شیطان قسم بر گمراه نمودن انسان یاد نموده و ما همیشه از ناحیه اش مورد تهدید هستیم. خردورزان معتقدند از وسوسه های فکری و رفتاری شیطان باید خود را تحت حمایت خدای متعال قرار دهیم . نکات مفیدی نیز در این خصوص تقدیم میگردد :
– شیطان از جن است و آنها از نظر حکما به هر شکلی حتی به صورت سگ و گراز و خوک میتوانند ظاهر و متمثل شوند و این ظاهر شدن برای آنها گران تمام میشود . مانند انسانی که با گناه و ریسک بالای در زندگی یا استعمال سیگار و … خود را به ورطه هلاکت میاندازد آنها نیز با ظاهر شدن اتمام زندگی خود را سرعت میبخشند .
– دیدن شیطان توسط هر خردمندی میسر است چون تمثل آن مادی نیست . مهم دفع شیطان و اثر نپذیرفتن ازوست.
نکاتی برگرفته از آثار علامه سید محمد حسین طباطبایی در کتاب شریف المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8 :
1 . مراد از تقاضاهای شیطان که بتواند به هر صورتی ظاهر شود توانایی تصرف در حواس انسان، به هر شکل ممکن است.
2 . از حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله نقل نموده اند: شیطان در بنی آدم، همانند خون است که در سراسر بدن جریان دارد .
۳ . شیطان در شعور و ادراک آدمی نیز، از راه های اغواگری وارد شده و در قرآن کریم بدان اشاره شده است (مائده، آیه 90) . رفتارهای سرزده از انسان، هم چون خشم و دروغ گویی از شیوه های مورد اشاره درباره اغواگری شیطان است . روایات فراوانی در این موضوع ضمن پاورقی شماره 2 از صفحه 58 تا 65 و در ترجمه کتاب شریف المیزان، انتشارات علمی و فکری علامه، از ص 81 تا ص 91 به گونه ای مبسوط، بیان شده است.
4. تجسم شیطان و عمل کردن او به شیوه های مزبور، تجسمی است مثالی و نه مادی؛ همان گونه که رویدادهای این جهان در عالم رؤیا به شکل مناسب خود مجسم می شود، شیطان نیز در هر گناهی به شکلی در می آید که با نوع آن گناه مناسب می باشد. چون راه خدا و صراط مستقیم امری معنوی است از این رو، کارکرد شیطان در اغواگری انسان نیز، کارکردی معنوی و مربوط به عالم معناست، نه حسی. همان گونه که مراد از جهات چهارگانه محاصره کنندگی شیطان در آیاتی مانند اعراف، 17 – 16، جهات معنوی است نه مادی و حسی .
5. خداوند در قرآن کریم به پایگاه های ارزشمندی برای رویارویی با این محاصره همه جانبه ، هر زمانی و هر مکانی شیطان، اشاره کرده است که، نمونه آشکار آن را در سوره مبارک «ناس» می بینیم: «قل اعوذ برب الناس ملک الناس اله الناس من شر الوسواس الخناس الذی یوسوس فی صدرو الناس؛ بگو به پروردگار مردم پناه می برم به مالک و حاکم مردم. به خدا و معبود مردم. از شر اغواگری های پنهانی (شیطان) که در سینه های آنان وسوسه می کند» (ناس، آیات 5 – 1).
برای چنگ انداختن به دام های بنیان برانداز شیطان، در آیات شریفه مزبور، بر روی سه ویژگی بزرگ از اوصاف خداوند؛ یعنی ربوبیت، مالکیت و الوهیت او تکیه شده است. پیداست مراد از این پناهندگی، گونه زبانی تنها نبوده؛ بلکه باید با اندیشه، باور و رفتار او در هم آمیزد: با گفتن «رب الناس» خود را زیر تربیت الهی قرار دهد، با گفتن «ملک الناس» و ملک او به حساب آوردن خود، بنده سر بر فرمانش شود و بالاخره با گفتن «اله الناس» در راه بندگی او گام نهاده و از بندگی غیر او، دوری می کند و این همه، سه برنامه پیشگیری و رهایی از دام وسوسه گران و از جمله شیطان است برگرفته : (آیت الله ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 27، ص 472 – 470).
6 . توسل به معصومین صلوات الله علیهم اجمعین مهمترین راه مقابله با تمام قدرت و داناییهای شیطان است.