اولاً؛ مفهوم سهو، خطا و نسیان با «گناه» متفاوت است؛

زیرا:

1. گناه با علم و اراده صورت مى گیرد؛ ولى سهو، خطا و نسیان چنین نیست.

2. گناه همواره مخالفت با اوامر الهى است؛ ولى سهو، خطا و نسیان، امکان دارد گاهى با امر خداوند مخالف باشد (مثلاً سهو در به جا آوردن یکى از اجزا و ارکان عمل عبادى) و گاه هیچ ارتباطى با اوامر خداوند ندارد (مثلاً خطا در یک عمل مباح فردى یا اجتماعى).

ثانیا؛ بر اساس دلایل متقن، پیامبران، هم از گناه مبرّا هستند و هم از سهو، خطا و نسیان؛ زیرا، آنان و حتى ائمه(ع)، از دو علم برخوردارند:

1. علم غیر عادى که به واسطه آن بر تمامى حقایق عالم اشراف و آگاهى دارند.

2. علوم عادى که همچون سایر افراد از طریق معمولى به دست مى آورند. امّا در مقام عمل و انجام دادن کارهاى روزمره خود و حتى مسائل اجتماعى، در بیشتر موارد از علوم غیر عادى خویش استفاده نمى کنند؛ یعنى، هر چند به واقعیت همه مسائل آگاه اند؛ اما از خود رفتارى جاهلانه و غافلانه بروز مى دهند؛ بى آن که در حقیقت جاهل و غافل باشند. بر این اساس – که در جاى خود مدلل گشته است – بدون شک هیچ گونه سهو، خطا و اشتباه واقعى را نمى توان به معصومین(ع) نسبت داد. چون جهل و غفلت – که منشأ سهو و نسیان است – در آنان راه ندارد. هر چند ممکن است از آنان، اعمالى سر زند که به ظاهر، خطا باشد؛ ولى در واقع، خطایى است که از روى عمد صورت نگرفته است. در این صورت خطا نامیدن آن نیز از سر تسامح است. علاوه بر آن که آیات و روایات، سهو، خطا و اشتباه را از معصومان نفى مى کند. نگا: نجم(53)، 4 – 3؛ انعام(6)، 50. به عنوان نمونه امام هادى(ع) در مقام درود و تحیت بر پیامبر(ص) مى گوید: «اللهم اجعل افضل صلواتک على سیدنا محمد عبدک و رسولک… المعصوم من کل خطأ و زلل، المنزه من کل دنس و خطل»؛ «بارالها! برترین درودهایت را بر سرور ما محمد، بنده و فرستاده ات، نثار فرما… آن که از هر خطا و لغزشى معصوم و از هر گونه آلودگى و یاوه گویى پیراسته بود». بحارالانوار، ج 99، ص 178

و براى اطلاع تفصیلى در این باب مراجعه کنید به:

حسن یوسفیان و احمد حسین شریفى، پژوهشى در عصمت معصومان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، تهران: چاپ اوّل، 1377 ش، صص 233 – 265.