ناتوانی در باروری بعد از گذشت یک سال از یک رابطه جنسی منظم و بدون استفاده از هر گونه پیشگیری را تحت عنوان ناباروری میشناسیم. جمعیت قابل توجهی در جهان درگیر این مسئله هستند و علت آن ممکن است از جانب زن یا مرد باشد.

کیفیت پائین مایع منی، تحرک کم اسپرم، نقایض آناتومیک، عفونت منجر به التهاب وزیکول های منی، مشکلات پروستات و ناهنجاری‌های ژنتیکی از علل ناباروری در مردان گزارش شده است.

تخمک گذاری نامنظم، کیفیت پائین تخمک، ازدواج در سنین بالا، انسداد لوله ‌های فالوپی به دلایلی نظیر عفونت یا آندومتریوز نیز از برخی دلایل ناباروری بانوان گزارش شده است. تخمدان پلی کیستیک، آمنوره اولیه و ثانویه، بیماری التهابی لگن (PID) و مخاط دهانه رحم در زنانی که شیمی درمانی سرطانی انجام می‌دهند نیز از سایر علل ناباروری در زنان است. ]1[ و ]2[
 

فناوریهای کمک به باروری (ART)

فناوری های کمک به باروری بسیار متنوع هستند و نزدیک به 35 سال است که مورد استفاده قرار می گیرند. بیش از پنج میلیون نوزاد سالانه به یکی از روش های ART متولد می شوند. برخی از مشهورترین این فناوری ها به همراه توضیحی مختصر در ادامه آورده شده است.

درمان ناباروری طیف گسترده‌ای از احساسات نظیر انتظار، عدم اطمینان، سرخوردگی، سردرگمی و نارضایتی را ایجاد می کند، ما معتقدیم که هرچه بیشتر درباره آزمایشات و روش های درمانی آگاهی داشته باشید، اضطراب و نگرانی کمتری نسبت به وضعیت خود احساس خواهید کرد. توصیه می‌کنیم اگر به دنبال استفاده از این روش ها هستید، مطالب را به همراه همسر خود مطالعه فرمایید.

لازم به توضیح است که بیشتر مراکز کمک به درمان ناباروری، از یک تیم حرفه‌ای از متخصصین مختلف استفاده می‌کنند. در طول چرخه درمانی شما، بسیاری از اعضای تیم علاوه بر پزشک شخصی شما، در مراقبت از شما شرکت خواهند کرد. باید بدانید که روشهای پیشرفته ناباروری به زمان و انرژی و همچنین تعهد عاطفی و مالی نیاز دارد[2]. و[3]
 

روش اول: القاء تخمک گذاری

القاء تخمک گذاری در خانم هایی که چرخه تخمک گذاری نامنظم دارند مفید است. در این روش، داروی هورمونی به شکل قرص یا آمپول برای تحریک تولید هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) استفاده می‌شود. هورمون  FSH  در رشد فولیکول کمک خواهد کرد. بعد از این مرحله، هورمون دیگری برای تزریق به تخمدان تجویز می‌شود. در این مرحله است که به دلیل ایجاد شانس باروری بیشتر به زوجین توصیه می‌شود رابطه جنسی منظم برقرار کنند.]2[ و ]4[
 

روش دوم: لقاح مصنوعی  (AIH)

لقاح مصنوعی (AIH)  که با نام لقاح داخل رحمی (IUI) نیز شناخته می‌شود. در مواردی که مردان دچار اختلال نعوظ هستند اما همسران آنها لوله‌های فالوپ سالمی دارند، این روش توصیه می‌شود. ]3[
 

روش سوم: انتقال گامت ( gamete ) یا همان یاخته زایشی به داخل فالوپ  (GIFT)

در این روش، تخمک از زن گرفته شده و در بین لایه‌های اسپرم قرار داده شده و داخل لوله فالوپ جایگذاری می‌شود. این روش بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که اعتقادات مذهبی افراد اجازه انجام IVF را به افراد ندهند. ]3[

روش چهارم: بلوغ  تخمک آزمایشگاهی  (IVM)

در این روش، تخمک های نابالغ از فولیکول های کوچک (کمتر از ده میلیمتر) طی یک دوره سی تا چهل ساعته در محیط کشت خاصی در شرایط آزمایشگاهی، به بلوغ می رسند. سپس این تخمک های متافاز شده با مورفولوژی طبیعی، لقاح داده میشوند ]4[.
 

روش پنجم: لقاح آزمایشگاهی (IVF)

لقاح آزمایشگاهی (IVF)  فرآیندی است که در آن تخمک و اسپرم مجاز به لقاح در شرایط آزمایشگاهی هستند. این روند شامل گرفتن تخمک از زنان و گرفتن مایع منی از آقایان است.  در صورت موفقیت انجام لقاح، جنین با استفاده از روش های انتقال خاص، در رحم زن کاشته می‌شود.

این روش یکی از مشهورترین روش های درمان ناباروری در ایران است. جالب است بدانید این روش اولین بار در سال 1978 توسط دکتر رابرت ادواردز برای یک زوج نابارور در انگلیس انجام شد، این اولین عمل IVF  موفق بوده است. IVF قدیمی‌ترین روش کمک به درمان ناباروری (ART) محسوب می شود
.
مانند هر روش دیگر درمانی، هر چند نتایج بسیار دلگرم کننده‌ای طی این سالها با این روش درمان گزارش شده است، اما بسته به مشکلات باروری زوج­ها، سن آنها و کیفیت زندگی آنها، نتایج متفاوت خواهد بود. ]4[ ،]5[ و ]6[.

IVF چگونه انجام می‌شود؟

قبل از شروع IVF، شما و همسرتان به غربالگری‌های مختلفی نیاز خواهید داشت، از جمله:
 

• آزمایش ذخیره تخمدان برای تعیین کمیت و کیفیت تخمک ها

• در این آزمایش، غلظت هورمون FSH و استروژن و هورمون ضد مولر در خون شما در چند روز اول چرخه قاعدگی اندازه گیری می‌شود. نتایج این آزمایش در کنار سونوگرافی تخمدان می‌تواند پیش بینی کند که واکنش تخمدان های شما به داروهای تجویزی چه خواهد بود.

• آنالیز مایع منی که درست قبل از شروع درمان IVF انجام می‌شود.

• غربالگری بیماری های عفونی، شما و همسرتان در مورد بیماری های عفونی نظیر HIV مورد معاینه قرار خواهید گرفت.

• تمرین انتقال جنین

• پزشک شما برای تعیین عمق حفره رحم و اینکه باید چه تکنیکی برای انتقال موفق جنین به رحم استفاده کند، قبل از شروع IVF، پوشش داخل رحم را معاینه می کند و مایعی از طریق دهانه رحم به داخل آن تزریق کرده و با استفاده از سونوگرافی، حفره رحم را بررسی می‌کند. ممکن است بنا به تشخیص دکتر با روش هیستروسکوپ از طریق واژن و دهانه رحم به بررسی محیط داخل رحمی بپردازد. ]5[ ]6[ و]7[.

پس از IVF چه اتفاقی می افتد؟

پس از انجام IVF، می توانید فعالیت‌های عادی روزانه خود را از سر بگیرید. با این حال، احتمال دارد تخمدان‌های شما بزرگتر شوند. از انجام فعالیت هایی که باعث ایجاد تنش در بدن شما می‌شود، جدا خودداری کنید. عوارض جانبی شایع پس از انجام IVF عبارتند از:
 

• اندکی بعد از عمل ممکن است مقدار کمی مایع شفاف یا خونین دفع کنید.

• بعد از IVF  ممکن است نزدیک دهانه رحم شما جوش‌های ایجاد شود.

• حساسیت پستان به دلیل سطح بالای استروژن بالا می‌رود.

• نفخ خفیف

• گرفتگی عضلانی

• یبوست خفیف

حدود 12 روز تا دو هفته پس از انجام IVF، پزشک شما نمونه ای از خون شما را آزمایش می کند تا تشخیص دهد که باردار هستید یا خیر. در صورتی که پاسخ آزمایشات شما مثبت بود و باردار بودید، پزشک برای مراقبت از شما در دوران بارداری، شما را به یک متخصص زنان و زایمان یا متخصص بارداری دیگر ارجاع می دهد. اما اگر باردار نبودید، مصرف پروژسترون را متوقف خواهید کرد و احتمالاً طی یک هفته پریود خواهید شد. اگر پریود خود را مشاهده نکردید یا خونریزی غیرمعمول دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. ]7[

پی نوشت ها

1. www.intechopen.com
2. www.sart.org
3. www.nap.edu
4. www.cdc.gov
5. www.verywellfamily.com
6. www.healthworkscollective.com
7. www.mayoclinic.org