مراد پرسش از حقیقت ابهام دارد. برای آگاهی دو مطلب زیر تقدیم میگردد :
حقیقت وجود :
– فلسفه از «موجود» بحث مى کند؛ موجود معمولاً به وجود و ماهیت تحلیل مى شود. فیلسوفان، با تأمّل در وجود و ماهیت، اصالت را به وجود داده اند. عدّه اى از آنها وجودها را متباین دانسته اند؛ ولى حکماى متعالى به تشکیک در وجود روى آورده، و تباین در وجودها را نفى کرده اند. از سوى دیگر، اهل معرفت وجود را واحد شخصى دانسته اند.
ملّاصدرا، با تأمّل ژرف تر، کثرت وجود را به مظاهر حقیقت وجود برگردانده و حقیقت وجود را که همان وجود خداست، مانند اهل معرفت، یک واحد شخصى دانسته است. از این رو، کثرت تشکیکى را به وجودهاى معلولى برگردانده که مظاهر آن حقیقت اند و بین حقیقت وجود و مظاهر او تشکیک نیست، مگر به اعتبار. ادعاى اهل معرفت که حقیقت وجود واحد شخصى است و مابقى مظاهر اویند، از سه راه قابل اثبات است: اوّل از راه بى نهایت بودن واجب الوجود؛ دوم از راه عین الربط بودن ماسواى واجب به او؛ و سوم از راه تعریف تشکیک و خاصیت واجب بالذّات. بنابراین، فلسفه ملّاصدرا که از اصالت وجود آغاز شده و به وحدت شخصى وجود رسیده، وجودات متکثّر را مظاهر آن واحد شخصى دانسته است.
حقیقت دین :
– منظور از دین، مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتی باشد که از طرف خداوند نازل شده و به وسیله انبیا علیهم السلام به مردم ابلاغ شده، در این صورت دین امر واحدی است و تفاوت ادیان در دستورات جزئی است که متناسب با خصوصیات فردی و قومی به مقتضای زمان ها و مکان ها گوناگون تغییر می یابند.
اگر منظور از دین، ادیان موجود در جهان باشد، شکی نیست که در جهان امروز دین های متعدد و مختلف وجود دارد. در این ادیان متعدد هرچند برخی از حقایق قابل مشاهده است، ولی شکل کامل حقیقت و توحید حقیقی فقط در چهره ی اسلام قابل رؤیت و دست یابی است.
توضیح بیشتر :
خداوند متعال غیر از اسلام دین دیگرى نیز نازل ننموده است . دین تمام انبیاء علیهم السلام یکى آن هم اسلام بوده . دین یکى است و همه ى انبیاء علیهم السلام نیز آمده اند براى ابلاغ و حفظ و تبیین همان دین . اگر امروزه صدها دین وجود دارد ، اینها را خدا نازل نکرده بلکه همه را بشر ساخته است . مثلاً هندوها ابداً دین خودشان را دین نازل شده از سوى خدا نمى دانند . چون اساساً به نبوّت اعتقاد ندارد . شاخه هاى گوناگون آیین هندو در حقیقت شاخه هاى گوناگون بت پرستى است . بودیسم نیز دین الهى نیست و خود بودایى ها آن را از جانب خدا نمى دانند چون اینها نیز به نبوّت اعتقادى ندارند . عمده آیینهایى که خود را الهى مى دانند عبارتند از : یهودیّت ، مسیحیّت و آیین زرتشت . اینها نیز بنا به دلائل فروان تاریخى و عقلى و نقلى ، ربطى به دین حضرت موسى و عیسى علیهم السلام ندارند و آیینهایى هستند بشر ساخته . کتب مثلاً آسمانى اینها نیز ابداً ربطى به انبیاء علیهم السلام ندارند و توسّط قدماى اینها نوشته شده اند . لذا خداوند متعال فرمود : « فَوَیْلٌ لِلَّذینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَیْدیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلیلاً فَوَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَیْدیهِمْ وَ وَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا یَکْسِبُونَ پس واى بر آنها که نوشته‌اى با دست خود مى‌نویسند ، سپس مى‌گویند : « این ، از طرف خداست . » تا آن را به بهاى کمى بفروشند . پس واى بر آنها از آنچه با دست خود نوشتند و واى بر آنان از آنچه از این راه به دست مى‌آورند » ( البقره : 79 )
در آیات قرآن به صراحت بیان شد که حضرت ابراهیم علیه السلام کعبه را قبله قرار داد و در دین او رکوع و سجود و اعتکاف و طواف و امثال این امور بوده است .
در این آیات به صراحت بیان شد که حضرت ابراهیم و فرزندان او و بنى اسرائیل زمان انبیاء و حضرت موسى و عیسى علیهم السلام هیچکدام یهودى و مسیحى نبوده اند بلکه همگى مسلمان و در دین حضرت ابراهیم علیه السلام بوده اند .
در این آیات تصریح شده که دین اسلام ، دین تمام انبیاست و سخنى از تکامل ادیان نیست .
خداوند متعال مى فرماید :
« قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّهَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ بگو : « خدا راست گفته ( و اینها در آیین پاک ابراهیم نبوده ) است . بنا بر این ، از آیین ابراهیم پیروى کنید ، که به حق گرایش داشت ، و از مشرکان نبود » » ( آل‌عمران : 95 )
خداوند متعال مى فرماید :
« وَ مَنْ أَحْسَنُ دیناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّهَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهیمَ خَلیلاً دین و آیین چه کسى بهتر است از آن کس که روى خود را تسلیم خدا کند ، و نیکوکار باشد ، و پیرو آیین خالص و پاکٖ ابراهیم گردد ؟ و خدا ابراهیم را به دوستىِ خود ، انتخاب کرد » ( النساء : 125 )
این آیه به صراحت بیان مى کند که دینى بهتر از دین حضرت ابراهیم علیه السلام وجود ندارد . پس چگونه کسانى مسیحیّت و یهودیّت و اسلام را تکامل یافته ى آن دین مى نامند ؟ !
خداوند متعال مى فرماید :
« إِنَّ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فى شَىْءٍ إِنَّما أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَفْعَلُونَ ( 159 ) مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ فَلا یُجْزى إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ ( 160 ) قُلْ إِنَّنى هَدانى رَبِّى إِلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ دیناً قِیَماً مِلَّهَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ کسانى که دین خود را پراکنده ساختند ، و به دسته‌هاى گوناگون ( و مذاهب مختلف ) تقسیم شدند ، تو هیچ گونه رابطه‌اى با آنها ندارى ! سر و کار آنها تنها با خداست سپس خدا آنها را از آنچه انجام مى‌دادند ، با خبر مى‌کند . ( 159 ) هر کس کار نیکى بجا آورد ، ده برابر آن پاداش دارد ، و هر کس کار بدى انجام دهد ، جز بمانند آن ، کیفر نخواهد دید و ستمى بر آنها نخواهد شد . ( 160 ) بگو : « پروردگارم مرا به راه راست هدایت کرده دینى پابرجا همان آیین ابراهیمِ حق‌گرا ! و او از مشرکان نبود . » » ( الأنعام )
این آیات به صراحت بیان مى کنند که دین یکى بوده و خود مردم ادیان گوناگون را ساخته اند .
خداوند متعال مى فرماید :
« ثُمَّ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّهَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ سپس به تو وحى فرستادیم که از آیین ابراهیم ، که ایمانى خالص داشت و از مشرکان نبود ، پیروى کن » ( النحل : 123 )
آیه به صراحت بیان مى کند که رسول الله صلی الله علیه و آله به امر خدا تابع دین حضرت ابراهیم علیه السلام بوده است .