادی و غیر محسوس دارد همانند پیش گویی که مرتاضان از آینده خبر می دهند ، ساحران کاهنان کاری که انجام می دهند، سحر درآیه از این قسم می باشد ،حال این قسم از امور خارق العاده به کجا استناد دارد . تعلیل این گونه از امور خواه عنوان سحر بر آن اطلاق شود یا نشود بر عهده قدرت اراده و قدرت روح است روحی که در حقیقت انسانی اصالت دارد یعنی گرچه انسان در حقیقت مجزا از هم به نام روح و بدن ندارد بلکه حقیقت متحد و واحدی است که مرکب از روح و بدن است لیکن در این حقیقت و احد روح اصل وبدن فرع کارها و اراده های روح پیوسته مسبوق به آگاهی است و بر اساس قطع و جزمی که برایش حاصل شده اراده می کند قطع و جزم مذبور در انسانهای متعارف از طرق و مطالب عادی سرچشمه می گیرد، و از این رو اراده های آنان نیز عادی است، ولی انسانهای غیر عادی از راه دیگری نیز جزم پیدا می کنند و طبعاً اراده آنان نیز غیر عادی است و آن راه دیگر عبارت از ایجاد توهم و سپس خیال و آنگاه تقویت خیال وتبدیل آن به علم جزمی است چنان که در شب ،شبهی را از دور می بیند و می پندارد که غول است آنگاه خیال خود را تقویت و در نهایت جزم پیدا می کند که غول است و در پی آن صورت دیوی را در صحنه نفس به تصویر می کشند و آن را ایجاد می کنند و سپس از آن می گریزند . فرار آنان در حقیقت فرار از افکار خود ساخته است نه از دیو خارجی و این همان چیزی است که برای بسیاری از انسانها در حال خواب حاصل می شود کسی که در بیداری ، وهم و خیالی داشته در عالم خواب همان خیال تقویت می شود و با تقویت آن خیال اراده او صورتی را می آفریند و انسان خوابیده با مشاهده آن صورت متصل یا امیدوار و خوشحال می گردد و یا هراسناک و غمگین می شود آن امید و نشاط یا این خوف وغم در جسم او اثر می گذارد که در صورت شدت آن از خواب بیدار می شود با توجه به این توضیح اینکه ماهیت سحر و دیو چگونه می باشد روشن می شود که دیو یک امر خیالی است و فرار آن در حقیقت فرار از افکار خود می باشد بدین جهت دیگر معنا ندارد بگوئیم دیو چه کسانی می باشد، چون دیو در خارج وجود ندارند و وجود خارجی ندارد بلکه عده ای با این فن آشنا بوده اند به دیگران می آموختند در واقع طبق آیات شریفه سحر آموزی از طریق شیطان می باشد علم سحر را یهودیان و برخی از ملائکه داشتند علم سحر مذموم نمی باشد عمل به آن مذموم و زیانبار است همانند سایر صنایع زشت و ضار مثل صنعت شراب و هروئین سازی یا ساختن صلاح های میکربی یا کشتار جمعی. خلاصه اینکه سوال کننده محترم نمی توان بیان کرد که دیوان چه کسانی هستند بلکه کسانی که علم داشتند طبق این آیه یهود و ملائکه بوده است اما کسی که آنرا تعلیم داد با افکار کفری و آن کفر عملی شیطان بوده است بدین جهت حرام شده است .
منابع:
1) تفسیرالمیزان علامه طباطبایی ،ذل آیه 103 ،سوره بقره ،ج 1و.
2) تفسیر نسیم آیت الله جوادی آملی ،ج 5 ،ص 643،ذیل آیه مربوط .
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 76/400008)