با سلام به شما پرسشگر گرامی؛
دوست عزیز؛ چون برایمان توضیح نداده‌اید که مقصود شما از این لقمه‌ی حرام، لقمه‌ی حرامی است که خود انسان باعث آن بوده و یا لقمه‌ی حرامی است که مثلاً فرزند در خانه‌ی پدر خود خورده، نکاتی کلی در این خصوص به عرضتان می‌رسانیم:
– تأثیر لقمه حرام در حد اقتضا است؛ یعنی زمینه و شرط است نه علت تامه; لقمه حرام زمینه را برای برخی گرایش های ناروا فراهم می کند و از انسان سلب اختیار نمی‌کند. لذا انسان می‌تواند با اختیار و معرفت خویش این نقیصه را جبران کند.
با توجه به آیه 27 سوره آل عمران که می فرماید: ‹‹تخرج الحی من المیت و تخرج المیت من الحی؛ خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج می سازد›› می توان گفت که وراثت آزادی را از انسان نمی گیرد زیرا چه بسا انسانهای زنده دل که از انسانهای مرده دل پدید آیند و برعکس (تفسیر نمونه ذیل آیه 27). البته استغفار و گفتن اذکار مستحب مثل صلوات بر پیامبر اکرم(ص) می تواند تا حدی جبران کند.
– با انفاق و صدقه و ردّ مظلمه و روزه ی مستحبّی و دیگر اعمال نیک می توان اثرات مال حرام را از وجود خویش خارج نمود.
آنکه با علم و اختیار و عمد مال دیگری را خورده است، اگرصاحب آن را راضی کند یا اگر صاحبش را نمی شناسد یا دسترسی به او ندارد، به جای او صدقه دهد، اثر دنیایی و اخروی آن حرام خواری از او برداشته می شود، کجا رسد کسی که مالی حرام را مصرف نموده، امّا بدون علم و اختیار و عمد و تکلیف.
– در بحث اثرات اخروی لقمه‌ی حرامی که ناخواسته به انسان رسیده باید گفت: اگر انسان کودک قبل از سنّ بلوغ بوده، نسبت به آن تکلیفی ندارد؛ زیرا «أَلاَّ تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ؛‌ وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى ؛ (آگاه باشید) که هیچ کس بار گناه دیگرى را بر دوش نمى گیرد؛ و اینکه براى انسان بهره اى جز سعى و کوشش او نیست» (النجم:39)
بلی وقتی شخص به سنّ تکلیف رسید نباید با علم و آگاهی مال حرام بخورد؛ لذا اگر پدر، مال حرامی به خانه آورد و او نیز دانست که آن مال، حرام است، نباید استفاده نماید. امّا اگر ندانست که حرام می باشد، لذا آن را مصرف نمود، در پیشگاه الهی گناهی مرتکب نشده است. چون تکلیف، مبتنی بر آگاهی است.
– از اثرات وضعی مال حرام، این است که میل شخص را به گناه بیشتر می کند؛ امّا هیچگاه موجب نمی شود که کسی دست به گناه بزند. لذا چنین کسی می‌تواند با مراقبه و تقوا از گناهان اجتناب کند که دراین‌صورت، ثواب بیشتری نیز خواهد داشت.
پیروز و موفق باشید.