انتخابات مطلوب دارای مؤلفه‌هایی است که در کلام رهبر انقلاب در طول سال‌های متمادی معرفی شده است.توجه به این شاخصه‌ها می‌تواند سمت‌وسوی فعالیت دغدغه‌مندان نظام اسلامی را در انتخابات آتی معین سازد.لذا همه‌ی تلاش‌ها و برنامه‌ها باید در جهت تحقق چنین انتخاباتی صورت گیرد.نظام اسلامی به دوره‌های مختلف انتخابات به عنوان فرصتی برای تقویت ارکان نظام مردم‌سالار اسلامی نگاه می‌کند و خواهان آن است که انتخابات به شایسته‌ترین حالت برگزار گردد.مهم‌ترین شاخصه‌ی انتخابات مطلوب و طراز انقلاب اسلامی بدین شرح‌اند:

1. مشارکت گسترده

شاید مهم‌ترین ملاحظه‌ی مورد توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی در انتخابات مسئله‌ی «مشارکت گسترده» و حضور گسترده‌ی ملت در پای صندوق‌های رأی باشد. معظم‌له از این اصل به عنوان راهبرد اساسی چنین یاد می‌کنند: «آنچه که باید به عنوان راهبرد اساسی مورد نظر همه باشد، عبارت است از حضور حداکثری مردم. باید شرکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده، که إن‌شاءالله جزء حماسه ‌های ملی خواهد شد، شرکتی باشد که دشمن را از دست ‌اندازی به ایران اسلامی و ملت سرافراز ایران مأیوس کند.» (24 آبان 83)

مشارکت گسترده‌ی ملت در انتخابات آن‌قدر بااهمیت است که معظم‌له در اجتماع بزرگ مردم جیرفت ، با صراحت، اعلام می‌دارد: «من بارها گفته ‌ام که اصل حضور مردم در انتخابات حتّی از انتخاب اصلح هم مهم‌ تر است، اگرچه انتخاب اصلح هم بسیار اهمیت دارد.» (17 اردیبهشت 84)

این تأکید برخاسته از عمق باوری است که معظم‌له به جایگاه مردم در نظام اسلامی دارند، به نحوی که از تعبیر «نظام مردم‌سالاری دینی» برای حکومت اسلامی یاد می‌کنند. در نگاه ایشان، چنین حضور گسترده‌ای رمز بقا و تداوم انقلاب اسلامی است؛ چرا که جمهوری اسلامی متکی بر رأی و اعتماد به ملت شکل گرفته است. معظم‌له در آستانه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری نهم، در صحن جامع رضوی، به این حقیقت چنین اشاره می‌کنند: «یکی اینکه حضور آگاهانه در انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخاب هوشمندانه از سوی آحاد مردم، یک مشارکت در سرنوشت کشور است. کشور ما متکی به آرای مردم است. علت اینکه دشمنان ملت و طمع‌ ورزان به این آب و خاک نتوانسته ‌اند در طول 26 سال گذشته گزندی وارد کنند، حضور و اراده و مشارکت مردم در صحنه‌ های مختلف بوده است. راهپیمایی ‌های شما در بیست‌ودوم بهمن یا در روز قدس و شرکت شما در انتخابات ‌های گوناگونِ سال‌های گذشته این کشور را بیمه کرده است. مشارکت در سرنوشت کشور علاوه بر اینکه در اداره و تعیین مدیریت کشور نقش دارد، در خنثی کردن دشمنی دشمنان هم بزرگ‌ترین نقش را ایفا می کند.» (1 فروردین 84)

معظم‌له در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت ، در جمله‌ی معترضه‌ای، می‌فرمایند: «اعتماد به مردم عقیده ی واقعی به مشارکت مردم. بعضی ها اسم مردم را می آورند، اما حقیقتاً اعتقادی به مشارکت مردم ندارند. بعضی‌ها اسم مردم را می‌ ‌آورند، اما به مردم اعتماد ندارند. بنای جمهوری اسلامی بر اعتماد به مردم و اعتقاد به مشارکت مردم است. بنای جمهوری اسلامی بر اعتماد به مردم و اعتقاد به مشارکت مردم است.» (24 آذر 87)

مقام معظم رهبری در قبل از انتخابات دهم ریاست‌جمهوری، با صراحت، از تلاش مستمر و تمام‌عیار دشمنان انقلاب اسلامی برای ممانعت از برگزاری انتخابات و سرد و بی‌روح کردن آن سخن به میان آوردند و در سفر به کردستان می‌فرمایند: «در درجه‌ ی اول، هدفشان تعطیل شدن انتخابات است که انتخابات نباشد. در یک دوره ای سعی کردند انتخابات مجلس شورای اسلامی را به انواع و اقسام حیله‌ ها متوقف کنند. خدای متعال نخواست و اراده‌ ی مردان مؤمن نگذاشت؛ نتوانستند. از این مأیوس‌‌اند که انتخابات را به کلی تعطیل کنند. در درجه ی بعد، هدفشان این است که انتخابات سبک و سرد برگزار بشود. می‌خواهند ملت ایران حضور فعالی در انتخابات نداشته باشد.» (22 اردیبهشت 88)

معظم‌له اصل مشارکت گسترده‌ی مردم در انتخابات را راهبردی برای خنثی‌سازی سناریوی دشمن می‌داند و به عنوان نمونه، در خطبه‌ های نماز جمعه‌ی تهران، با صراحت درباره‌‌ی ضرورت مقابله با سناریوی دشمن می‌‌فرمایند: «چرا دشمن این قدر هزینه و اصرار می ‌کند که انتخابات ریاست‌‌جمهوری را خلوت کند؟ آیا از این تلاش مذبوحانه ‌ی دشمن نباید فهمید که حضور در سرِ صندوق‌‌های رأی و انتخابات مشت محکمی به دهان آن هاست؟ آیا از این ترفند محکوم به شکست، نباید فهمید که دشمن از حضور مردم در صحنه ناراضی است؟ این خود، راه بسیار روشن و تعیین‌ کننده ای است.» (14 خرداد 72)

ایشان از دانشجویان بسیجی چنین مطالبه دارند که «تلاش شما باید این باشد که مشارکت را به معنای حقیقی کلمه حداکثری کنید.» (5 خرداد 84) و در مقام یک مرجع عالی‌‌قدر، اعلام می‌‌دارند که «هر کسی به استحکام این نظام علاقه‌ مند است، هر که به اسلام علاقه‌ مند است، هر که به ملت ایران علاقه‌ مند است، برای او عقلاً و شرعاً واجب است که در این انتخابات شرکت کند.» (14 خرداد 88)

رهبر انقلاب اصل مشارکت گسترده‌‌ی مردم در انتخابات را راهبردی برای خنثی‌سازی سناریوی دشمن می‌‌داند. به عنوان نمونه، در خطبه ‌های نماز جمعه‌‌ی تهران، با صراحت درباره‌‌ی ضرورت مقابله با سناریوی دشمن می‌‌فرمایند: «چرا دشمن این قدر هزینه و اصرار می کند که انتخابات ریاست‌‌جمهوری را خلوت کند؟ آیا از این تلاش مذبوحانه‌ ی دشمن نباید فهمید که حضور در سرِ صندوق‌‌های رأی و انتخابات، مشت محکمی به دهان آن هاست؟ این خود، راه بسیار روشن و تعیین کننده ای است.»

2. انتخابات امن

حفظ آرامش انتخابات یکی از دغد‌غه‌‌های مهم رهبری در تمامی دوره‌‌های انتخابات بوده است که همواره با رهنمودهای خود نسبت به حفظ آن تأکید داشته‌اند. از منظر ایشان، انتخابات همواره باید مظهر وحدت و انسجام ملی باشد و لازمه و نشانه‌‌ی آن وجود آرامش در انتخابات است. تشنج، درگیری و ناامن‌سازی فضای انتخاباتی اقداماتی است که از تبدیل فرصت انتخاباتی به تهدیدی برای انسجام و امنیت ملی کشور حکایت دارد. اقدامی که معمولاً با تحرکات و سناریوهای طرح‌ریزی‌‌شده در بیرون از مرزها و حمایت ایادی داخلی دشمن و غفلت و سوءتدبیر جناح‌‌های سیاسی داخلی و گاه هواداران نامزدها به وجود می‌آید.

در آستانه‌‌ی انتخابات مجلس ششم، از وجود دست‌‌هایی برای ایجاد اختلاف و تشنج در انتخابات چنین سخن می‌‌گویند: «احتمالاً دست‌‌هایی در کار است که در آستانه‌‌ی انتخابات، محیط کشور را محیط متشنج کند؛ اگر نتواند تشنج عملی هم به وجود آورد، محیط تشنج فکری و ذهنی و بحران‌‌سازی مصنوعی کند. این دست‌‌ها، دست‌‌های خدومی نیستند، دست‌‌های خودی‌ها نیستند، دست‌‌های بیگانه و دست‌‌های خائن‌اند. ملت ایران باید هوشیار باشد و بحمدالله هست.» (18 دی 78)

ایشان مدتی بعد تأکید ورزیدند که «انتخابات باید در فضای آرام و باصفا انجام گیرد و دور از تشنج و درگیری و فضای نفرت باشد. بدیهی است که در همه‌‌جا نامزدهای گوناگونی با آرا و عقاید و سلایق مختلفی هستند و مردم هم نگاه می‌کنند و إن‌‌شاءالله با شناسایی و با تدبّر انتخاب می‌‌کنند و رأی خواهند داد. این کار باید در فضای آرام انجام گیرد.» (26 بهمن 78)

3. انتخابات سالم

یکی از دغدغه‌های مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی مسئله‌ی سلامت انتخابات است. در نگاه ایشان، رأی ملت امانتی است که در اختیار مسئولین امر قرار دارد و ایشان موظف‌اند که با تمام توان در حفظ و سلامت آن بکوشند. سلامت انتخابات هم به مرحله‌ی پیش از انتخابات و هم حین انتخابات و هم پس از انتخابات توجه دارد. به واقع تام فرآیند انتخابات از زمان آغاز فعالیت سیاسی جناح‌ها تا اعلام و تأیید نتایج نهایی انتخابات باید مورد توجه قرار گیرد. در نگاه معظم‌له، مسئول حفظ سلامت انتخابات نیز تنها ستاد انتخابات کشور و شورای نگهبان نیستند، بلکه همه‌ی جناح‌های سیاسی، نامزدهای انتخاباتی، رسانه‌ها، هواداران و توده‌های رأی‌دهنده در این میان نقش خواهند داشت. به عنوان نمونه، در سال 85، رهبر انقلاب در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی با صراحت از اهمیت سلامت انتخابات سخن به میان آورده و فرموده است: «اولاً سلامت این انتخابات‌ها مهم است که خوشبختانه مسئولان کشور به این توجه دارند، ما هم همیشه تأکید کرده ایم و حالا هم هست. باید از آرای مردم به طور کامل صیانت بشود. در همین اندازه از لحاظ اهمیت، حفظ سلامت فضای انتخابات، قبل از شروع انتخابات است ‌ـ‌مثل همین حالا که به تدریج نام نویسی ها شروع شده و مقدمات انتخابات فراهم شده است و تا زمان انتخابات، زمان زیادی نمانده‌ـ‌ که بایستی سلامت فضا را حفظ کنید. بعضی فضای انتخابات را خراب می کنند؛ تخریب کردن، اهانت کردن و خُرد کردن شخصیت‌های گوناگون، همه بر خلاف اقتضای سلامت انتخابات است. هم مطبوعات، هم رادیو و تلویزیون، هم کسانی که به ابزارهای گوناگون ارتباط جمعی دیگری مجهز هستند ‌ـ‌رایانه ها و شیوه های رایانه ای‌ـ‌ هم کسانی که یک منبری برای سخن گفتن دارند، مثل خطبای جمعه و نمایندگان مجلس شورای اسلامی همه توجه داشته باشند که “تخریب، فضای انتخابات را خراب می کند” شما از آن کسی که به او علاقه مندید، دفاع کنید، هیچ مانعی ندارد؛ اما به آن کسی که رقیب اوست، مطلقاً حمله نکنید، تخریب نکنید. این تخریب و این حرف زدن‌ها و اهانت کردن‌ها نه حجیت دارد برای مستمعان و نه جایز است؛ به خاطر اینکه فضا را خراب می کند. بنابراین مسئله ی حفظ سلامت خودِ انتخابات و حفظ سلامت فضای انتخابات، خیلی مهم است.» (18 مهر 85)

نمونه‌ای دیگر از تأکید معظم‌له خطاب به مسئولین در هنگام رأی‌گیری در انتخابات ریاست‌جمهوری نهم است که فرمودند: «امروز هم من از دست‌اندرکاران انتخابات ‌ـ‌هم مجریان و هم ناظران‌ـ جداً و مؤکداً درخواست می‌کنم که از آرای مردم حفاظت کنند. آرای مردم امانتی است در دست آن‌ها و بدون هیچ‌گونه جانب‌داری و دخالت دادن امیال خودشان، رأی مردم را بگیرند و آن‌چنان که هست، بخوانند و ثبت کنند و سپس اعلام کنند و همین‌طور هم خواهد بود. من به مجریان و ناظران انتخابات اعتماد دارم و خدای متعال إن‌شاءالله توفیق دهد به بهترین وجهی انتخابات را برگزار کنند.» (3 تیر 84)

4. قانون‌گرایی در انتخابات

یکی از ارکان برگزاری انتخابات طراز انقلاب اسلامی قانون‌گرایی و پایبندی به ضوابط قانونی است. این قانون‌گرایی نیز از اصولی است که همه‌ی فعالین صحنه‌ی انتخابات از مجریان و ناظران و نامزدها تا هواداران و انتخاب‌کنندگان باید بدان پایبند باشند. این مسئله بارها به زبان مختلف توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی در آستانه‌ی انتخابات گوشزد شده است. به عنوان نمونه، ایشان در آستانه‌ی انتخابات مجلس هشتم می‌فرمایند: «من به مجریان انتخابات توصیه کرده ام، الآن هم توصیه می‌کنم: باید به شدت قانون را رعایت کنند. حد و مرز، قانون است. همه باید الزامات قانونی را بپذیرند و تسلیم الزامات قانونی بشوند. قانون حد فاصل حق و باطل است در حرکت و مشی ملت و مسئولین. قانون را نباید دور زد. این باید رعایت بشود.» (19 بهمن 86)

معظم‌له اعضای شورای نگهبان را از هرگونه تأثیرپذیری از سلایق و مذاق‌ها بر حذر می‌دارد و خطاب به ایشان می‌فرماید: «همان‌طور که همیشه گفته‌ایم، در امر نظارت باید قانون و موازینْ ملاک و معیار باشد و نه مذاق‌ها و سلایق شخصی. مطلقاً دنبال مذاق شخصی نروید و این‌طور نباشد که یک وقت انسان خودش تشخیص دهد که اگر این فرد در مجلس نباشد، برای مجلس خسارتی است؛ اگر این شخص باشد، برای مجلس فایده‌ای دارد؛ آن‌گاه برخلاف موازین و مقررات، این مذاق اعمال شود. باید کاری کنید که بتوانید پیش خدای متعال و بندگان او جواب‌گو باشید. اگر از شما سؤال شد که به چه مناسبت این شخص را رد کردید، شما بگویید: پروردگارا! من ملزم بودم طبق مقررات عمل کنم. مقررات چنین گفت، من هم این شخص را رد کردم یا مقررات چنین گفت، من این شخص را تأیید کردم؛ اما اینکه من این‌گونه تشخیص دادم، من این‌گونه فهمیدم، من این آدم را مضر دانستم، من این آدم را مفید دانستم؛ این‌ها قابل قبول نیست. این‌ها را نه خدای متعال قبول خواهد کرد، نه بندگان خدا. باید طبق موازین و مقررات عمل کنید. هیچ‌گونه ملاحظه‌ای نباید مانع از اعمال مقررات شود.» (14 بهمن 74)

یکی دیگر از شاخصه‌ای مورد تأکید مقام معظم رهبری توجه به سلامت رقابت‌های انتخاباتی است که تحقق آن در گرو رعایت اخلاق در میدان رقابت‌هاست. توجه به مسائلی از قبیل پرهیز از دروغ، تهمت و افترا، تخریب، بزرگ‌نمایی مشکلات، اسراف، هزینه‌کردهای غیرشرعی، دادن وعده‌های غیرواقعی، خرید رأی و… نمونه‌هایی از دغدغه‌هایی است که توجه به آن‌ها می‌تواند متضمن سلامت انتخابات باشد.

5. رقابتی بودن انتخابات

یکی از شاخصه‌های انتخابات شایسته‌ی نظام اسلامی رقابتی بودن انتخابات است. رقابتی بودن بدین معنا که با تکثر و تعدد نامزدهایی انتخاباتی حق انتخابات و گزینش برای رأی‌دهندگان وجود داشته باشد. این مسئله خود یکی از عوامل مؤثر در جدی شدن انتخابات و پرشور بودن آن خواهد بود که موجب افزایش اشتیاق شرکت‌کنندگان در انتخابات خواهد شد.

توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی به مسئله‌ی اهمیت رقابتی بودن را می‌توان در این بخش از پیام معظم‌له، که بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری هفتم صادر فرموده‌اند، به خوبی مشاهده نمود: «… از سایر نامزدهای محترم ریاست‌جمهوری که با آمادگی و حضور خود در میدان این آزمایش الهی، بزرگ‌ترین کمک را به ایجاد رقابت انتخاباتی و انگیزه بخشیدن به مردم کردند، صمیمانه تشکر می‌کنم. بی‌شک، بدون حضور افکار و سلیقه‌ها و منش‌های متنوع در صحنه‌ی نامزدی ریاست‌جمهوری، این موج عظیم حضور ملی پدیدار نمی‌گشت و این افتخار برای ملت ایران به ثبت نمی‌رسید.» (3 خرداد 76)

مبتنی بر اظهارات فوق، به خوبی، آشکار می‌شود که معظم‌له یکی از شروط باشکوه برگزار شدن انتخابات را وجود تکثر و رقابتی بودن انتخابات می‌دانند و با همین باور است که ایشان درخواست دارند: «آن کسانی که نظام، اسلام، قانون اساسی و امام را قبول دارند، باید به میدان رقابت بیایند؛ منتها رقابت سالم و نه رقابت لجوجانه و عنادآمیز.» (18 دی 82)

البته تأکید ایشان بر رقابت، رقابت سالم و مثبت است! لذا معظم‌له در قبل از انتخابات مجلس هشتم خطاب به اعضای هیئت دولت فرمودند: «بعضی خیال می‌کنند انتخابات، زمزمه های انتخابات، فضای انتخاباتی، مایه ی اختلاف است؛ نه، می‌تواند مایه ی اتحاد باشد؛ می‌تواند تشجیع‌کننده به سرعت عمل و پیشرفت باشد؛ با رقابت مثبت. هر گروهی سعی کنند برای خدمتگزاری به این ملت، سهم متناسب با خودشان را که لایق خودشان می‌دانند، به دست بیاورند؛ هیچ اشکالی ندارد. این رقابت مثبت به جامعه نشاط می‌بخشد، ما را زنده دل می‌کند، روح جوانی را بر جامعه ی ما حاکم می‌کند.» (21 مهر 86)

البته هدف از این رقابت است که می‌تواند مثبت و منفی بودن آن را مشخص کند، چرا که مبتنی بر تأکیدات معظم‌له «در اسلام برای قبضه کردن قدرت، رقابتی وجود ندارد. این را از آن جهت می‌گویم که عده‌ای تنها برای کسب قدرت سیاسی تلاش می‌کنند و به رقابت مشغول‌اند. بنابراین رقابت صحیح، مشروع و مقبول، رقابت در خدمت‌رسانی به مردم است.» (1 فروردین 82)

6. فراگیر بودن انتخابات

یکی دیگر از مؤلفه‌های مؤثر در رسیدن به انتخابات طراز جمهوری اسلامی فراهم آوردن بستری برای حضور همه‌ی استعدادها و گرایش‌هایی است که به قانون اساسی و آرمان‌های ملت اعتقاد و برای اداره‌ی کشور برنامه دارند. به واقع، انتخابات شایسته و حقیقی به صرف تعدد نامزدها حاصل نخواهد شد، بلکه لازمه‌ی این تعدد تکثر و تنوع افراد و سلیقه‌ها و گرایش‌ها خواهد بود که امکان انتخاب‌های مختلف را برای مردم فراهم خواهد آورد.

دغدغه‌‌ی به‌کارگیری همه‌ی نیروها در مدیریت کشور و فراهم آوردن حضور آن‌ها در رقابت انتخاباتی و به نوعی برگزاری انتخاباتی فراگیر با حضور همه‌ی گرایش‌های سیاسی به رسمیت شناخته‌شده، در قانون را می‌توان در این توصیه‌ی حکیم فرزانه‌ی انقلاب اسلامی به اعضای هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات چهارمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی مشاهده نمود که فرمودند: «هرچه افراد از جهات و جناح‌های مختلف بیشتر در انتخابات شرکت کنند، این برای نظام بهتر است؛ برای شورای نگهبان هم بهتر است. ما باید کاری کنیم که این امکان و وسیله برای ورود اشخاصِ بیشتر فراهم بشود. نباید طوری باشد که یک جریان، ولو در یک شهر خاص، احساس بکند که در این انتخابات وارد نیست؛ باید طوری باشد که در همه جا همه احساس کنند که می‌توانند آن فرد مورد نظر خودشان را واقعاً آزادانه انتخاب بکنند؛ یعنی شورای نگهبان و حرکتی که در این مقطع انجام می‌دهد، باید مظهر و آینه‌ی اعتماد عمومی باشد.» (4 اسفند 70)

بر همین اساس بود که ایشان در انتخابات ریاست‌جمهوری نهم، بعد از اینکه شورای نگهبان آقایان مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده را رد صلاحیت کرد با نگارش نامه‌ای به شورای نگهبان دستور تجدید نظر در این مسئله را صادر فرمودند.

البته این تکثر و تنوع باید دارای چارچوبی باشد و همان طور که پیش از این اشاره گردید، از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی «اعتقاد به نظام اسلامی، اسلام، قانون اساسی و حضرت امام (رحمت الله علیه)» شروط لازم برای آن است. به واقع، این دایره‌ی فراگیری تنها جریان‌ها و گروه‌های سیاسی را در بر می‌گیرد که در نظر و عمل پایبندی خود را به انقلاب اسلامی و قانون اساسی و منافع ملی ثابت کرده باشند که در قانون اساسی وظیفه‌ی تشخیص آن بر عهده‌ی شورای نگهبان گذاشته شده است. جریان‌های سیاسی، که مرزهای خودی و غیرخودی را در نوردیده و برای ضربه زدن به نظام اسلامی اردوگاه واحدی را با ضدانقلاب (هرچند موقت) تشکیل داده‌اند و کسانی که برای پیشبرد اهداف خود از تحصن و خانه‌نشینی برای فشار بر نظام اسلامی بهره برده‌اند، باید برای بازگشت به دایره‌ی فراخ نیروهای خود در مقابل رفتار سیاسی خود به ملت و نظام اسلامی پاسخ‌گو باشند.

7. سلامت رقابت‌های انتخاباتی

یکی دیگر از شاخصه‌ای مورد تأکید مقام معظم رهبری توجه به سلامت رقابت‌های انتخاباتی است که تحقق آن در گرو رعایت اخلاق در میدان رقابت‌هاست. توجه به مسائلی از قبیل پرهیز از دروغ، تهمت و افترا، تخریب، بزرگ‌نمایی مشکلات، اسراف، هزینه‌کردهای غیرشرعی، دادن وعده‌های غیرواقعی، خرید رأی و… نمونه‌هایی از دغدغه‌هایی است که توجه به آن‌ها می‌تواند متضمن سلامت انتخابات باشد. این اصول در سطوح مختلف رقابت انتخاباتی همچون تبلیغات، مناظرات و گفت‌وگوها و مصاحبه‌ها با رسانه‌های مختلف، یادداشت‌ها و تحلیل‌های مطبوعات وابسته به جریان‌های سیاسی و همچنین رقابت نزد طرفداران و هواداران باید مورد توجه قرار گیرد.

رهبر معظم انقلاب، قبل از برگزاری انتخابات مجلس هشتم، می‌فرمایند: «در همین انتخابات اگر بد عمل بکنیم، به هم بد بگوییم، با هم کینه ورزی کنیم، به یکدیگر تهمت بزنیم، بر خلاف قوانین و مقررات رفتار کنیم، می‌تواند وسیله ی سقوط و ضعف و انحطاط باشد؛ دست خود ماست؛ امتحان الهی است.» (21 مهر 86)

معظم‌له در انتخابات دهم ریاست‌جمهوری، بر مسئله‌ی رعایت اخلاق و قانون توسط نامزدهای انتخاباتی بیش از پیش تأکید نمودند و فرمودند: «نامزدهای محترمی که تا کنون نام نویسی کرده اند و مشغول تبلیغات و اظهاراتی هستند، سعی کنند با انصاف عمل کنند. اثبات و نفی شان با توجه به حق و صدق باشد!» (22 اردیبهشت 88)

ایشان به نامزدهای انتخاباتی هشدار می‌دهند که «نامزدهای محترم توجه داشته باشند اذهان عمومی را تخریب نکنند. این همه نسبت خلاف دادن به این و آن، تخریب‌کننده ی اذهان مردم است؛ واقعیت هم ندارد، خلاف واقع هم هست.» (22 اردیبهشت 88)

همچنین خطاب به هواداران نامزدها می‌فرمایند: «هر کدام از نامزدهای محترم هم طرفدارانی دارند. بعضی ها از این طرفداران متعصب هم هستند، خیلی علاقه مند سرسخت‌اند به آن نامزد خودشان. خیلی خوب، باشند، حرفی نیست؛ اما مواظب باشید، مراقب باشید که این علاقه مندی ها به اصطکاک نینجامد، به اغتشاش نینجامد.» (14 خرداد 88)

8. به قدرت رسیدن گزینه‌های اصلح

یکی از شاخصه‌های انتخابات شایسته‌ی نظام اسلامی آن است که فرآیند انتخابات به نحوی باشد که در نهایت شایستگان و اصلحان بر مسند قدرت تکیه زنند. این مسئله رمز تعالی و ارتقای نظام اسلامی است که در آموز‌ه‌های دینی نیز فراوان بر آن تأکید شده است. رهبر معظم انقلاب در تمامی دوره‌های انتخابات گذشته بر ضرورت انتخاب اصلح تأکید داشته‌اند. ایشان با صراحت اعلام می‌دارند که «مردم باید به فکر شناخت اصلح باشند، چون امر کوچکی نیست.» (11 اردیبهشت 80)

رهبر معظم انقلاب معتقدند: «آنچه که برای مردم در این انتخابات و همه ی گزینش‌های ملی و دوره‌های مختلف انتخابات مهم است، این است که سطح کارآمدی نظام روزبه‌روز ارتقا پیدا کند؛ این اساس مسئله است. اگر مردم دنبال رئیس جمهور یا دنبال نماینده ی مجلس می گردند یا دنبال دیگر کسانی هستند که می خواهند آن ها را با انتخاب تعیین کنند، در پی آن هستند که انسان‌های کارآمدی را بر اریکه ی مسئولیت بنشانند تا آن ها بتوانند سطح کارآمدی نظام را افزایش بدهند و مشکلات مادی و معنوی مردم را حل کنند؛ این خواست مردم است. حالا گروه‌ها و احزاب و عناصر سیاسی هم هر کدام نقطه نظرهایی دارند؛ آن نقطه نظرات برای خودشان است.» (24 آبان 83) لذاست که توجه و تأکید بر انتخاب اصلح معنا می‌یابد.

البته این امر در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی بر عهده‌ی مردم واگذار شده است نه بر عهده‌ی مسئولین و نخبگان! معظم‌له به این وظیفه‌ی خطیر مردم در نظام مردم‌سالار دینی چنین اشاره دارند: «البته هر کس صلاحیتش در مراکز قانونی تأیید شود، صالح است؛ اما باید در بین صالح ها گشت و صالح تر را پیدا و او را انتخاب کرد. این، هنر شما مردم است.» (17 اردیبهشت 84)

البته ایشان برای جایگاه‌های مختلف ویژگی‌های مختلفی را برشمرده‌اند که برخی از موارد مشترک آن‌ها عبارت‌اند از: اعتقاد به نظام اسلامی، اعتقاد به آرمان‌های حضرت امام (رحمت الله علیه)، مدیریت، کارآمدی، شجاعت، ساده‌زیستی و… (مهدی سعیدی؛ کارشناس‌ ارشد علوم سیاسی/برهان/۱۳۹۲/۲/۳ )