زمان و سن دندان درآوردن کودک

شکل‌گیری دندان‌ها از زمانی که کودک هنوز در رحم است شروع می‌شود. وقتی باردار بودید جوانهٔ دندان‌های کودکتان که پایهٔ دندان‌های شیری او هستند ایجاد شده است، اما با وجود این، بسیار به‌ ندرت نوزادی با یک یا دو دندان به دنیا می‌آید یا در طول چند هفتهٔ اول زندگی دندان درمی‌آورد.

اولین دندان‌های شیری کودک که دو دندان وسط فک پایین است، اغلب بین چهار تا هفت ماهگی درمی‌آید اما این زمان بر حسب ژن‌های به ارث رسیده در کودک می‌تواند خیلی زودتر یا حتی تا ۱۳ ماهگی به تأخیر بیفتد و در کودکان مختلف با یکدیگر متفاوت باشد. اگر کودکتان رشد سریعی دارد، ممکن است سفیدی اولین دندان او را که معمولاً یکی از دندان‌های میانی پایین است از سه ماهگی ببینید و اگر رشد آهسته‌تری دارد، ممکن است اولین دندانش را تا یک سالگی یا بعد از آن درنیاورد.

به‌طورکلی بیشتر کودکان ابتدا دو دندان میانی فک پایین، بعد دو دندان میانی فک بالا و سپس دندان‌های کناری و پشتی را درمی‌آورند. آخرین دندان‌هایی که کودک درمی‌آورد دندان‌های آسیاب دوم هستند که در انتهای دهان و در بالا و پایین درمی‌آیند. این دندان‌ها معمولاً از سه سالگی کودک شروع به درآمدن می‌کنند. کمی پس از آن، کودکتان باید یک دستهٔ ۲۰ تایی دندان داشته باشد.1

علائم دندان درآوردن کودک چیست؟

علائم ممکن است فقط چند روز طول بکشد، در همان زمانی که کودک در حال دندان در آوردن است یا اینکه ممکن است چند ماه طول بکشد. در تعداد کمی از کودکان دندان در آوردن علائم مشخصی ایجاد نمی‌کند.

بیش از یک سوم کودکان معمولا علامتی ندارند. برخی از بچه‌ها آب از دهانشان می‌آید برخی بی‌قرار می‌شوند و عده‌ای دیگر ممکن است نتوانند خوب بخوابند.

به صورت کلی علائمی که ممکن است به دنبال دندان در آوردن در بچه‌ها دیده شود عبارتند از:

آب ریزش از دهان

تورم و برجسته شدن لثه‌ها

پیدا شدن یک دندان در زیر لثه

بی‌قراری، نق زدن و گریه کردن کودک

کودک به خوبی نمی‌خوابد.

تمایل کودک برای گاز گرفتن، جویدن و مکیدن اشیاء سفت

صورت خود را می‌مالد.

کودک تمایلی به غذا خوردن ندارد.

کودک گوش خود را می‌گیرد.

اگر چند مورد از این علائم را در کودک ببینید احتمال اینکه کودک شما در حال دندان در آوردن باشد زیاد است با این حال این امکان نیز وجود دارد که علت چیز دیگری باشد.

اگر کودک شما دچار تب، اسهال و آبریزش بینی است آن را به حساب علائم دندان در آوردن تنها نگذارید. مخصوصا اگر این علائم بیش تر از ۲۴ ساعت طول بکشد. برخی متخصصین بر این باورند که تب و اسهال از علائم دندان در آوردن نیستند و یکی از دلایل احتمالی ایجاد این علائم این است که نوزادانی که در معرض دندان در آوردن هستند برای تسکین درد لثه‌های خود، اشیاء مختلف را وارد دهان خود می‌کنند و میکروب‌ها و ویروس‌های مختلف از این طریق وارد بدن کودک می‌شود.

دندان در آوردن کودک می‌تواند دردناک باشد اما معمولا کودک را بیمار نمی‌کند. اگر کودک دچار علائمی مانند بی‌حالی، کم شدن اشتها، اسهال، استفراغ، راش‌های پوستی، تب بالا، سرفه یا گرفتگی بینی باشد با پزشک خود تماس بگیرید زیرا این علائم طبیعی دندان در آوردن نیستند.2

راه‌هایی برای کاهش درد ناشی از دندان درآوردن نوزادان

شما نمی‌توانید برای بیرون آمدن دندان‌های نوزادتان کاری انجام دهید، اما می‌توانید میزان درد و ناراحتی ناشی از آن را برای دلبندتان کاهش دهید. اینها برخی از راهکارهایی هستند که می‌توانند مفید باشند:
 

به نوزادتان چیزی بدهید تا آن را بجود

به او یک حلقه‌ی دندانی یا حوله‌ی خیسی بدهید که قبلا آن را در یخچال گذاشته‌اید. دندان‌گیرها را در فریزر نگذارید، چون با منجمد شدن می‌توانند آن‌قدر سفت شوند که به لثه‌های کودک آسیب برسانند.
 

به نوزادتان، غذای سرد بدهید

دادن غذاهای سردی مانند پوره‌ی سیب (کمپوت سیب له‌شده) یا ماست به کودک می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی لثه‌های او کمک کند.
 

لثه‌های کودک را ماساژ دهید

بعد از شستن دست‌هایتان، لثه‌های او را به‌آرامی اما محکم با انگشت‌تان ماساژ دهید. این فشار می‌تواند فشاری را که نوزاد به‌خاطر دندان‌های درحال جوانه زدن احساس می‌کند، تا حد زیادی تسکین دهد.
 

داروی مُسکن را امتحان کنید

اگر هیچ‌یک از این روش‌ها مؤثر نبود، ممکن است پزشک‌ برای کاهش درد و التهاب، استفاده از قطره‌ی استامینوفن نوزادان را توصیه کند.

استفاده از داروهای بدون نسخه مانند ژل‌ها و کر‌م‌های بی‌حس‌کننده‌ که لثه‌ی نوزاد را بی‌حس می‌کنند و درد دندان درآوردن را تسکین می‌دهند، برای کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی‌شود، بنابراین از مصرف خودسرانه‌ی این داروها اجتناب کنید و فقط تحت نظر پزشک از آنها استفاده کنید.

آکادمی دندان‌پزشکی کودکان آمریکا، اداره‌‌ی غذا و داروی ایالات‌متحده و سایر کارشناسان هشدار می‌دهند که داروهای بی‌حس‌کننده‌ی موضعی حاوی بنزوکائین می‌توانند باعث متهوگلوبینمی ( methemoglobinemia) شوند؛ وضعیتی نادر اما خطرناک که در آن مقدار اکسیژن در خون، به‌طرز زیاد و خطرآفرینی پایین می‌آید.3
 

چه موقع باید نگران دندان درنیاوردن کودک مان باشیم؟

اولین دندان کودک زمانی در می‌آید که کودک بین ۴ تا ۷ ماهگی قرار دارد. اما این کاملا طبیعی است که کمی دیرتر هم دندان در بیاورد. اگر دندان کودک شما دیر در بیاید اما رشد استخوان، پوست و مویش طبیعی باشد احتمالا مشکلی وجود ندارد. اما اگر دندان‌های کودک تا ۱۸ ماهگی در نیامد حتما به متخصص کودکان مراجعه کنید.2
 

نکاتی برای مراقبت دندان‌های کودک بعد از درآمدن

بعد از اینکه دندان‌های کودکتان شروع به درآمدن کرد، بهتر است نکاتی را برای مراقبت از آنها به یاد داشته باشید و بدانید که هرچند این دندان‌ها روزی می‌افتند و جایشان دندان‌های جدید درمی‌آید ولی رعایت بهداشت دهان و دندان قبل از درآمدن دندان‌ها اهمیت زیادی دارد و غیر از آن، کودکتان مراقبت از دندان‌هایش را از همان کودکی یاد می‌گیرد. برخی نکات مراقبتی شامل موارد زیر است:
 

پرهیز از دادن شیشه‌شیر شب در رختخواب

شب‌ها کودک را با شیشه‌شیر حاوی شیر در رختخواب نگذارید. شکر موجود در شیر خشک یا شیر مادر تمام شب روی دندان کودک باقی می‌ماند و می‌تواند منجر به پوسیدگی شود.
 

جایگزین کردن لیوان به جای شیشه‌ شیر

یک روش دیگر برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها این است که در حدود یک سالگی، یعنی زمانی که کودک هماهنگی حرکتی لازم را دارد، یک لیوان معمولی را جایگزین شیشه‌شیر کنید و دهان و دندان کودک را تمیز کنید و مسواک بزنید.

بهتر است از دادن لیوان آموزشی کودک هم کم‌کم بعد از درآمدن بیشتر دندان‌ها خودداری کنید، زیرا مثل شیشه‌شیر می‌تواند با قرار دادن طولانی‌مدت دندان‌ها در معرض قند و شکرها باعث خرابی آنها شود، مگر اینکه مسواک زدن را رعایت کنید.
 

اهمیت به معاینهٔ دندان‌های کودک

اولین ویزیت کودک توسط دندان‌پزشک باید در حدود یک سالگی او باشد. اما اگر پزشک احساس کند که کودک ریسک بالایی برای پوسیدگی دندان دارد، شاید توصیه کند که زودتر به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
 

استفاده از مکمل فلوراید با تجویز پزشک

مراقبت و چک‌آپ سلامت شش ماهگی کودک زمان خوبی برای پرسش از پزشک در مورد مکمل فلوراید است. البته قطره‌های فلوراید که از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کنند تنها در صورتی ضروری است که آب منطقهٔ محل زندگی شما فلوراید نداشته باشد. همچنین از پزشک بخواهید که دندان‌های کودکتان را معاینه کند.

‌یاد دادن مسواک زدن به کودک

در حدود ۱۸ ماهگی، کودکتان ممکن است آمادهٔ یادگیری مسواک زدن باشد که لازم است شما در این کار به او کمک کنید، زیرا هنوز چابکی یا تمرکز کافی برای حرکت دادن یک مسواک در دهانش را ندارد. لازم نیست دندان‌های کودک را در جهت خاصی مسواک بزنید، فقط سعی کنید همهٔ ذرات غذا را بیرون بیاورید. اگر کودک طعم خمیردندان را دوست ندارد، یک برند و مدل دیگر را امتحان کنید.
 

پرهیز از دادن شیرینی زیاد

سعی کنید به کودک زیاد شیرینی‌ ندهید و وقتی در خوردن آنها زیاده‌روی می‌کند، اطمینان حاصل کنید که فوراً پس از آن دندان‌هایش را مسواک می‌کند.1

پینوشتها
1.www.madarsho.com
2.www.doctoreto.com
3.www.chetor.com