این کلمات در مقام ها ومعانی کنایی و غیر حقیقی به کار می رود مثلا در مورد
یدالله:
در المفردات فی غریب القرآن 891 ید ….. ص : 889 دارد:قوله: یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ [الفتح/ 10]، أی: نصرته و نعمته و قوّته،
ودرقاموس قرآن ج 7 261 ید: ….. ص : 260 دارد:إِنَّ الَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ فتح:10.
در این آیه دست حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله بدست خدا تشبیه شده و در جاى آن قرار گرفته است و روشن میشود که در موقع بیعت آنحضرت دستش را باز و بالا نگاه میداشته و بیعت کنندگان دست خود را از پائین بکف دست آن بزرگوار میرسانده اند تا ید اللّه فوق ایدیهم مصداق پیدا نماید.
ودرمورد همین آیه در تفسیر نمونه ج 22 45 تفسیر: تحکیم موقعیت پیامبر(ص) و وظائف مردم در برابر او ….. ص : 39 آمده است:
و از اینجا معنى یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ (دست خدا بالاى دست آنها است) روشن مى شود، این تعبیر کنایه از آن است که بیعت با پیامبر ص یک بیعت الهى است، گویا دست خدا بالاى دست آنها قرار گرفته، نه تنها با پیامبرش که با خدا بیعت مى کنند، و این گونه کنایات در زبان عرب بسیار معمول است.
ودر تفسیر نمونه ج 18 448 در اینجا چند نکته قابل توجه است: ….. ص : 448:
عضوى که انسان با آن اعمال قدرت مى کند دستهاى اوست، به همین جهت ید (دست) کنایه از قدرت است، مثلا کسى مى گوید فلان منطقه در دست من است، یعنى در سیطره قدرت من قرار گرفته، قرآن مجید مى گوید یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ: دست خدا بالاى دست آنهاست (فتح- 10).
وهمچنین: على علیه السّلام ید اللّه است یعنى دست او مانند خدا و بجانشینى خدا قوى و کارساز و نجات دهنده است گر چه میشود گفت انسان ها همه ید اللّه اند ولى نه مثل آنحضرت و خلاصه آنکه: بشر خدا صفت است و جانشین خداست. اصل نیروها و صفات که بشر داراست از خدا میباشد منتهى بدکاران جانشینان بد و نیکو کاران جانشینان خوب اند.
سیف الله:
اطلاق سیف الله و … بر امیر المؤمنین (ع) با تعابیر زیر شده است:
سیف ذى الجلال ، سیف اللَّه الاکبر، و البحر اللجی و اسد اللَّه و اسد رسوله و امثال اینها . غرض در این تعابیر تشبیه است به شجاعت ، مجرای تجلی غضب الهی ، نور علم اینها و …
کلام الله :
کلامی است که منتسب به خداست و به قرآن گفته می شود.
حبیب الله:
این نیز لقب را برای حضرت رسول (ص) به کار می برند
در اخبار اسامى دیگرى هم براى آن حضرت هست رسول نبىّ خاتم النّبیّین ، حبیب اللَّه، امین اللَّه، صفوة اللَّه، صفىّ اللَّه، و غیر اینها
ودر أطیب البیان فی تفسیر القرآن ج 12 511 [سوره الصف(61): آیه 4] ….. ص : 510
پیغمبر اکرم را حبیب اللَّه مى نامند زیرا دوست را هر چه خوبى باشد براى او مى خواهد و هر چه بد باشد از او بر طرف مى کند، شخصى که خدا او را دوست دارد از هیچ تفضلى بر او دریغ نمى فرماید و هیچ گونه بلاء و عقوبتى به او نمى کند.این تعبیر نهایت قرب پیامبر نزد خدا را نشان می دهد.